Na wysokość przyznawanych dotacji jednostki samorządu terytorialnego (JST) nie mają żadnego realnego wpływu. Wynika to z faktu, iż brak jest jakichkolwiek mechanizmów uprawniających je do wnioskowania o konkretną kwotę dotacji, czy też do kwestionowania jej wysokości w przypadku otrzymywania środków niewystarczających na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań zleconych. Dotacje te nie są bowiem przekazywane na wniosek JST konkretyzujący ich zapotrzebowanie finansowe w tym zakresie, ani też ich przyznanie nie następuje w drodze decyzji administracyjnej, od której JST mogłyby się odwołać. Ustawodawca nie przewidział zatem instytucji zaskarżenia w trybie odwoławczym działań wojewodów w tym zakresie. Wyposażył on natomiast JST w oręż do walki z tym zjawiskiem na drodze postępowania cywilnego.
Szansa na odzyskanie środków własnych
Zarówno z treści przepisów leżących u podstaw formułowanych przez JST roszczeń, jak i z ugruntowanego już, korespondującego z nimi orzecznictwa jednoznacznie wynika, że stanowią one samodzielną podstawę do występowania o zapłatę kwoty rzeczywiście potrzebnej do wykonywania zadań zleconych. Bazując na powyższym coraz więcej JST decyduje się na podjęcie przysługujących im kroków prawnych zmierzających do odzyskania środków wydatkowanych z budżetu własnego na ten właśnie cel.
JST, które chcą skorzystać z tej szansy, nie powinny jednak tracić z pola widzenia faktu, iż roszczenia te objęte są reżimem procedury cywilnej i podlegają wszelkim wynikającym z niej regułom.
Specyfika postępowania
Ustawodawca przyznając JST prawo do dochodzenia należnego świadczenia w postępowaniu sądowym, nie postawił przed nimi łatwego zadania. Sądy cywilne rozstrzygające tego typu spory nie mają na co dzień do czynienia z funkcjonowaniem systemów dotacyjnych, czy też ze specyfiką organizacji pracy i płac w samorządach. Rolą JST jest zatem takie zaprezentowanie ich stanowiska w toku procesu, które w sposób jasny, zrozumiały i precyzyjny wyjaśni, a następnie przekona sąd do zasadności podnoszonych przez nie argumentów. Niebagatelne znaczenie w tym kontekście należy przypisać kwestiom dowodowym.
Katalog przedstawianych przez JST dowodów z reguły jest bardzo obszerny. Obejmuje on zwykle poza różnego rodzaju dokumentacją, dowody z zeznań świadków oraz dowód z opinii biegłego, przy czym znaczenie tego ostatniego uznać należy za szczególnie istotne. Dysponujący wiadomościami specjalnymi biegły stanowi bowiem nieocenioną wręcz pomoc dla sądu dokonującego oceny tego złożonego merytorycznie, metodycznie i rachunkowo, problemu. Sporządzona przez biegłego opinia może nawet okazać się kluczowa dla rozstrzygnięcia sprawy.
