Inicjatywa ustawodawcza mieszkańców a współdziałanie w samorządzie

Sejm kończy pracę nad prezydenckim projektem przyznającym mieszkańcom inicjatywę uchwałodawczą.

Publikacja: 05.08.2015 16:38

Inicjatywa ustawodawcza mieszkańców a współdziałanie w samorządzie

Foto: www.sxc.hu

W środę wieczorem sejmowa Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (KSTiPR) przyjęła sprawozdanie podkomisji w sprawie prezydenckiego projektu ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego.

Projekt w trakcie prac w podkomisji znacznie się zmienił. Mimo to wciąż wiele jego przepisów wymaga doprecyzowania. Tym zajmie się już KSTiPR.

Inicjatywy nie tylko dla władz

– To ważny i oczekiwany przez samorządy i ich mieszkańców projekt – mówiła Halina Rozpondek, poseł PO. – Wprowadza wiele nowatorskich rozwiązań, np. możliwość tworzenia przez gminy zespołów współpracy terytorialnej. Ich głównym zadaniem będzie uchwalanie ramowego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zawarte w tym dokumencie wytyczne będą wiążące dla gmin wchodzących w skład zespołu przy sporządzaniu m.in. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego – zapowiadała.

10 proc. uprawnionych do głosowania musi wziąć udział w referendum, by było ono ważne

Projekt wprowadza także zmiany ważne dla mieszkańców. Przyznaje im m.in. inicjatywę uchwałodawczą. Wprowadza obowiązek konsultowania z mieszkańcami decyzji o utworzeniu na terenie gminy jednostki pomocniczej (sołectwa czy dzielnicy).

Zmienia także przepisy o referendum lokalnym. Obniża z 30 do do 10 proc. frekwencję mieszkańców wymaganą do ważności referendum gminnego i powiatowego frekwencję.

– Projekt przyznaje również radom prawo do obniżenia określonych ustawą progów frekwencji w referendum– wskazywała Halina Rozpondek.

Jednocześnie, jeżeli realizacja rozstrzygającego wyniku referendum zwiększy wydatki gminy, to wójt będzie mógł zażądać, aby wraz z nim przeprowadzone zostało referendum w sprawie samoopodatkowania mieszkańców.

Przyjęcie przez Komisję sprawozdania nie oznacza dalszych prac nad projektem. Komisja będzie musiała bowiem rozstrzygnąć jeszcze o losach przepisów, do których uwagi zgłosiła Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych.

Spór o budżet

– Uważamy, że niezasadne jest wprowadzanie dwustopniowego postępowania nadzorczego w sprawie uchwał i zarządzeń dotyczących realizacji budżetu gminy w ciągu roku – przekonywała Grażyna Wróblewska, przewodnicząca KRRIO. – Rozwiązanie to wydłuży całą procedurę i może spowodować, że gmina straci możliwość realizowania budżetu – argumentowała.

15 proc. mieszkańców będzie mogło wnieść pod obrady rady obywatelski projekt uchwały

– Zapisane w projekcie rozwiązanie wcale nie musi wydłużyć procedury nadzorczej, gdyż to RIO będzie wyznaczać organom JST termin do usunięcia stwierdzonych w uchwałach niezgodności z prawem – ripostował Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora biura Związku Powiatów Polskich.

Ostatecznie kwestię tę rozstrzygnie sejmowa Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, gdy KRRIO przedstawi jej propozycje zmian w zapisach projektu.

Komisja rozstrzygnie również sporną kwestię odebrania organom stanowiącym JST kompetencji do udzielania organom wykonawczym absolutorium z wykonania budżetu. Projekt przewiduje bowiem, że udzielaniem absolutorium mają się zajmować RIO, a rady i sejmiki jedynie udzielać wójtom (zarządom) tzw. skwitowania.

– Podtrzymujemy swoje stanowisko, że nowa kompetencja RIO polegająca na udzielaniu absolutorium stoi w oczywistej sprzeczności z proponowaną w projekcie zasadą ograniczenia władczej ingerencji w działalność jednostek samorządu terytorialnego – mówiła Grażyna Wróblewska.

– Bezsporne jest, że absolutorium to ustawowy element kontroli sprawowanej przez organ stanowiący wykonania budżetu i taką formą kontroli – w naszej opinii – powinno pozostać. Przekazanie kompetencji do decydowania w sprawie absolutorium regionalnym izbom obrachunkowym godzi w samodzielność jednostek samorządu terytorialnego – przekonywała Grażyna Wróblewska.

Zgodnie z poprawkami Stanisława Huskowskiego, wiceministra administracji i cyfryzacji, KSTiPR zmodyfikuje przepisy projektu dotyczące nadzoru wojewody nad uchwałami rad i sejmików. Rozstrzygnięcia będą musiały być zawsze uzasadnione.