Kto będzie gwiazdą za 10 lat – ranking subiektywny

Futurystyczny ranking dotyczy najbliższej dekady. Sześć lat temu przedstawiłam listę 20 młodych zdolnych, na których stawiałam. Sprawdziło się. Co więcej, niektórzy znów pojawiają się jako liderzy obecnego rankingu. Wszyscy przeze mnie wymienieni są przed czterdziestką – w twórczych dyscyplinach to cezura dojrzałości.

W ostatnich latach obszar należący do sztuk wizualnych bardzo się powiększył. Doszły np. murale, light boxy (fotografie na szkle w podświetlonych gablotach), found footage (kolaże filmowe), blogi, komiksy. Ba, nawet prowadzona przez artystę działalność społeczna.

Te właśnie gatunki mają przyszłość, obok ponownie nobilitowanego malarstwa. Rzeźba przechodzi w stan zawieszenia; w defensywie są instalacje. Teraz przestrzenią zawładnął obraz filmowy emitowany na wielu ekranach.

[srodtytul]Figury schodzą z płótna [/srodtytul]

Które z aktualnie popularnych konwencji mają szansę przetrwać? Które rozkwitną?

Skończy się dobra passa figuracji spod wezwania neo pop -artu: "ludzików" malowanych płasko, obwiedzionych wyraźnym konturem czy podobizn machniętych na podstawie fotografii – czyli efekt sukcesów byłej Grupy Ładnie (Sasnal, Maciejowski, Bujnowski). Kariery ich samych się nie załamią, choć nie będą już osiągać tak spektakularnych cen. Trend realistyczny przeniesie się z płócien do sieci i na strony komiksowych zeszytów. Mocno uderzą rysownicy reagujący na rzeczywistość za pośrednictwem graficznych opowieści. Umocni się ranga komiksów (w wersji drukowanej oraz internetowej) jako pełnoprawnego gatunku sztuk plastycznych. Rozkwitnie rynek rysowanych pasków; niektórzy autorzy trafią do muzeów.

Przewiduję też rozmnożenie grup prześmiewczo-demaskatorskich, które wzorem Whielkiego Krasnala (formacji grasującej anonimowo w Internecie, ostatnio też na aukcjach) rozprawią się z bieżącymi mitami i hitami. W pewnym sensie zastąpią pisma satyryczne, które zniknęły z prasowego firmamentu.

[srodtytul]Klasyka w górę i w dół [/srodtytul]

Ożywią się tendencje pochodzące od zapoczątkowanego 90 lat temu konstruktywizmu. Ale współczesne kompozycje nieprzedstawiające rozprzestrzenią się na ściany, przenikną z architekturą. Wzorem – twórczość Jarosława Flicińskiego i Karoliny Zdunek. Równolegle rozwijać się będą malowidła oparte na wschodniej ornamentyce i powtarzających się motywach, á la freski Anny Mycy – abstrakcje z orientalnym rodowodem.

Hossa obejmie "klasycznych awangardystów", którym w Polsce patronuje trójca Stażewski, Strzemiński, Kobro. Dobrze będą się sprzedawać przedstawiciele "zimnego" nurtu abstrakcji, m.in. Winiarski, Koji Kamoji. Coraz bardziej liczyć się będą poszukiwania naszych prekursorów konceptualizmu: Dróżdża, Opałki. Ale z Krasińskim radzę uważać. Jego niewielka spuścizna dziwnie się rozrasta, a niebieską taśmę można przylepiać na dowolnie wybranych obiektach…

Nadal będą zwyżkować w cenie i sławie prace pokole -nia urodzonego w latach 20. minionego wieku. Pągowska, Nowosielski, Tarasin, Fangor, Wróblewski to czołowe nazwiska. Plus starsi o kilka lat Kantor i Brzozowski.

Niestety, przepadnie wiele wybitnych talentów, których już nie ma wśród żywych i nie ma komu się o nich bić – jak np. Andrzej Szewczyk czy Mikołaj Smoczyński. Zagrożeni są ci, których napędzał polski kontekst – Jerzy Bereś lub Jerzy Kalina. Paradoksalnie, boję się o Magdalenę Abakanowicz. Artystka z najwyższej półki, ale jej zagraniczna sława jakoś nie przekłada się na obecną pozycję w kraju. Skoro już wpadam w minorową tonację: martwię się o dalsze losy warszawskiego Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Obecnym władzom stolicy na nim nie zależy. Oby to się zmieniło.

[srodtytul]Pozytywy z PRL [/srodtytul]

Nie zgasną natomiast gwiazdy tych, którzy na przekór PRL samodzielnie wybili się na świat – Tomasza Ciecierskiego, Leona Tarasewicza, Mirosława Bałki. Nic też nie grozi artystom, którzy potrafią uchwycić istotę polskości w kontekście uniwersalnym: Zofii Kulik, Józefowi Robakowskiemu, Edwardowi Dwurnikowi. Umocni się też pozycja artystów po swojemu rozliczających się ze schedą po komunie – Modzelewskiego, Sobczyka, Pawlaka (czyli byłej Gruppy). Ich atutami są doskonały warsztat i oryginalność koncepcji.

Estetyka minionego ustroju okazuje się także inspirująca dla młodszej generacji. Będą z niej nadal czerpali Monika Sosnowska czy Robert Maciejuk. Wróżę dalszą dobrą passę tym, którzy biorą się za bary z historią naszego kraju, lecz robią to nienachalnie, inteligentnie i po swojemu.

Przeminie fascynacja motywami architektonicznymi lat 60. i 70. przenoszonymi z pocztówek – jak u Marii Kiesner. Natomiast długo jeszcze artystów będzie fascynować "bezduszne" miasto (np. Anna Reinert, Szymon Kobylarz) – przecież taki jest świat.

[srodtytul]Kariera uliczników [/srodtytul]

W najbliższych latach zwiększy się "parcie na ścianę" ze strony plastycznie wykształconych autorów. Różnorodne i błyskotliwe formy street-artu będą walczyć z bohomazami amatorów. Nowi "ulicznicy" będą komentować na murach bieżące wydarzenia wzorem Banksy'ego, najsłynniejszego anonimowego twórcy świata. Mamy już gwiazdy murali, jak np. duet Twożywo czy działający pod pseudonimami Peter Fuss, Truth, Zbiok.

Powiększy się drużyna artystów o temperamencie społeczników, którym zależy na gorących, bezpośrednich relacjach z bliźnimi. Pójdą śladami Pawła Althamera i Joanny Rajkowskiej lub też, jak Anna Konik czy Piotr Wysocki, zainteresują się ludźmi ze społecznego marginesu, naświetlając ich trudną sytuację.

[srodtytul]Niepokojem podszyci [/srodtytul]

Przeciwny biegun stanowić będą twórcy zapatrzeni we własny pępek. Jednym z przejawów wzrastającego egotyzmu będzie surrealistyczny odlot oparty na podszeptach podświadomości i swobodnych skojarzeniach. Nacechowany niepokojem, zindywidualizowany w formie. Przykładami – prace Jakuba Juliana Ziółkowskiego, Pawła Dunala, Olafa Brzeskiego.

Utrzyma się mania udawania dziecięcej naiwności. Wbrew pozorom to wcale nie takie łatwe, jeśli nie jest się Nikiforem. Czołowi "naiwiści" to Barbara Bańda, Radosław Szlaga i Wojciech Bąkowski.

Rozwinie się także tendencja autotematyczna – polegająca na traktowaniu własnego życia jako dzieła sztuki. Wątpię jednak, czy pojawią się następcy Katarzyny Kozyry. To droga ekstremalna, pochłaniająca w całości. A na całopalenie dla sztuki nie ma wielu chętnych.

[ramka][srodtytul]5 ze szczytu, czyli sprawdzone talenty[/srodtytul]

[b]Robert Kuśmirowski (1973)[/b]

Dyscyplina: Obiekty, performance

Najważniejsza umiejętność: Imitowanie przeszłości i wcielanie się w innych ludzi

[b]Monika Sosnowska (1972) [/b]

Dyscyplina: Instalacje, rzeźba

Najważniejsza umiejętność: Oddawanie psychiki paraarchitektonicznymi konstrukcjami

[b]Paulina Ołowska (1976)[/b]

Dyscyplina: Malarstwo, obiekty