– Polska spokojnie i konsekwentnie przygotowuje się na różnego rodzaju sytuacje – zapewniał we wtorek prezydent Andrzej Duda po posiedzeniu Rady Gabinetowej, poświęconej ryzyku wybuchu konfliktu zbrojnego między Rosją a Ukrainą. Jakie środki może zastosować rząd? Dzień wcześniej wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki nie wykluczył, że na części lub całości terytorium kraju może zostać wprowadzony stan wyjątkowy m.in. ze względu na możliwy napływ uchodźców z Ukrainy.
Dwa różne stany
Na razie nikt z rządzących nie przesądza, jakie środki mogą zostać wprowadzone. Należy się liczyć z wprowadzeniem któregoś ze stanów nadzwyczajnych przewidzianych w konstytucji: stanu wyjątkowego lub wojennego.
Stan wyjątkowy przewidziano na sytuacje dotyczące wewnętrznych spraw Polski: zagrożenia konstytucyjnego ustroju, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego. Z kolei stan wojenny dotyczy – jak przewiduje ustawa o tym stanie – „zewnętrznego zagrożenia państwa (...) zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji".
W stanie wyjątkowym można wprowadzić dość szeroki wachlarz nadzwyczajnych środków. Do ochrony porządku publicznego może zostać skierowane wojsko. Może zostać zawieszone prawo do manifestacji, strajków, zakładania partii politycznych i związków zawodowych. Jest też możliwość wprowadzenia więzienia bez sądu, co ustawa nazywa „odosobnieniem". Rząd ma prawo wprowadzić też ograniczenia w obiegu informacji poprzez np. cenzurę prewencyjną lub wyłączenie środków łączności (np. nadajników telefonii komórkowej). Obostrzenia mogą dotknąć też przedsiębiorców – władze mają prawo do zawieszania określonej działalności gospodarczej. Można też wprowadzić reglamentację towarów konsumpcyjnych i urzędową regulację cen.
Reżim stanu wojennego jest jeszcze ostrzejszy. Poza możliwościami przewidzianymi dla stanu wyjątkowego władze mogą m.in. zarekwirować na potrzeby obronne państwa prywatne samochody, samoloty czy łodzie. Nieruchomości, które są „niezbędne dla Sił Zbrojnych lub obrony państwa", także mogą zostać zajęte.
