Najwyższy czas włączyć się do globalnej konkurencji o talenty

Już co drugi pracodawca w Polsce narzeka w badaniach na trudności ze zdobyciem pracowników, liczba wakatów bije nowe rekordy, a 41 proc. firm uważa, że niedobór talentów będzie miał największy wpływ na biznes w najbliższych latach. Nic więc dziwnego, że kwestia globalnej już konkurencji o kandydatów do pracy, a szczególnie o najbardziej deficytowych fachowców i specjalistów – określanych często jako talenty – będzie jednym z ważnych tematów tegorocznej, ósmej już edycji Europejskiego Forum Nowych Idei (EFNI), które odbędzie się w dniach 26–28 września w Sopocie.

Polak doceniony

– Jesteśmy w dość trudnej sytuacji, gdyż w międzynarodowej konkurencji o talenty przegrywamy praktycznie na wszystkich frontach z Europą Zachodnią – na czele z wysokością wynagrodzeń i poziomem opieki medycznej. Jest tylko jedna kategoria, gdzie jesteśmy lepsi– potrafimy wychować i wykształcić talenty. Dobrze oceniani w świecie są nasi fachowcy, nasi specjaliści – w tym informatycy. Generalnie ceniona jest też motywacja i zdolność adaptacji polskich pracowników – mówi Anna Wicha, dyrektor generalna agencji zatrudnienia Adecco Poland i prezes Polskiego Forum HR.

Czytaj także: Praca tymczasowa traci na popularności wśród Polaków

Uczestnikom tegorocznego EFNI chce zwrócić uwagę na pilną potrzebę mądrego zarządzania talentami, które co prawda umiemy kształcić, ale nie potrafimy zatrzymać w kraju czy skutecznie przyciągać z zagranicy. Z opisywanych ostatnio w „Rzeczpospolitej" danych firmy Euro-Tax.pl wynika, że emigracja zarobkowa z Polski ponownie przyspiesza. Na podstawie danych GUS i swoich badań firma szacuje, że w ubiegłym roku liczba polskich migrantów w krajach, które przyciągają najwięcej naszych pracowników (Austrii, Belgii, Holandii, Irlandii, Niemczech i Wielkiej Brytanii) wzrosła do niemal 1,8 mln osób, czyli aż o 6,5 proc. w porównaniu z 2016 r. W dodatku tę nową falę migracji w dużej mierze tworzą młodzi ludzie, którzy wyjeżdżają na Zachód po raz pierwszy.

Mniejsza atrakcyjność

Niepokojący trend wskazuje też opublikowany w piątek raport „Kobiety na emigracji zarobkowej" z badania firmy SW Research. Według niego ponad połowa Polek (zarówno mieszkanek małych miejscowości i wsi, jak i miast powyżej 200 tys. mieszkańców) jest gotowa do pracy za granicą, jeśli otrzyma atrakcyjną finansowo i satysfakcjonującą ofertę. (Najczęściej wskazywanymi kierunkami potencjalnej emigracji zarobkowej są Niemcy i Wielka Brytania).

Pomimo dobrej koniunktury w polskiej gospodarce i rosnących płac, w tegorocznej edycji badania Global Talent Competitiveness Index, który porównuje 119 krajów z całego świata pod względem ich możliwości przyciągania, rozwijania i utrzymywania utalentowanych pracowników, Polska spadła na 39. miejsce – z 38. w 2017 r.

Łączna punktacja naszego kraju obniżyła się w tym roku o ponad 2 pkt m.in. ze względu na gorszą ocenę możliwości przyciągania talentów oraz zapewniania utalentowanym osobom warunków do rozwoju. W tej pierwszej kategorii, gdzie ocenia się atrakcyjność kraju z punktu widzenia imigrantów, spadliśmy z miejsca 59. na 61. miejsce, a pod względem zapewniania utalentowanym osobom warunków do rozwoju spadliśmy w tym roku z miejsca 34. na 43.

– Nawet dla rodzimych talentów nie mamy dla nich dobrej oferty w porównaniu z tym, co proponuje im Europa Zachodnia – twierdzi Anna Wicha. Zaznacza, że nie chodzi tylko o ofertę finansową, czyli wysokość wynagrodzeń. W grę wchodzi również poziom świadczeń społecznych, w tym ilość przedszkoli, jakość systemu opieki zdrowotnej (w tej kategorii w rankingu GTCI jesteśmy na 98. miejscu) czy oferta niedrogich, urządzonych już mieszkań na wynajem, które ułatwiałyby relokację pracowników z rodzinami – jej słabość ogranicza możliwość relokacji pracowników.

W rezultacie ponosimy koszty wykształcenia talentów, z których spora część emigruje na Zachód i z których niewiele korzystamy. Eksperci przypominają, że nie udało się stworzyć silnego polskiego lobby w świecie, a jak wynika z danych NBP, transfery polskich imigrantów zarobkowych do kraju nie rosną, a wręcz spadają ( w ub.r. o 0,1 mld zł do 16,3 mld zł).

Anna Wicha zwraca uwagę, że chociaż ostatnio Polska przyciąga rzesze imigrantów zarobkowych ze Wschodu i Azji, to ściągamy głównie ludzi do pracy fizycznej. Tymczasem z Polski wyemigrowały w dużej części wykształcone osoby. Przyciągnięcie takich pracowników ze Wschodu jest trudne, gdyż nasza oferta płac, infrastruktury czy świadczeń socjalnych przegrywa z Niemcami, a nawet z Czechami.

Tym bardziej warto więc zawalczyć o zatrzymanie rodzimych talentów w kraju i ściągnięcie tu choćby części fali polskich emigrantów zarobkowych z ostatnich lat. Tyle że poza deklaracjami polityków niewiele się w tej sprawie dzieje. W rezultacie o ich powrocie decydują najczęściej względy rodzinne albo niepowodzenie na zachodzie – i są to jednostkowe przypadki

Zatrzymać absolwenta

– Dotychczas nie udało się opracować porządnego programu reemigracji, który musi być przygotowany wspólnie z biznesem – podkreśla szefowa Adecco Poland. Według niej, chcąc zachęcić polskich emigrantów do powrotu, przede wszystkim trzeba przedstawić im atrakcyjną ofertę pracy w kraju (być może z uwzględnieniem dofinansowania dla pracodawców) albo nawet wydzielić fundusze ułatwiające im transfer do kraju. – Gdyby władze porozumiały się tu z biznesem, być może nie trzeba byłoby nawet wydawać pieniędzy z budżetu – ocenia Anna Wicha. Zaznacza jednak, że teraz dodatkową trudnością jest kwestia stabilności warunków w kraju i naszej wiarygodności w Europie; Polaków pracujących na Zachodzie – szczególnie tych, którzy wyjechali tam przed kilkoma laty i sytuację w kraju znają głównie z zachodnich mediów – może powstrzymywać przed powrotem m.in. obawa o stabilność w Polsce i ryzyko, że możemy się wkrótce znaleźć poza Unią.

Zdaniem Anny Wichy, warto też pomyśleć o systemie, który by zniechęcał talenty do emigracji – i np. ponownie pochylić się nad pomysłem ograniczenia emigracji absolwentów uczelni, szczególnie tych, którzy skończyli najdroższe studia jak medycyna. – To naturalne rozwiązanie w biznesie, gdzie pracownik, któremu pracodawca finansuje studia, musi je potem odpracować, albo zwrócić ich koszt – zaznacza szefowa Adecco Poland.

Dodaje, że podczas panelu na EFNI będą ogłoszone rekomendacje dla decydentów, które wynikają z analiz i raportów rynku pracy, w tym z raportu GTCI. Ich wstępna wersja jest już gotowa. Anna Wicha liczy, że pod rekomendacjami podpiszą się też inne uczestniczące w EFNI organizacje biznesowe , agencje zatrudnienia, a także władze województwa pomorskiego, które od kilku lat mocno zabiegają o zwiększenie atrakcyjności regionu dla talentów z kraju i z zagranicy.

– Państwa i kraje, które chcą konkurować o międzynarodowe talenty, muszą do tego podejść holistycznie – pracując nad różnymi aspektami swojej atrakcyjności – tak by stworzyć pozytywne doświadczenie na każdym etapie „podróży talentu – podkreśla Marcus Andersson, prezes skandynawskiej firmy doradczej Future Place Leadership, który weźmie udział w debacie podczas EFNI. Jak zaznacza, działania brandingowe i marketingowe są potrzebne, by przyciągnąć uwagę grup docelowych – ale nie wystarczą – trzeba też zapewnić przybyszom pozytywne wrażenia po przyjeździe do kraju.

Opinie

Mieczysław Struk, marszałek województwa pomorskiego