Kupujący pierwsze mieszkanie może odzyskać PCC pobrany przez notariusza

Kupując pierwsze mieszkanie nie płacimy PCC. Jeśli notariusz go pobrał, możemy złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty. Fiskus potwierdza, że jest to sposób na odzyskanie podatku.

Publikacja: 05.03.2024 07:12

Kupujący pierwsze mieszkanie może odzyskać PCC pobrany przez notariusza

Foto: Adobe Stock

Przepisy o zwolnieniu z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) dla kupujących swoje pierwsze lokum obowiązują już ponad pół roku. Ale ciągle budzą wątpliwości. Mają je też notariusze.

– I często niepotrzebnie pobierają podatek – mówi Wojciech Jaciubek, adwokat i doradca podatkowy w kancelarii Marszałek i Partnerzy-Adwokaci. Przypomina, że notariusz jest, zgodnie z ustawą o PCC, płatnikiem podatku od czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego. Odpowiada więc za jego prawidłowe rozliczenie. – Jeśli ma wątpliwości, woli pobrać podatek, aby nie ryzykować sporu z fiskusem – tłumaczy Wojciech Jaciubek.

Notariusz pobiera PCC. Czasami bezpodstawnie

Co zrobić, jeśli uważamy, że zapłaciliśmy PCC bezpodstawnie? Spróbować go odzyskać. Jeśli mamy rację, skarbówka nie powinna rzucać kłód pod nogi.

Spójrzmy na sprawę małżeństwa, które kupiło dom wraz z budynkami gospodarczymi. Jest to pierwsza nieruchomość w ich życiu, notariusz pobrał jednak od nich 2 proc. podatek.

Czy faktycznie nie przysługuje nam prawo do zwolnienia? – zapytali małżonkowie we wniosku o interpretację. Twierdzą, że ulga im się należy. I okazało się, że mają rację. Jak czytamy w interpretacji (nr 0111-KDIB2-3.4014.535.2023.2.JS): „zwolnieniu z art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlega sprzedaż nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym oraz innymi budynkami (np. gospodarczymi), o ile stanowią one część składową gruntu w ramach jednej działki ewidencyjnej”.

Fiskus potwierdził też, że małżeństwo może odzyskać zapłacony nienależnie podatek. Nie napisał jednak, w jakim trybie to zrobić. Więcej szczegółów znajdziemy w innej interpretacji, dotyczącej kobiety i mężczyzny (nie piszą, co ich łączy), którzy kupili razem mieszkanie. Żadne z nich nie miało wcześniej swojego lokum. Notariusz uznał jednak, że zwolnienie nie obejmuje zakupu nieruchomości w udziałach. I pobrał 2 proc. podatek.

Bezpodstawnie – stwierdziła skarbówka. Podkreśliła, że zwolnienie nie przysługuje wtedy, gdy kupowany jest sam udział w nieruchomości. „Natomiast w sytuacji, gdy przedmiotem sprzedaży jest lokal mieszkalny, który kupujący nabywają na współwłasność w częściach ułamkowych, umowa taka podlega zwolnieniu” – uznał fiskus. 

Czytaj więcej

Mieszkanie bez PCC. Ale musi być pierwsze

Jak odzyskać PCC pobrany przy zakupie pierwszego mieszkania

Następnie skarbówka powołała się na art. 11 ustawy o PCC, który określa, kiedy fiskus powinien zwrócić podatek. Między innymi wtedy, gdy uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna), nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej albo nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

Ponieważ art. 11 ustawy o PCC dotyczy ściśle określonych sytuacji, nie można go zastosować w analizowanej sprawie – stwierdzili urzędnicy. Co w takim razie pozostaje kupującym? Wystąpienie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty na podstawie ordynacji podatkowej – wskazano w interpretacji (nr 0111-KDIB2-3.4014.553.2023.1.AD).

Wniosek o stwierdzenie nadpłaty

Taki tryb postępowania sugeruje też Krajowa Informacja Skarbowa. Potwierdza, że art. 11 ustawy o PCC mówiący o zwrocie tej daniny nie pasuje do sytuacji nabywcy pierwszego mieszkania/domu, od którego notariusz bezpodstawnie pobrał podatek. Dlatego należy skorzystać z przepisów ordynacji podatkowej. Konsultanci KIS radzą złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty przez e-Urząd Skarbowy. Można go oczywiście wypełnić także w papierze.

- Podstawa prawna wniosku to art. 72 par. 1 pkt 2 oraz art. 75 par. 1 ordynacji podatkowej. Możemy go złożyć aż do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. PCC przedawnia się po pięciu latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (a więc de facto od końca roku, w którym PCC został pobrany przez notariusza). Jeśli do bezpodstawnie opodatkowanej transakcji doszło w 2024 r., na wniosek o stwierdzenie nadpłaty mamy czas aż do końca 2029 r. – tłumaczy Wojciech Jaciubek.

Co mówi przepis
Zwolnienie dla tych, co po raz pierwszy

Umowa sprzedaży mieszkania bądź domu na rynku wtórnym jest obciążona 2 proc. podatkiem. Musi go zapłacić kupujący. Od 31 sierpnia 2023 r. jest zwolniony z podatku, jeśli nabywa swoje pierwsze lokum. Obowiązujący od tego dnia przepis (art. 9 pkt 17 ustawy o PCC) wymienia prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego. Nabywca nie płaci podatku, jeśli w dniu transakcji oraz wcześniej nie przysługiwało mu żadne z tych praw (ani udział). Od tej zasady jest wyjątek. Otóż kupujący może mieć w dniu transakcji (albo wcześniej) połowę (lub mniej) nieruchomości otrzymanej w spadku. Nie pozbawia go to prawa do zwolnienia. Jak wspomnieliśmy, PCC obciąża kupujących na rynku wtórnym. Nabycie od dewelopera jest opodatkowane VAT. Wtedy nie płacimy PCC. Od tej reguły jest wyjątek dotyczący kupujących mieszkania hurtowo.

Przepisy o zwolnieniu z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) dla kupujących swoje pierwsze lokum obowiązują już ponad pół roku. Ale ciągle budzą wątpliwości. Mają je też notariusze.

– I często niepotrzebnie pobierają podatek – mówi Wojciech Jaciubek, adwokat i doradca podatkowy w kancelarii Marszałek i Partnerzy-Adwokaci. Przypomina, że notariusz jest, zgodnie z ustawą o PCC, płatnikiem podatku od czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego. Odpowiada więc za jego prawidłowe rozliczenie. – Jeśli ma wątpliwości, woli pobrać podatek, aby nie ryzykować sporu z fiskusem – tłumaczy Wojciech Jaciubek.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP