Atomowy wyścig nie ominie rynku pracy

Plac budowy elektrowni atomowej Hinkley Point C w Wielkiej Brytanii przypomina dziś mrowisko: pojawia się tu – bezpośrednio lub od czasu do czasu – aż 9500 pracowników, populacja wcale nie tak małego miasteczka. Co więcej, jeszcze w zeszłym roku ich liczba sięgała 8 tys. Do dziś w miejscu, w którym powstanie jedna z największych elektrowni w Europie, wyszkolono ponad tysiąc stażystów aspirujących do pracy w nuklearnym biznesie. Brytyjczycy jednak biją na alarm: potrzeby będą znacznie większe.

„Zatrudnienie w branży nuklearnej wyrosło do najwyższych w ostatnich dwudziestu latach poziomów, wraz z rozwojem nowych projektów” – szacuje tamtejsze Nuclear Industry Association w badaniu „Jobs Map” opublikowanym w połowie września. Brytyjski przemysł atomowy daje obecnie pracę niemal 77,5 tys. specjalistów na Wyspach, co oznacza 20-proc. skok zatrudnienia w porównaniu z ubiegłym rokiem.

Ale to zaledwie przedsmak nadchodzącego polowania na specjalistów z tego sektora. Brytyjczycy z NIA konkludują w raporcie, że kadry w nuklearnym przemyśle muszą zostać potrojone, jeśli branża chce zrealizować plany nakreślone przez rząd w Londynie: 24 GW mocy w źródłach atomowych. – Mamy na rynku pracy lukę, być może większą, niż niektórzy z nas ją dziś szacują – mówił też podczas niedawnego branżowego World Nuclear Symposium Tamer Albishawi, główny specjalista Hinkley Point C. Jego zdaniem zapotrzebowanie na specjalistów już w ciągu najbliższej dekady przebije próg 200 tys. osób. Co oznacza, że owo potrojenie, o którym piszą autorzy raportu NIA, nastąpi dobre kilkanaście lat wcześniej niż rządowy horyzont roku 2050.

Czytaj więcej

Atom

Fiasko małego atomu dla KGHM. Amerykanie mieli wypowiedzieć umowę

Amerykańska firma NuScale wypowiedziała umowę o rozwoju małych reaktorów jądrowych polskiemu gigantowi miedziowemu KGHM – dowiedziała się „Rzeczpospolita”. Wypowiedzenie umowy miało nastąpić dzień po tym, jak Amerykanie wstrzymali swój pierwszy projekt SMR w Utah. KGHM jednak zaprzeczyło tym informacjom, nie podając więcej szczegółów.

Łowy na globalną skalę

Według World Nuclear Association na całym świecie pracuje dziś około 440 reaktorów o łącznej mocy 390 GW. Kolejnych 60 jest w trakcie budowy, a 100 – na deskach kreślarskich. Jeśli wszystkie te projekty zostaną zrealizowane, do globalnego bilansu atomowego będzie można dodać od 66 do 102 GW. A z deklaracji poszczególnych rządów – i w znacznie mniejszej mierze graczy prywatnych – wynika, że do realizacji może jeszcze trafić ponad 300 następnych inicjatyw. Przy czym mowa o jednostkach konwencjonalnych: dużych, tradycyjnych reaktorach o mocy przynajmniej kilkuset MW. A nie zapominajmy, że na naszych oczach rodzi się zarówno rewolucja związana z „miniaturyzacją” – jeśli można tak to określić – technologii jądrowej do poziomu małych reaktorów modułowych, jak i technologie takie jak reaktory fuzyjne.

Ale pozostańmy przy tych technologiach, które znamy najlepiej. Ubiegłoroczny raport OECD Nuclear Energy Agency i Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (IAEA) kreśli następujący obrazek: bezpośrednie zatrudnienie przy jednym reaktorze lekkowodnym o mocy 1 GW w fazie budowy wynosi około 1200 specjalistów w horyzoncie czasowym dekady. Przez 50 lat funkcjonowania takiej jednostki cały czas musi być zatrudnionych około 600 specjalistów zajmujących się podtrzymywaniem pracy reaktora, utrzymywaniem go w dobrym stanie technicznym oraz administrowaniem obiektem (inne źródła mówią o widełkach: od 500 do 800 osób). Wreszcie, dekadę trwa stopniowe wyłączanie instalacji – proces powinno nadzorować około 500 specjalistów. 80 ekspertów potrzeba, by przez kolejne 40 lat zarządzać odpadami nuklearnymi i wyłączoną instalacją.

Z perspektywy rynku pracy nie sposób pominąć jeszcze szerszej perspektywy. Jeżeli branża nuklearna w Stanach Zjednoczonych zatrudnia dziś do pełnienia takich bezpośrednich funkcji w obiektach mniej więcej 100 tys. osób ze stosownymi kwalifikacjami, to w całym łańcuchu dostaw i obsługi dla jednostek nuklearnych pracę znalazło 475 tys. innych ludzi, nierzadko również o wysokich kwalifikacjach.

To oznacza, że kraje, które planują własny potencjał nuklearny, muszą się dziś zmierzyć z perspektywą rekrutacji prowadzonej na skalę globalną – podkreślała podczas wspomnianego World Nuclear Symposium Shaima Al Mansoori, szefowa działu edukacji i szkoleń w sformowanym w Zjednoczonych Emiratach Arabskich odpowiedniku Państwowej Agencji Atomistyki. Według niej owe łowy na ręce do pracy będą się odbywać na trzech płaszczyznach: pierwszą są umiejętności związane z bezpośrednią pracą w konwencjonalnych obiektach nuklearnych. Ale równie wielkie znaczenie będą mieć kompetencje pośrednie, np. znajomość prawa związanego z funkcjonowaniem sektora atomowego. A w końcu: umiejętności związane z rozwojem nowych technologii, jak SMR czy reaktory fuzyjne.

Potrzeby Polski

Do pewnego stopnia znamy już tę sytuację. „Wykształcone na użytek budowy i eksploatacji Elektrowni Jądrowej Żarnowiec polskie kadry rozjechały się po świecie” – opisywała na łamach „Rzeczpospolitej” Urszula Kuczyńska, ekspertka Instytutu Sobieskiego i autorka książki „Atom dla klimatu”. – „Tylko niewielka grupa została pracować w polskich ośrodkach badawczych, Państwowej Agencji Atomistyki i w polskim przemyśle. Część z tych kadr zresztą wróciła, gdy polski projekt jądrowy zyskiwał drugie życie i trwały przygotowania do publikacji pierwszej wersji Programu Polskiej Energetyki Jądrowej (lata 2009–2014). Od tamtej pory zdążyła już jednak przejść na zasłużoną emeryturę” – dodawała.

Oczywiście, problem przerzedzenia się kadr specjalistów od energetyki atomowej nie jest polską specyfiką: świat ma za sobą kilka dekad stopniowego hamowania energetyki nuklearnej, ze szczególnie trudną po katastrofie w japońskiej Fukushimie. Nie zachęcało to ekspertów do pozostawania w zawodzie, ani też młodych naukowców do kształcenia się w tym kierunku. Ale sytuacja krajów takich jak Polska była jeszcze trudniejsza, bowiem pierwsze – i jedyne na razie – pokolenie specjalistów praktycznie niemal straciliśmy. A nowego nie próbowaliśmy kształcić.

Teraz zaczyna się to jednak zmieniać. – Będziemy potrzebować w energetyce, nie tylko nuklearnej, tysięcy techników. To wyzwanie, o którym trzeba myśleć już teraz – przyznawała w niedawnej rozmowie z „Rz” Anna Łukaszewska-Trzeciakowska, pełnomocniczka rządu ds. strategicznej infrastruktury energetycznej. Odwoływała się tu do umów z uczelniami, m.in. w Krakowie, Gdańsku i Warszawie. – Zaczęliśmy też pracować nad kształceniem kadr na poziomie średnim – dodawała.