Żywy wyłącznik cukrzycy

To nadzieja dla tysięcy ludzi cierpiących na cukrzycę typu I spowodowaną uszkodzeniami produkujących insulinę komórek w trzustce. Zespół europejskich naukowców w prosty sposób przekształcił komórki trzustki w tak potrzebne komórki beta niszczone w przebiegu tej choroby.

[srodtytul]Samobój[/srodtytul]

Eksperymenty, których wyniki publikuje dzisiejsze wydanie magazynu „Cell”, prowadzone były na laboratoryjnych myszach.

– Musimy się jeszcze dowiedzieć wielu rzeczy, zanim ta metoda trafi do zastosowań klinicznych – przyznaje Patrick Collombat z Narodowego Instytutu Zdrowia i Badań Medycznych (INSERM). Naukowcy chcą m.in. sprawdzić, czy mechanizm zaobserwowany w organizmach myszy działa również u ludzi. Gdyby tak było, lekarze zyskaliby niezwykłą broń w walce z cukrzycą typu I.

Ta odmiana cukrzycy wywoływana jest przez uszkodzenie komórek beta znajdujących się na tzw. wysepkach Langerhansa w trzustce. To właśnie te komórki produkują insulinę i gdy ich zabraknie, zaczyna również brakować insuliny. Rośnie poziom cukru we krwi, a to skutkuje uszkodzeniami nerek, serca czy oczu.

Co najdziwniejsze, komórki beta są niszczone przez własny układ odpornościowy pacjenta. Chory do końca życia musi robić sobie zastrzyki insuliny.

[wyimek]W testach na zwierzętach cukrzycę udało się wyleczyć – zapewniają naukowcy [/wyimek]

Najlepiej byłoby zregenerować uszkodzenia trzustki. Próbuje się to robić m.in. przeszczepami komórek macierzystych, transplantacją części trzustki czy modyfikacjami komórek wątroby. Ale europejscy specjaliści znaleźli prostszy sposób: nauczyli się zamieniać inne komórki trzustki w komórki beta produkujące insulinę.

W opisywanych przez „Cell” eksperymentach komórki produkujące insulinę powstawały z tzw. komórek alfa (również obecnych w trzustce i produkujących glukagon). Aby zamienić jedne w drugie, trzeba „tylko” uruchomić gen o nazwie Pax4.

[srodtytul]Produkcja na zawołanie[/srodtytul]

W testach na zwierzętach ten mechanizm działał świetnie. Komórki zaczynały produkować insulinę, organizm wyczuwał spadek liczby komórek alfa i wytwarzał nowe. Te zaś były zamienianie przez gen Pax4 w nowe komórki beta.

Po zastosowaniu tej nowatorskiej terapii u zwierząt zarejestrowano aż ośmiokrotnie większą liczbę komórek beta niż na początku. Cukrzycę udało się wyleczyć.

– To pokazuje, że w trzustce są komórki, które pozwalają na jej regenerację. Nasza strategia jest dobra – nie kryje zadowolenia Ahmed Mansouri z niemieckiego Instytutu Maksa Plancka. – To nowy pomysł, że możemy użyć tylko jednego czynnika. Wydawałoby się, że potrzeba czegoś więcej.

Laboratoryjne zwierzęta na początku testów chemicznie zatruto i pozbawiono wszystkich komórek beta. W normalnych warunkach zdechłyby bardzo szybko.

Ale praca nie jest jeszcze skończona. – Zbyt dużo komórek beta to też nie jest dobra rzecz. Trzeba jeszcze znaleźć strategię włączania i wyłączania Pax4 – zapowiada Mansouri.

[srodtytul]Zamiast insuliny[/srodtytul]

Cukrzyca typu I to ok. jednej dziesiątej wszystkich przypadków tej choroby (w Polsce 150 – 300 tys. ludzi). Najczęściej dotyczy osób młodych (stąd jej dawna nazwa cukrzyca typu dziecięcego).