Czy dzięki sportowi można mieć doskonałe ciało?

Czytając o sporcie zazwyczaj dowiadujemy się, jak pożyteczny jest on dla nas. Regularne ćwiczenia są korzystne dla zdrowia; wzmacniają poczucie własnej wartości i dobre samopoczucie, ograniczają ryzyko chorób serca i tak dalej.

Publikacja: 17.09.2010 17:26

Czy dzięki sportowi można mieć doskonałe ciało?

Foto: www.sxc.hu

Red

Najlepsi sportowcy powinni być więc bardzo zdrowi. Skąd więc biorą się u nich zaburzenia w procesie odżywiania? Na pierwszy rzut oka może się to wydawać zdumiewające. W rzeczywistości infekcje i zaburzenia wśród profesjonalnych sportowców są poważnym problemem.

Pochodzący z 2008 roku norweski raport o sportowcach reprezentujących drużyny narodowe w kategoriach juniorów i seniorów pokazał, że prawie połowa reprezentantów w „dyscyplinach zręcznościowych” (dla przykładu w gimnastyce i łyżwiarstwie figurowym) ma kliniczne zaburzenia w procesie odżywiania. Podobnie jak poza sportem, kobiety mają z tym większy problem niż mężczyźni.

Zaburzenia w procesie odżywiania to jedno z najpoważniejszych schorzeń psychosomatycznych. Fizyczne konsekwencje takiego schorzenia to, dla przykładu, problemy z sercem i układem krążenia, nienormalna morfologia krwi i chore nerki. Te efekty mogą zagrażać życiu, jeżeli zaburzenia w procesie odżywiania trwają przez dłuższy czas. Narzucona sobie utrata wagi do mniej niż 20 procent normalnej wagi ciała i „zakłócenia schematu budowy ciała” to objawy charakterystyczne dla jadłowstrętu psychicznego (anorexia nervosa). Zakłócony schemat ciała oznacza, że dana osoba nie jest w stanie postrzegać swojego ciała takim, jakim ono rzeczywiście jest. Patrząc w lustro osoba z anoreksją, nawet cierpiąca na niedowagę, będzie uważała siebie za osobę otyłą. U dziewcząt innym objawem jest brak miesiączki.

Pacjenci owładnięci bulimią (bulimia nervosa) cierpią dodatkowo na ataki żarłoczności. Pochłaniają ogromne ilości jedzenia bez żadnej kontroli. W obawie przed przybraniem na wadze używają niezdrowych i niebezpiecznych metod utraty wagi; powodują u siebie wymioty, nadmiernie ćwiczą, albo używają środków przeczyszczających.

Oprócz socjokulturowego wyobrażenia ideału szczupłego ciała, w wysoce konkurencyjnych dyscyplinach sportu u młodych zawodników występuje inny czynnik ryzyka grożący zaburzeniami w procesie odżywiania – bezkompromisowe dążenie do zwycięstwa. Sukces w sporcie często oznacza bycie szczupłym – a przynajmniej sportowcy wierzą w to równanie. Niska waga ciała w oczywisty sposób daje przewagę w dyscyplinach technicznych, takich jak skoki narciarskie czy gimnastyka. W sportach podzielonych na kategorie wagowe, takich jak wioślarstwo czy zapasy, zawodnicy wierzą, że zdobędą przewagę tuż przed zawodami, jeżeli zakwalifikują się do niższej kategorii wagowej. Nawet w dyscyplinach wytrzymałościowych sportowcy mogą zyskać przewagę obniżając wagę ciała.

Jednak zasada, że im szczuplejszy tym lepszy nie jest prawdziwa! Próbując schudnąć niektórzy sportowcy wpadają w błędne koło zaburzeń w procesie odżywiania.

W ramach moich badań w Wiedniu opracowałem program zapobiegania zaburzeniom w procesie odżywiania wśród zawodniczek w wieku 12-16 lat. W małych grupach liczących od pięciu do dziesięciu dziewcząt kwestie takie jak wygląd i masa ciała są dyskutowane pod kątem sportowym. Nie można zaprzeczyć korzyściom w sporice wynikającym z bycia szczupłym, ale dziewczyny powinny dostać pomoc w zapobieganiu zaburzeniom w procesie odżywiania. Przede wszystkim takie programy powinny dostarczać sportowcom informacji, które zdejmą stygmat z niewłaściwego odżywiania oraz problemów związanych z wizerunkiem ciała poprzez otwartą, szczerą i opartą na faktach dyskusję. Informuję dziewczyny o zagrożeniach i szkodach jakie mogą wywołać zaburzenia w procesie odżywiania. Uczą się one rozróżniać pomiędzy zdrowymi i niezdrowymi przyzwyczajeniami jedzeniowymi. Okres dojrzewania jest ryzykowny ze względu na zmiany zachodzące w ciele i brak poczucia pewności typowy dla nastolatków. Informuję je więc o tych zmianach i o menstruacji. Inna część programu zajmuje się negatywnymi komentarzami na temat czyjegoś ciała lub wagi. Trenerzy, rodzice, sędziowie lub koleżanki z drużyny mogą wygłaszać takie komentarze – najczęściej bez złych intencji, ale z fatalnym skutkiem. Jak pokazują badania, takie wypowiedzi mogą powodować zakłócenia w procesie odżywiania. Jednym z wniosków z moich badań jest to, że nauczenie się, jak radzić sobie z takimi komentarzami, powinno mieć efekt zapobiegawczy. Innym ważnym czynnikiem ryzyka przy powstawaniu zaburzeń w procesie odżywiania jest negatywny wizerunek ciała. Stąd moim celem jest zbudowanie pozytywnego i zdrowego wizerunku ciała wśród uczestniczek programu. By zajęcia nie przypominały dziewczynom lekcji w szkole, cały program jest interaktywny. Wykorzystuję gry i ćwiczenia praktyczne.

Pierwszy krok na drodze do stworzenia takiego programu został ukończony. Program pilotażowy przeprowadzono z udziałem sześciu młodych siatkarek. Dowiódł on, że temat jest ważny i interesujący dla dziewczyn. Nauczyły mnie one, by używać jeszcze więcej gier i ćwiczeń interaktywnych, także w części teoretycznej. W konsekwencji pierwszego raportu zrezygnowałem z części teoretycznej i opracowałem „grę w dojrzewanie”. Obecnie dziewczyny dostają informację w trakcie gry. Dalsze kroki badawcze muszą udowodnić pozytywny efekt programu i pokazać, że potrafi on zredukować liczbę zaburzeń w procesie odżywiania u sportowców.

Friederike Rasche jest pracownikiem naukowym Uniwersytetu Wiedeńskiego

 

 

Najlepsi sportowcy powinni być więc bardzo zdrowi. Skąd więc biorą się u nich zaburzenia w procesie odżywiania? Na pierwszy rzut oka może się to wydawać zdumiewające. W rzeczywistości infekcje i zaburzenia wśród profesjonalnych sportowców są poważnym problemem.

Pochodzący z 2008 roku norweski raport o sportowcach reprezentujących drużyny narodowe w kategoriach juniorów i seniorów pokazał, że prawie połowa reprezentantów w „dyscyplinach zręcznościowych” (dla przykładu w gimnastyce i łyżwiarstwie figurowym) ma kliniczne zaburzenia w procesie odżywiania. Podobnie jak poza sportem, kobiety mają z tym większy problem niż mężczyźni.

Pozostało 87% artykułu
Nauka
Pełnia Księżyca w grudniu. Zimny Księżyc będzie wyjątkowy, bo trwa wielkie przesilenie księżycowe
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Jak picie kawy wpływa na jelita? Nowe wyniki badań