Małpy liczą niedościgle

Teraz z kolei okazało się, że potrafią te liczby dodawać, i to niemal tak dobrze jak studenci, czyli ludzie intelektualnie dość rozwinięci.Badacze z Uniwersytetu Duke’a przeprowadzili następujący eksperyment: pokazywali szympansom na ekranie komputera pewną liczbę świecących punktów. Potem ekran gasł, a następnie znowu rozbłyskał, pokazywała się na nim inna liczba punktów.

Ten obraz również znikał i pojawiał się trzeci. Tym razem na ekranie widniały dwa zbiory. Jeden liczył sobie dokładnie tyle punktów, ile oba poprzednie zbiory razem wzięte. Liczba elementów drugiego zbioru była inna, czasem większa, czasem mniejsza. Zadaniem uczestnika eksperymentu było dotknięcie tego pierwszego zbioru. Innymi słowy: należało się wykazać umiejętnością dodawania.

W doświadczeniu, opisanym w najnowszym numerze czasopisma „Public Library of Science”, wzięły udział małpy oraz studenci. Szympansy trafnie rozwiązały 76 proc. zadań. Studenci udzielali prawidłowych odpowiedzi w 94 proc. przypadków. Przeciętny czas wykonywania w pamięci operacji dodawania był podobny w przypadku ludzi i małp i wynosił około 1 sekundy.

Zarówno studenci, jak i małpy gorzej radzili sobie z arytmetycznym zadaniem, kiedy obie propozycje wyników były do siebie zbliżone (na przykład gdy jeden zbiór zawierał 11, a drugi 12 punktów). – Nazywamy to efektem proporcji – tłumaczy Jessica Clanton, jedna z autorek badań. – Warto podkreślić, że oba gatunki były podatne na ten efekt w tym samym stopniu.

Z opisanych tu badań nie wynika, że małpy są równie dobrymi matematykami jak ludzie. Należy pamiętać, że w opisanym eksperymencie dodawane były tylko niewielkie liczby. Suma dodawanych liczb nie przekraczała 17. I były to liczby przedstawione za pomocą zbiorów punktów, a nie cyfr.Główna różnica pomiędzy małpią a ludzką arytmetyką polega na tym, że nasz gatunek zdołał wypracować system symboli, za pomocą których może przedstawiać dowolnie duże liczby w prosty sposób. System ten ułatwia operacje arytmetyczne. Gdyby na ekranie komputera pojawiło się 2000 punktów, a potem 2001 – żadna małpa ani człowiek nie dostrzegłby różnicy. A jeżeli liczby te przedstawić za pomocą zapisu dziesiętnego, człowiek bez problemu je doda.

Małpy nie opanowały pozycyjnego systemu zapisu liczb i pod tym względem nie mogą się równać z ludźmi. Ale badania, które przeprowadzili naukowcy z Uniwersytetu Duke’a, pokazują, że sama umiejętność dodawania jest starsza niż ludzkość. Ścieżki ewolucyjne szympansów i ludzi rozeszły się około 7 mln lat temu i można podejrzewać, że już wówczas nasi przodkowie potrafili liczyć, choć jeszcze nie potrafili liczb nazywać.

Dziś mamy do dyspozycji cyfry – to ludzki wynalazek, ale nie znaczy to, że tylko człowiek jest w stanie cyfry poznać. Naukowcom japońskim udało się ostatnio nauczyć szympansy kolejności cyfr arabskich od jednego do dziewięciu. Potem przeprowadzili doświadczenie: na ekranie pojawiały się cyfry, ale nie po kolei, lecz pomieszane. Kiedy uczestnik eksperymentu dotykał cyfry 1, pozostałe zostawały przykryte przez białe kwadraty. Wtedy uczestnik miał za zadanie dotknąć tych kwadratów w odpowiedniej kolejności. To zadanie ludzie i szympansy wypełniali z podobną dokładnością, ale małpy były szybsze.

W następnym teście, który polegał na szybkim zapamiętaniu kolejności pięciu cyfr, jeden z szympansów okazał się dwa razy lepszy niż studenci.

Więcej o badaniach nad zdolnościami małp

www.duke.edu

Szympansica, która opanowała ludzki język