Hipoterapia - leczenie koniem

"Hipoterapia to ukierunkowane działanie terapeutyczne, mające służyć poprawie funkcjonowania człowieka w sferze fizycznej, emocjonalnej, poznawczej i/lub społecznej, podczas którego specjalnie przygotowany koń stanowi integralną część procesu terapeutycznego."

Tyle definicja terapii koniem, opracowana przez Polskie Towarzystwo Hipoterapeutyczne.

Pod tym suchym sformułowaniem kryje się niezmiernie wszechstronny proces oddziaływania na ciało i ducha człowieka. Zwłaszcza chorego.

Formy hipoterapii

Terapia kontaktem z koniem, często wykorzystywana przy zaburzeniach w sferze emocjonalnej lub psychicznej, polega na stworzeniu sytuacji terapeutycznej poprzez sam kontakt ze zwierzęciem.

Formą bardziej wymagającą od pacjenta jest terapia ruchem konia, gdy siedząca na zwierzęciu osoba nie wykonuje żadnych ćwiczeń, a jedynie poddaje się jego ruchom.

Fizjoterapia na koniu polega - oprócz wykorzystania ruchów zwierzęcia - na wykonywaniu konkretnych ćwiczeń.

Koń - wszechstronny rehabilitant ciała...

W zależności od rodzaju i nasilenia schorzenia hipoterapia wpływa na poprawę wielu funkcji organizmu. Nie ma chyba takiego sprzętu sportowego, który umożliwiłby poruszanie się osoby na nim ćwiczącej we wszystkich możliwych płaszczyznach: na boki, w górę i w dół, do przodu i do tyłu.

Poddanie takiemu ruchowi np. pacjenta z mózgowym porażeniem dziecięcym poprawia jego ogólną sprawność fizyczną. Zmniejsza się napięcie mięśni, tak charakterystyczne dla tej choroby, poprawie ulega koordynacja ruchowa i poczucie równowagi. Ciepło końskiego ciała i jego rytmiczny ruch powodują, że napięte mięśnie rozluźniają się. Łatwiej wtedy wykonywać ćwiczenia i zapanować nad ciałem. Konieczność utrzymania prawidłowej postawy na końskim grzbiecie zmusza pacjenta do prostowania się, co wzmacnia mięśnie i wpływa na korygowanie wad postawy.

... i ducha

Kontakt z koniem bardzo silnie wpływa na wszystkie zmysły. Zwierzę intensywnie pachnie, dostarcza różnorodnych wrażeń dotykowych: ma gładkie nozdrza, miękką sierść, szorstki ogon i grzywę, twarde kopyta. Wydaje też rozmaite dźwięki. Tak bogate doznania stymulują wszystkie zmysły.

Hipoterapia wspomaga nabywanie nowych umiejętności i rozwijanie już nabytych. Poprawia się uwaga, pamięć, myślenie, mowa, percepcja wzrokowa i słuchowa. Bezpośredni kontakt z dużym, silnym zwierzęciem wpływa także na wzrost poczucia własnej wartości i pewności siebie.

Ponadto obcowanie z tak dużym zwierzęciem jest zwykle dla pacjenta bardzo emocjonujące. Odczuwa on potrzebę, by te emocje wyrazić, podzielić się z nimi w każdy dostępny mu sposób, werbalny i niewerbalny. Sprzyja to poprawie komunikowania się i nawiązywania relacji społecznych.

Nawet czas spędzony na przygotowaniu konia do zajęć ma duże znaczenie psychologiczne. Czyszczenie zwierzęcia, nałożenie mu poszczególnych części oprzyrządowania, pojenie go czy karmienie powoduje stworzenie więzi między koniem a człowiekiem. Pojawia się poczucie odpowiedzialności i troski.

Koń-psychoterapeuta

W przypadku osób z ciężkimi chorobami psychicznymi, takimi jak depresja, autyzm czy schizofrenia, nawiązanie bliskiej więzi emocjonalnej ze zwierzęciem korzystnie wpływa na poprawę relacji społecznych. Otwieranie się na kontakt z inną istotą, która nie ocenia, nie krytykuje, jest ufna, zmniejsza u pacjenta lęk i negatywne emocje.

Postępy czynione podczas hipoterapii przez pacjentów z takimi schorzeniami są dla nich silnym bodźcem motywującym do dalszego leczenia.

Dzięki nabyciu umiejętności współpracy - zarówno z koniem, jak i terapeutą – następuje zwiększenie pewności siebie i poczucia własnej wartości. Tacy pacjenci często wychodzą z izolacji, na którą - na ogół ze strachu i niewiedzy - skazuje ich społeczeństwo.

Spokój na czterech kopytach

Koń, zwierzę duże i silne, musi mieć odpowiednie cechy, by spełniać rolę dobrego terapeuty. Istnieją optymalne parametry, które powinien spełniać: wiek powyżej 5 lat, wałach, wielkość dostosowana do pacjenta (dlatego ośrodki prowadzące hipoterapię powinny mieć kilka koni), odpowiednio harmonijny sposób poruszania się.

Równie istotna, jeśli nawet nie istotniejsza, jest konstrukcja psychiczna zwierzęcia. Powinno mieć spokojny temperament, być ufne, przyjazne, pozbawione narowów. Powinno chętnie wykonywać polecenia i nie bać się niespodziewanych bodźców wzrokowych, słuchowych i dotykowych. Należy przyzwyczaić konia do do wózków inwalidzkich i często nieskoordynowanych ruchów osób niepełnosprawnych.

Najczęściej spotykane w hipoterapii są konie huculskie, ale wykorzystuje się także szetlandy, kuce i inne rasy i krzyżówki.

Ponieważ niezwykle ważne jest zapewnienie pacjentowi pełnego bezpieczeństwa, wskazane jest, by poznać dokładnie życiorys konia, ze szczególnym uwzględnieniem zdarzeń traumatycznych. Takie zdarzenia z góry nie eliminują zwierzęcia, ale niezbędna jest wtedy dłuższa obserwacja i dogłębne poznanie konia. Trzeba w takich przypadkach zachować daleko posuniętą ostrożność.

Tylko na receptę

Należy podkreślić, że hipoterapię dla osoby chorej zaleca lekarz, Bierze on pod uwagę wskazania i przeciwwskazania, ukazuje pożądane kierunki działania.

By hipoterapia była pełnowartościowym elementem rehabilitacji, niezbędna jest współpraca specjalistów z różnych dziedzin terapii, którym poddawany jest pacjent.