Od przyszłego roku mają się zmienić przepisy

Teraz prawo do wcześniejszej emerytury mają pracownicy wykonujący kilkaset zawodów. Od przyszłego roku przywileje zostaną ograniczone. Prawo do wcześniejszego kończenia kariery zawodowej mają mieć tylko osoby pracujące w warunkach szczególnych i w szczególnym charakterze. Trwa uzgadnianie między ekspertami medycyny pracy, jakie warunki są szczególne i na czym polega szczególny charakter pracy. Mówiąc najprościej, jakie zawody znajdą się na liście uprawniającej do wcześniejszego kończenia aktywności zawodowej. Lista ta ma być skompletowana do końca wakacji i potem razem z projektem ustawy zostanie przekazana do parlamentu.

Wiele osób, które już teraz mają prawo do wcześniejszej emerytury, zastanawia się, czy z powodu zmiany przepisów powinny jeszcze w tym roku zrezygnować z pracy i przejść na emeryturę. Ludzie ci boją się, że w przeciwnym razie stracą swój przywilej. Osoby te uspokaja Agnieszka Chłoń-Domińczak, wiceminister pracy odpowiedzialna na ubezpieczenia społeczne: – Jeśli ktoś już teraz spełnił warunki, by przejść na wcześniejszą emeryturę, zachowuje to prawo. Będzie mógł z niego skorzystać wtedy, gdy będzie to dla niego wygodne.

Ważne jest jednak, by do końca tego roku spełnić określone warunki oraz wystąpić o emeryturę przed ukończeniem 60 lat (panie) i 65 lat (panowie). Wtedy bowiem będzie już przysługiwała emerytura związana z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

Prawo do wcześniejszej emerytury jest teraz bardzo rozbudowane. Dla wielu zawodów przewidziane są różne warunki. Ale istnieją powszechne reguły dla wszystkich korzystających z przywilejów emerytalnych. Po pierwsze, prawo to przysługuje osobom, które nie należą do otwartych funduszy emerytalnych, albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE, za pośrednictwem ZUS, do budżetu państwa. Po drugie, osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku muszą spełnić trzy albo dwa kryteria dotyczące ich stażu zawodowego i wieku. Dodatkowo kryteria te trzeba spełnić w określonym czasie.

Pierwsza możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę związana jest z wiekiem i stażem zatrudnienia. Nie jest ważne, jaki się wykonuje zawód.Kobieta urodzona po 31 grudnia 1948 r. może przejść na wcześniejszą emeryturę, jeśli do końca tego roku skończy 55 lat i ma co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy (czyli pracy, studiów, wychowywania dzieci) albo udowodni co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy i dodatkowo została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.Natomiast mężczyzna urodzony po 31 grudnia 1948 r. może przejść na emeryturę, jeśli do 1 stycznia 2009 roku skończy 60 lat, udowodni co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz zostanie uznany za całkowicie niezdolnego do pracy. Może też przejść na emeryturę po osiągnięciu 60 lat, jeżeli wykaże co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy.

Uwaga: ważne jest, by takie osoby w ciągu ostatnich dwóch lat, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, były co najmniej przez pół roku pracownikami albo zarejestrowanymi bezrobotnymi lub pobierały zasiłek przedemerytalny. Ale jak informuje ZUS, „Warunku pozostawania ostatnio w stosunku pracy oraz warunku dotyczącego 6 miesięcy ubezpieczenia pracowniczego w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym nie wymaga się od wnioskodawcy, który podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy przez cały okres wymagany do przyznania emerytury”. Oznacza to, że z prawa wcześniejszej emerytury może skorzystać na przykład pani, która prowadzi właśnie działalność gospodarczą, ale ma 30- lub 20-letni (w razie całkowitej niezdolności do pracy) pracowniczy staż ubezpieczeniowy.

Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., po spełnieniu określonych warunków, w każdym czasie mogą przejść na wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dla nich nie istnieje data graniczna, do której należałoby spełnić warunki. W innej sytuacji są osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r.; aby przejść na wcześniejszą emeryturę, muszą spełnić warunki dotyczące stażu pracy i wieku do końca 2008 r.

Warunki te są zróżnicowane w zależności od rodzaju i charakteru wykonywanej pracy. I tak mężczyzna, który pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, może przejść na emeryturę w wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach. Do tego 15-letniego okresu może być również wliczony każdy inny rodzaj pracy w szczególnych warunkach. Natomiast mężczyzna, który pracował przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali, może przejść na emeryturę w wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 10-letni okres pracy przy produkcji ołowiu. Muzyk grający na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych przejdzie na emeryturę w wieku 60 lat, jeżeli wykaże co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15-letni okres wspomnianej wcześniej działalności artystycznej.

Ważne jest, by wszystkie trzy kryteria spełnić do końca tego roku lub dwa z nich do 1 stycznia 1999 roku. Tak więc osoba, która chce przejść na wcześniejszą emeryturę, powinna do końca tego roku mieć: wymagany wiek (np. panie 55 lat), staż pracy w warunkach szczególnych (najczęściej 15 lat) i staż ubezpieczeniowy (najczęściej 25 lat). Zatem kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony otrzyma prawo do wcześniejszej emerytury, jeśli do końca tego roku skończy 60 lat, ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 15 lat pracował w szczególnych warunkach. Takie samo prawo zyska nauczycielka, która w tym roku kończy 30 lat pracy w swoim zawodzie.

Obie te osoby nie muszą w tym roku kończyć pracy i występować o emeryturę, by zachować przywilej. Mogą nadal pracować. Ważne jest to, by skorzystali z prawa do wcześniejszego świadczenia zanim osiągną powszechny wiek emerytalny; dla pani jest to 60 lat, a dla pana 65.

Inna sytuacja jest wtedy, gdy staż pracy w warunkach szczególnych i staż ubezpieczeniowy dotyczą okresu przed 1 stycznia 1999 roku. Takie osoby nie muszą do końca 2008 r. osiągnąć wieku dającego im prawo do świadczenia. Muszą jednak do 1 stycznia 1999 r. udowodnić określony staż emerytalny oraz okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.