W polskich elektrowniach większość bloków działa od 30 lat. Są i starsze, których przyszłość jest przesądzona. Trzeba będzie je stopniowo zamykać i zastępować nowymi. Do 2015 – 2016 roku powinny powstać bloki o mocy w sumie około 8 tys. MW.

– Z inwestycjami na pewno sobie poradzimy. Otwarte pozostaje pytanie, ile nas to będzie kosztować i kto za te inwestycje zapłaci – mówi Krzysztof Żmijewski, były prezes PSE.

Wydatki szacowane są na przynajmniej 10 – 12 mld euro w ciągu kilku lat. Szefowie działających od kilku miesięcy holdingów energetycznych ogłaszają plany inwestycyjne.

Zarząd Polskiej Grupy Energetycznej mówi o inwestycjach w odtworzenie mocy za ponad 30 mld zł, Taurona (Energetyka Południe) chce przeznaczyć na ten cel 13 mld zł. Oprócz tego obaj potentaci – są to największe holdingi w kraju – zgłaszają propozycje dodatkowych projektów i związanych z nimi wydatków. Program inwestycyjny PGE przewidziany na kilkanaście lat opiewa w sumie na 125 mld zł. W Tauronie mówi się o dodatkowych blokach za 10 mld zł.

– Konieczność budowy w Polsce bloków o mocy 1 – 1,2 tys. megawatów rocznie to nie są przesadzone dane – mówi Jan Kurp, prezes Południowego Koncernu Energetycznego (należącego do grupy Tauron). – Tymczasem teraz w trzech elektrowniach realizowane są bloki o łącznej mocy poniżej 2 tys. megawatów, a kolejne mogą być gotowe za 5 – 6 lat, bo przygotowania do ich budowy nie są zaawansowane.

Już teraz budowę nowego bloku o mocy tysiąca megawatów wycenia się na 1,3 mld euro. A banki chcą mieć pewność, że elektrownie spłacą zaciągnięte kredyty i oczekują wiarygodnej, wieloletniej prognozy cen energii. Zdaniem prezesa Kurpa, w tej sytuacji podwyżka cen energii jest nieunikniona.

– Nasze analizy wskazują na opłacalność inwestycji przy cenie 170 – 180 zł za megawatogodzinę i to bez akcyzy – mówi Jan Kurp. – Teraz cena jest o 45 – 55 zł niższa. W ciągu czterech – pięciu lat powinna więc wzrosnąć, by inwestycja była opłacalna.

Kilka dni temu o konieczności podniesienia cen mówili też szefowie firm energetycznych zrzeszonych w konfederacji Lewiatan. Argumentowali m.in., że przeciętnie więcej wydajemy co miesiąc na telefon komórkowy niż na energię elektryczną, a podwyżki cen energii, nawet ponad 10-procentowe, oznaczają wzrost wydatków rodziny o kilka złotych miesięcznie. Już wiadomo, że w przyszłym roku firmy węglowe zapłacą za energię o jedną czwartą więcej.

– Ceny energii w Polsce i tak są wysokie. Nie możemy porównywać się z bogatymi krajami Unii – uważa Krzysztof Żmijewski. – Nie powinniśmy powoływać się na przykład Czechów. Tam energia jest bardzo droga. Są to skutki pozostawienia dużej swobody narodowemu koncernowi CEZ. To w naszej części Europy potentat energetyczny, który może sobie pozwolić na zagraniczne inwestycje.

– Wydatki, o których mówią energetycy, nie uwzględniają na przykład kosztów pozyskania kapitału – zauważa Krzysztof Żmijewski. – Jeśli je dodamy, to inwestycje będą kosztować o 10 – 15 proc. więcej, czyli około 45 mld zł. Jeżeli pozostawimy plany inwestycyjne tylko w gestii sektora, wydatki te będą jeszcze większe.

Z jednej strony chodzi o to, by inwestycje nie były zbyt rozbuchane, a z drugiej, by podwyżki cen rzeczywiście posłużyły do sfinansowania niezbędnych projektów. Pod pretekstem dbałości o bezpieczeństwo krajowego systemu energetycznego nie można pozwolić na nieracjonalne wydatki.– Chodzi o to, by nie powtórzyła się sytuacja z lat 90., gdy elektrownie, mając kontrakty długoterminowe i tym samym zagwarantowany zbyt energii po bardzo wysokiej cenie, wybierały supernowoczesne technologie, które potem trzeba było poprawiać – dodaje Krzysztof Żmijewski. – Powszechnie znany jest przykład elektrowni Opole, która dzięki kontraktom miała przygotować dwa nowe bloki energetyczne, ale korzystając z sytuacji, od razu wybudowała fundamenty pod cztery bloki. Zbyt dużo swobody w decydowaniu o inwestycjach spowoduje, że wydatki urosną z 40 do 80 mld zł.