Pewny zysk to utopia

kinga żelazek

Fundusze absolutnej stopy zwrotu w ubiegłym roku cieszyły się dużym zainteresowaniem klientów. Wpłacono do nich ponad 3,3 mld zł nowych środków. A to oznacza, że były one prawie tak samo popularne jak fundusze akcji, do których wpłynęło około 4,8 mld zł – wynika z danych firmy Analizy Online obejmujących ?11 miesięcy 2013 r.

Zdaniem ekspertów tak duże wpłaty do funduszy, które w teorii mają zarabiać w każdych warunkach rynkowych, to m.in. efekt przekazu marketingowego. Inwestorzy słysząc, że taki fundusz może przynieść zyski także w czasie spadków na giełdzie, wierzą, że tak właśnie będzie. Jeśli jest inaczej, czują się oszukani.

Ważne jest doświadczenie

Nasz czytelnik w liście do redakcji pisze, że zainwestował w Investor FIZ – oportunistyczny fundusz utworzony we wrześniu 2005 roku. Według niego TFI podkreślało, że ten fundusz będzie zarabiał również w czasie bessy. Ale jego wartość w ostatnich latach katastrofalnie spadła, w ciągu ostatnich pięciu lat o ponad 50 proc.

Investor FIZ prowadzi agresywną politykę inwestycyjną, która pozwala mu na lokowanie środków na wielu różnych globalnych rynkach akcyjnych i surowcowych; fundusz gra zarówno na wzrost,  jak i spadek cen na tych rynkach. W tym przypadku wiele zależy od umiejętności i doświadczenia zarządzającego funduszem.

Eksperci podkreślają, że fundusze aktywnie zarządzane, a do takich należy Investor FIZ, są ryzykowne. A ryzyko jest tym większe, im więcej swobody w zakresie lokowania aktywów ma osoba zarządzająca funduszem. – Straty funduszu przypadły na czas głębokich zawirowań na rynkach finansowych spowodowanych takimi wydarzeniami, jak niewypłacalność Grecji. W ostatnim czasie Investor FIZ zmienił zarządzającego i przeszedł znaczącą przebudowę portfela inwestycyjnego, co przynosi już efekty w postaci lepszych wyników – tłumaczy Grzegorz Dróżdż, rzecznik prasowy Investors TFI. Stopa zwrotu funduszu Investor FIZ za ostatnie sześć miesięcy wyniosła ok. 16 proc.

Ograniczanie ryzyka

Pierwsze fundusze absolute return charakteryzowały się dosyć sporym ryzykiem, ponieważ zarządzający zwracali uwagę przede wszystkim na maksymalizację zysku, a nie na bezpieczeństwo.

W latach 2005–2007 rynki pięły się w górę, więc zarabianie na wzrostach cen akcji i surowców było łatwe. Jednak w ostatnich latach mieliśmy do czynienia z dużą zmiennością na rynkach, wywołaną kryzysem finansowym. Rynki stały się dużo mniej przewidywalne, a aktywne zarządzanie funduszem typu absolute return okazało się bardzo trudne.

Dlatego wraz ze zmianą otoczenia rynkowego zarządzający większą wagę zaczęli przywiązywać do ograniczania ryzyka. Na rynku po 2010 r. pojawiły się fundusze absolutnej stopy zwrotu o umiarkowanym ryzyku. Analizy Online  zaliczyły do tej grupy: Altus ASZ Rynków Zagranicznych FIZ, Altus ASZ Rynku Polskiego FIZ, Opera Alfa-plus.pl, BPH Selektywny, Quercus Selektywny, Ipopema Macro Alokacji.

Same TFI zaczęły też lepiej informować swoich klientów o poziomie ryzyka w funduszach aktywnie zarządzanych, a tym samym o tym, że należy liczyć się z możliwością utraty kapitału.

Zróżnicowane rezultaty inwestycyjne

Rozpiętość rocznych wyników w grupie funduszy absolutnej stopy zwrotu jest ogromna. Różnica między najlepszym wynikiem a najgorszym wynosi aż 70 pkt proc. Średni wynik to ok. 9 proc. Najlepszy fundusz Acer Aggressive FIZ zarobił w ciągu ostatnich 12 miesięcy ponad 50 proc.,  a najgorszy Opera FIZ stracił ponad 20 proc. Taka duża rozpiętość rezultatów świadczy też o prowadzeniu przez fundusze bardzo zróżnicowanych strategii inwestycyjnych.

Większość funduszy absolutnej stopy zwrotu to fundusze zamknięte (FIZ) lub specjalistyczne fundusze otwarte (SFIO). Dzięki takiej formule mają one szersze możliwości inwestycyjne, na przykład mogą korzystać z instrumentów pochodnych czy inwestować w spółki spoza giełdy. Natomiast forma zamknięta sprawia, że łatwiej jest nimi zarządzać, ponieważ inwestorzy nie mogą w każdym momencie wycofać środków. Tego typu fundusze są z reguły trudno dostępne dla przeciętnego inwestora. Pierwsza wpłata najczęściej jest nie niższa niż 40 tys. euro.

W ostatnim roku najlepsze wyniki osiągnęły fundusze zamknięte przeznaczone dla zamożniejszych inwestorów, takie jak: Acer Aggressive FIZ (50,8 proc.), Noble Fund Opportunity FIZ (31,8 proc.) czy Quercus Absolute Return FIZ (30,2 proc.). Udział akcji w ich portfelach wynosi od zera do 100 proc.

Funduszami dostępnymi dla szerszego grona klientów (pierwsza wpłata od 1 tys. zł), które ostatnio notują dobre wyniki są: Skarbiec Market Neutral oraz Altus Absolutnej Stopy Zwrotu Rynku Polskiego; ten ostatni odwzorowuje strategię Altusa Absolutnej Stopy Zwrotu Rynku Polskiego FIZ. Z kolei strategia funduszu Skarbiec Market Neutral polega na tym, że jego portfel akcji w 100 proc. jest zabezpieczony kontraktami terminowymi na indeksy giełdowe, a fundusz zarabia na różnicy między zachowaniem wybranych spółek a danym indeksem.

Powiedzieli

Sebastian Buczek | prezes Quercus TFI

Fundusze absolutnej stopy zwrotu realizują różne strategie. My jesteśmy zwolennikami skupiania się na spółkach, a nie na szybkim dostosowywaniu portfela do zmieniających się warunków rynkowych. Dlaczego? Ponieważ to drugie jest znacznie trudniejsze i niewielu zarządzającym udaje się to robić w dłuższym czasie. Przede wszystkim ważny jest zespół zarządzających funduszem. Jeśli są to ludzie, którzy osiągali ponadprzeciętne wyniki w różnych warunkach rynkowych, jest szansa, że poradzą sobie również przy zarządzaniu takimi strategiami. Trzeba wyraźnie zastrzec, że fundusze absolutnej stopy zwrotu nie gwarantują zysków. Zarządzający powinni się starać minimalizować ryzyko w słabszych latach, ale nie zawsze udaje się im ustrzec przed stratami. Inwestorzy muszą być świadomi zmienności wyników i tego, że w słabszych latach mogą być straty. Dobre wyniki naszych funduszy absolutnej stopy zwrotu (Quercus Selektywny, Quercus Absolute Return FIZ i Quercus  Absolutnego Zwrotu FIZ) to efekt głównie dobrej selekcji spółek i nieodgadywania, w którą stronę podążą rynki. Zwykle w naszych portfelach przeważają akcje średnich i mniejszych spółek; w dłuższym okresie ich potencjał jest wyższy niż blue chips.

Bernard Waszczyk | analityk Open Finance

Fundusze absolutnej stopy zwrotu są bardzo popularne, chociaż wiele z nich notuje słabe albo najwyżej przeciętne wyniki. Myślę, że głównie chodzi o przekaz marketingowy, jaki towarzyszy sprzedaży tych funduszy. Łatwo zainteresować klienta produktem inwestycyjnym, który w zależności od koniunktury może ulegać metamorfozom. Teoretycznie raz może być funduszem agresywnym, raz mieszanym, a innym razem mało ryzykownym. Daje to poczucie większego bezpieczeństwa, a jednocześnie nadzieję na dodatkowe zyski. Jednak rezultaty funduszy absolutnej stopy zwrotu w dużo większym stopniu niż w przypadku „tradycyjnych" funduszy (np. akcji czy zrównoważonych) zależą od tego, jakie doświadczenie i wyczucie rynku mają osoby zarządzające. Konkretnie zakreślona strategia i modelowa struktura portfela mają nieco mniejsze znaczenie. A to wbrew pozorom znacznie zwiększa ryzyko związane z inwestycją. Historia funduszy aktywnie zarządzanych (absolutnej stopy zwrotu oraz aktywnej alokacji) nie jest specjalnie długa. Zaczęła się wraz z nadejściem kryzysu finansowego. Jednak w ciągu tych kilku lat istotna przewaga tego typu funduszy nad klasycznymi zrównoważonymi nie potwierdziła się. Być może trzeba poczekać, aż skończy się cały cykl koniunkturalny, żeby można było w pełni ocenić ich skuteczność. Na razie nie jest ona szczególna.

Klienci dużo więcej kupowali jednostek, niż umarzali

? Od początku stycznia do końca listopada 2013 r. saldo wpłat i wypłat (umorzeń) z krajowych funduszy inwestycyjnych przeznaczonych dla indywidualnych klientów  wyniosło około 16 mld zł – podają Analizy Online. Oznacza to, że o tyle więcej pieniędzy wpłynęło do funduszy niż zostało z nich wycofane przez klientów. Jest to najlepszy rezultat od sześciu lat.

? W styczniu i w kolejnych trzech miesiącach 2013 r. saldo przekraczało 1,5 mld zł, a w maju padł rekord – do funduszy detalicznych wpłynęło ponad 3 mld zł.

? Najwięcej nowych środków od stycznia do końca listopada klienci wpłacili do funduszy gotówkowych i pieniężnych – 6,6 mld zł.

? Dużym zainteresowaniem cieszyły się również fundusze akcyjne; w tym przypadku saldo wpłat i umorzeń przekroczyło 4,8 mld zł.

? Popularne były poza tym fundusze absolutnej stopy zwrotu. Przybyło im 3,3 mld zł, z czego 1,1 mld zł trafiło do Quercus Selektywny.

? Zdaniem Analiz Online jedną z przyczyn większych wpływów do funduszy inwestycyjnych były niższe zyski z lokat terminowych. Średnie oprocentowanie depozytów spadło znacznie poniżej 3 proc. Był to efekt obniżenia przez RPP stóp procentowych do bardzo niskiego poziomu. Klienci wycofywali więc oszczędności z banków i przenosili je do funduszy. Dodatkową zachętą do inwestowania były dobre stopy zwrotu funduszy.

? Spore zainteresowanie funduszami akcji sprawiło, że 2013 r. niejednokrotnie był porównywany z 2007 r., dotychczas rekordowym pod względem salda wpłat i wypłat z funduszy detalicznych.

Kolejne fundusze, głównie zamknięte

? Duża popularność funduszy absolutnej stopy zwrotu sprawiła, że w tym roku TFI zamierzają uruchomić nowe tego typu fundusze.

? Według Analiz Online plany takie ma Altus TFI. W I kwartale poszerzy ofertę o fundusz otwarty Altus Absolutnej Stopy Zwrotu Nowa Europa. Będzie on inwestował w Polsce, Turcji i Rosji. Przygotowywany jest także nowy fundusz zamknięty (FIZ) o roboczej nazwie Altus Macro+. Jego strategia zakłada inwestowanie na wielu różnych rynkach i wykorzystywanie trendów w gospodarce światowej.