W praktyce przyjmuje się, że podmioty dokonujące dostaw towarów lub świadczenia usług wyłącznie na rzecz przedsiębiorców, organizacji oraz organów administracji w ogóle nie muszą posiadać kas rejestrujących. Regulacje ustawy o VAT nakazują bowiem ewidencjonowanie na kasie rejestrującej wyłącznie sprzedaży towarów i usług na rzecz konsumentów, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych.

Wykonywanie sprzedaży na rzecz konsumentów nie zawsze wiąże się jednak z koniecznością posiadania kasy fiskalnej. Prawodawca przewidział bowiem szereg zwolnień z tego obowiązku – w tym również dla przedsiębiorców świadczących usługi opieki medycznej, usługi prawnicze lub usługi doradztwa podatkowego.

Trudno o zwolnienie

Na przestrzeni ostatnich lat zakres zwolnień ze stosowania kas był stopniowo ograniczany. W przeszłości podatnicy – w tym lekarze, prawnicy i doradcy podatkowi – dokonujący świadczeń na rzecz indywidualnych klientów nie mieli obowiązku instalacji kas, o ile obroty osiągane przez nich ze sprzedaży detalicznej nie przekraczały 40 tys. zł rocznie. W 2013 r. limit ten został ograniczony o połowę – do 20 tys. zł rocznie.

Począwszy od 1 marca 2015 r. możliwość korzystania z ww. zwolnienia podmiotowego została całkowicie wyłączona m.in. w odniesieniu do sprzedaży usług opieki medycznej, usług prawniczych (z wyjątkiem czynności notarialnych) oraz usług doradztwa podatkowego. Lekarze, prawnicy i doradcy podatkowi dokonujący takich świadczeń na rzecz konsumentów musieli zatem zaopatrzyć się w kasy fiskalne i rozpocząć ewidencjonowanie sprzedaży za ich pomocą.

Została „furtka"

1 stycznia 2017 r. weszło w życie nowe rozporządzenie ws. zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Lekarze, prawnicy i doradcy podatkowi w dalszym ciągu nie mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego z kas fiskalnych. Co do zasady, kasy nadal są w ich przypadku obowiązkowe – niezależnie od wysokości obrotu osiąganego ze sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych.

Nowe rozporządzenie uprawnia jednak do skorzystania zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania na kasie sprzedaży usług opieki medycznej (wykonywanych przez lekarzy i dentystów), usług prawniczych oraz usług doradztwa podatkowego, o ile:

- są one świadczone wyłącznie przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, lub

- ich rezultat jest przekazywany wyłącznie przy wykorzystaniu tych środków.

Lekarze, prawnicy i doradcy podatkowi nie są zatem bezwzględnie zobowiązani do posiadania kasy fiskalnej. W ich przypadku konieczne jest jednak spełnienie dodatkowych wymogów uprawiających do preferencji.

Dodatkowe warunki

Skorzystanie ze zwolnienia w odniesieniu do ww. usług świadczonych na odległość jest możliwe pod warunkiem, że:

- zapłatę za usługę usługodawca otrzyma na rachunek bankowy lub rachunek w SKOK,

- z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności ona dotyczyła.

Chcąc skorzystać ze zwolnienia, lekarz, prawnik i doradca podatkowy powinien zatem uzgodnić z klientem zapłatę w formie przelewu. Najlepiej, aby jego tytuł jednoznacznie wskazywał, czego dotyczy. Usługodawca musi również prowadzić ewidencję wpłat otrzymanych od konsumentów i trwale przechowywać bankowe potwierdzenia przelewu. Na wypadek ewentualnej kontroli zasadnym jest również posiadanie dowodów potwierdzających, że dana usługa rzeczywiście została wykonana na odległość.

Na odległość – czyli jak?

Regulacje podatkowe nie wskazują, co należy rozumieć przez „środki porozumiewania się na odległość". Zdaniem autora w tym przypadku może chodzić m.in. o telefon, faks, pocztę elektroniczną i tradycyjną oraz platformy internetowe umożliwiające udzielanie porad online.

Z dosłownego brzmienia przepisu wynika, że osobiste spotkanie z pacjentem lub klientem nie powinno jednak przekreślać szans na skorzystanie ze zwolnienia. Warunkiem zastosowania zwolnienia jest bowiem zdalne wykonanie usługi lub przekazanie jej rezultatu. W tym drugim przypadku osobisty kontakt – np. adwokata z klientem w celu omówienia stanu faktycznego sprawy i ustalenia honorarium – nie wyklucza bowiem możliwości późniejszego udzielenia porady telefonicznie lub przesłania projektu pozwu e-mailem.

Wśród osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami coraz popularniejsze staje się korzystanie z porad prawnych i podatkowych udzielanych online. Stale rośnie też liczba kancelarii oferujących obsługę przede wszystkim za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Taki model biznesowy jest wykonalny w praktyce i uzasadniony oszczędnością czasu oraz możliwością świadczenia usług niezależnie od odległości dzielącej usługodawcę i usługobiorcę.

Wydaje się jednak, że największymi beneficjentami zwolnienia z kas dla usług świadczonych na odległość są kancelarie zorientowane na klienta biznesowego, które tylko okazjonalnie obsługują klientów indywidualnych. Jeżeli bowiem warunki współpracy z usługobiorcą zostaną ukształtowane w sposób umożlwiający spełnienie warunków do zastosowania zwolnienia, sporadyczne świadczenie usług na rzecz osoby fizycznej nie będzie się wiązało dla prawnika lub doradcy podatkowego z koniecznością zakupu i instalacji kasy.