BCC ostrzega przed utratą funduszy UE

Nasz kraj ma do wydania jeszcze 73 mld zł z ok. 284 mld zł (67,9 mld euro), które w ramach polityki spójności przyznała Unia Europejska na lata 2007–2013. Do tego warto doliczyć dodatkowe 9 mld zł, aby w ramach tzw. nadkontraktacji zawrzeć umowy na nieco większą sumę niż przyznana – tłumaczy Jerzy Kwieciński, ekspert BCC, były wiceminister rozwoju regionalnego. Jeśli Komisja Europejska (KE) zakwestionuje część poniesionych już wydatków, kraj będzie się mógł wylegitymować dodatkowymi kosztami, nie tracąc nic z unijnych euro.

Jeśli przyjąć to założenie i uwzględnić dotychczasowe tempo wydawania unijnych pieniędzy, to Polska może stracić 16–24 mld zł – ostrzega ekspert BCC. Wartość luki zależy od tego, czy unijne euro będziemy wydawać w tempie z ostatnich 24 miesięcy czy wolniejszym, tegorocznym.

Pożytki z nadkontraktacji

Rząd stosuje mechanizm nadkontraktacji od dłuższego czasu. Według najświeższych danych zawarto już umowy na 284,8 mld zł, co stanowi 101 proc. kwoty przeznaczonej przez UE na lata 2007–2013. W części programów operacyjnych wskaźnik ten jest jeszcze wyższy, np. w „Innowacyjnej gospodarce" wynosi 108 proc.

Warto jednak pomyśleć o przyspieszeniu wydatków. Tym bardziej że na razie w Brukseli nie mówi się nic o przedłużeniu okresu, w jakim można wydać te pieniądze, tak jak przy poprzednim budżecie unijnym 2004–2006. Termin na wydanie miliardów to nadal 31 grudnia 2015 r.

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju przekonuje, że wszystko jest pod kontrolą. – Na bieżąco monitorujemy kwoty pozostające do wykorzystania w ramach programów na lata 2007–2013 – mówi „Rz" wiceminister Marceli Niezgoda. – Jednym z narzędzi są coroczne plany wydawania funduszy. Wyznaczają one na każdy rok minimalny cel, tak aby wyeliminować ryzyko utraty przez Polskę pieniędzy z UE. Informacja o realizacji celu jest co kwartał przedstawiana Radzie Ministrów. Do tej pory plany te były realizowane z nadwyżką – zapewnia Niezgoda. – W 2015 r. kończone będą wieloletnie inwestycje o znacznej wartości, co automatycznie przełoży się na skokowy wzrost wydatków wykazywanych przez beneficjentów – mówi wiceminister. I przestrzega, by nie prognozować tempa wydatków na podstawie prostej wielokrotności średnich płatności z przeszłości.

Kolejowe ?zagrożenie

Scenariusz utraty przez Polskę przynajmniej kilkunastu miliardów złotych okaże się rzeczywiście mało realny, jeśli wydatki wkrótce przyśpieszą, szczególnie pod koniec roku. Nie ma jednak co ukrywać, że bardzo prawdopodobna jest utrata części pieniędzy przeznaczonych na projekty kolejowe finansowane z programu „Infrastruktura i środowisko".

– Inwestycje kolejowe są realizowane z wielkimi opóźnieniami i część z nich może wypaść poza przyjęte przez Unię ramy czasowe, czyli 2015 r. – podkreśla Kwieciński. Przypomina, że na projekty kolejowe przeznaczono 4,8 mld euro z UE, czyli ok. 20 mld zł.

Co prawda, ich stan stale się poprawia, ale nadal jest daleki od oczekiwań. Według danych Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju na koniec II kwartału 2014 r. spółki kolejowe podpisały umowy na 18,4 mld zł, co stanowi 95,6 proc. dostępnej kwoty. Niestety, dotychczas kolej wydała ledwo 6,2 mld zł, czyli 32 proc.

– Szacujemy, że z puli przyznanej na kolej możemy stracić 3–5 mld zł. Kwotowo to najbardziej zagrożony obszar wykorzystania pieniędzy unijnych – tłumaczy Kwieciński. Radzi, by przygotować scenariusze zapasowe na wypadek, gdyby nie udało się w pełni wykorzystać w terminie pieniędzy na kolej.

Kiedy ?nowe programy

W ocenie BCC równie ważne jak wydawanie pieniędzy z poprzedniego budżetu UE są negocjacje dotyczące programów operacyjnych na lata 2014–2020. – Te rozmowy są nawet ważniejsze, bo w najbliższych latach Polska dostanie jeszcze więcej pieniędzy z polityki spójności – wyjaśnia Kwieciński.

Niestety, jak pisaliśmy w ubiegłym tygodniu w „Rz", rozmowy o nowych programach są mocno opóźnione. Dotyczy to zarówno programów centralnych, jak i regionalnych. Żadnego z nich nie zatwierdziła jeszcze Komisja Europejska. Do tego, jak poinformował w ubiegłym tygodniu nieoficjalnie polskich dziennikarzy chcący zachować anonimowość urzędnik KE, Brukseli nie śpieszy się już z zamknięciem negocjacji. W przypadku Polski Komisja planuje do końca roku zakończenie rozmów tylko o jednym programie centralnym – „Polska cyfrowa" – i kilku regionalnych. Najprawdopodobniej negocjacje będę się więc toczyć jeszcze na początku przyszłego roku. Jak podkreśla Kwieciński, oznacza to znaczny poślizg w dostępie do tych pieniędzy, znacznie większy, niż to było w okresie 2007–2013.