Choć Polska jest największym producentem węgla kamiennego w Unii Europejskiej, to każdego roku na nasz rynek trafiają spore ilości paliwa z importu. W ubiegłym roku wwieziono do kraju 10,8 mln ton węgla, z czego aż 6,7 mln ton pochodziło z Rosji. W tym czasie polskie kopalnie wydobyły 76,5 mln ton czarnego paliwa, które trafiło głównie do wielkich elektrowni i zakładów przemysłowych. Mniejsi odbiorcy – gospodarstwa domowe czy małe elektrociepłownie – coraz chętniej kupują surowiec z zagranicy. Jak to możliwe, że bardziej opłaca się sprowadzać do kraju węgiel z dalekiej Syberii, niż kupować u rodzimych producentów? Decyduje o tym kilka czynników. Jak podaje SRK Consulting, zasoby węgla w Rosji zlokalizowane są w 22 zagłębiach i 118 pojedynczych złożach rozrzuconych po całym kraju.
W wielu miejscach warunki geologiczne umożliwiają wydobycie metodą odkrywkową, a to o wiele tańszy sposób eksploatacji niż budowanie kosztownej infrastruktury podziemnej, jak w przypadku polskich kopalń. Polscy eksperci szacują, że koszty wydobycia mogą sięgać na Wschodzie 20–25 dol. za tonę, czyli 61–76 zł. Dla porównania w największej polskiej spółce tej branży – Kompanii Węglowej – koszt wydobycia w najlepszej kopalni sięga 205,35 zł/t, a w najgorszej – 378,87 zł/t. – Taka różnica wynika z prymitywnej infrastruktury rosyjskich kopalń – wyjaśnia Adam Gorszanów, prezes Izby Gospodarczej Sprzedawców Polskiego Węgla. – Nie mają też tak wysokich norm BHP jak w Polsce i nie budują sortowni, bo węgiel jest pakowany od razu na wagony i wysyłany na eksport – dodaje.
467 mln euro takiej wartości węgiel sprowadzono do Polski z Rosji w 2013 r.
Kolejna różnica to nieporównywalnie mniejsze koszty tranzytu. Jest to o tyle istotne, że rosyjscy producenci muszą transportować węgiel na odległości liczone w tysiącach kilometrów. – Dużą zaletą tamtego węgla jest ponadto niska zawartość siarki, bo eliminacja tego składnika sporo kosztuje – podkreśla Paweł Smoleń, prezydent organizacji Euracoal. Dodaje, że rosyjska branża węglowa prowadzi bardzo elastyczną politykę cenową, dostosowując swoje taryfy do cen w poszczególnych krajach. – To wszystko sprawia, że do polskiej granicy trafia rosyjski węgiel w cenie około 60 dol. za tonę (182 zł) – kwituje Gorszanów. Inne źródła podają, że średnie koszty rosyjskiego węgla w morskich portach załadunku przekraczają 70 dol. za tonę.
W Polsce handel rosyjskim węglem jest zdominowany przez oddziały producentów tego surowca ze Wschodu, takie jak SUEK Polska należący do grupy SUEK – największej rosyjskiej spółki węglowej. Koncern szczyci się tym, że rocznie wydobywa ponad 90 mln ton węgla, zatrudniając przy tym ok. 45 tys. osób. Tymczasem polska Kompania Węglowa, której roczne wydobycie sięga 35 mln ton, zatrudnia 55 tys. pracowników.
