Lekarze mają kilka ulubionych przyczyn zgonów, które w dodatku opisują nieprecyzyjnie. To tzw. śmieciowe kody. Nieprawidłowo uzupełniane karty zgonów powodują jednak, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie uznaje naszych statystyk i w swoich raportach nie uwzględnia Polski. Wpisywanie jako przyczyny zgonu zatrzymania krążenia czy ustania oddychania jest równie bezużyteczne jak wpisanie, że pacjent zmarł z powodu śmierci. WHO pomija więc nasze statystyki w analizach umieralności według przyczyn.
Czytaj także:
Choroba jest zwykle wynikiem splotu zaburzeń i objawów i może się okazać, że przyczyna zejścia z tego świata jest skomplikowana. I pojawia się kłopot, bo w formularzu można śmierci przypisać jeden numerek. Efekt uproszczeń jest więc taki, że znakomita większość Polaków umiera na to samo. W niemal połowie przypadków przyczyną zgonów są choroby kardiologiczne, w dużej części nowotwory. Zdarzają się też zatrucia.
W taki oto sposób pozbyto się złożoności przyczyn zgonu na rzecz statystycznego kodu. W końcu wiele chorób upośledzających funkcjonowanie organizmu na samym końcu wiedzie do niewydolności krążeniowo-oddechowej. A człowiek, którego krew nie krąży, a on sam nie oddycha, jest martwy. Niewątpliwa przyczyna zgonu. Podobnie z nowotworami. Wiadomo, że ich rozrost zabija chorego. Zatrucia? Też da się łatwo wyjaśnić. W końcu każda substancja może być trucizną, jeśli podać ją w odpowiedniej dawce. Umrzeć można np. od opicia wodą – jak Niemiec, który był przekonany, że pijąc ogromne jej ilości, uśmierzy ból zęba. Nieżywemu i tak nie robi różnicy, co wpisano w papierach.
Problem polega na tym, że kody wpisywane przez lekarzy trafiają do statystyk, a na ich podstawie podejmuje się decyzje dotyczące żywych. Ze statystyk jasno wynika, że Polacy potrzebują kardiologów i onkologów. I tu wkracza logika, która mówi, że na podstawie błędnych przesłanek dochodzi się zawsze do błędnych wniosków. Jak można planować działania na dziesięciolecia, jeśli założenia są nieprawdziwe? To właśnie brak dokładnych informacji o przyczynach zgonów Polaków powoduje, że resort zdrowia nie może rzetelnie zaplanować wydatków na ochronę zdrowia.
Aparat biurowy stworzył niewydolny system, który jednak – w przeciwieństwie do żywego organizmu trapionego taką dolegliwością – nie chce sam umrzeć. A my nadal nie wiemy, jakie są prawdziwe przyczyny śmierci. W tej sytuacji jedyną pointą są słowa Sokratesa: wiem, że nic nie wiem. Zobaczymy, czy taka wiedza uczyni nas mądrzejszymi w przyszłości.
Odejście od stołu sekcyjnego szkodzi ochronie zdrowia
„Niewydolność krążeniowo-oddechowa" to jedna z najczęstszych przyczyn zgonów wpisywanych przez lekarzy w szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR). I to zarówno po śmierci chorych kardiologicznie, jak i tych z powikłaniami grypy. Z kolei pacjent we wstrząsie anafilaktycznym po ugryzieniu przez owada oficjalnie umiera na skutek „duszności i niedrożności dróg oddechowych". W kartę analizy zgonu medycy wpisują tylko bezpośrednią przyczynę śmierci, zostawiając pola: „odległa" i „wtórna", bo nie znają historii chorego.
To powoduje, że osoby, które w GUS wpisują przyczynę śmierci, klasyfikują je błędnie.
Według prof. Andrzeja Marszałka, konsultanta krajowego patomorfologii i prezesa Polskiego Towarzystwa Patologów, żeby poznać właściwą przyczynę zgonów, należy wrócić do większej liczby sekcyjnych badań szpitalnych:
– Zalecenia Amerykańskiego Towarzystwa Patologów mówią, że w celu zachowania poprawności analizy przyczyn śmierci w szpitalach powiatowych powinno się wykonywać sekcje w 10 proc., a w placówkach szkolących czy to studentów, czy specjalistów 20–25 proc. zgonów. Omówienie przyczyn zgonu wprowadziło jako kryterium akredytacyjne również polskie Centrum Monitorowania Jakości. Tymczasem większość szpitali w Polsce sekcji nie wykonuje w ogóle, a duże ośrodki zaledwie kilkadziesiąt w roku – mówi prof. Andrzej Marszałek.
Według prof. Piotra Jankowskiego z Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, poznanie realnej przyczyny zgonu pomogłoby rządzącym rzetelnie zaplanować wydatki na ochronę zdrowia. Wiedzieliby np., że lekarzy danej specjalizacji jest za mało, a w danym regionie należy położyć nacisk na profilaktykę chorób płuc.
Zdaniem dr Marcina Pakulskiego, pulmonologa i specjalisty zdrowia publicznego, planowanie wydatków w ochronie zdrowia nie wymaga jednak precyzji co do jednego procentu.
– Kody śmieciowe nie muszą przeszkadzać w planowaniu wydatków, bo epidemiologia zbliżona jest do tej w Europie. Trzeba się tylko zastanowić, na co położyć większy nacisk i alokować środki – mówi.
