Tworzymy warunki do życia

[b]Rz: Jaka jest rola Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej?[/b]

[b]Jan Rączka[/b]: System funduszy ochrony środowiska, stworzony w Polsce na początku lat 90., jest rozwiązaniem unikalnym w Europie. Dzięki temu systemowi możliwym stało się przejście od zdegradowanego środowiska w latach 80., za czasów gospodarki centralnej, do stanu obecnego, w którym nasza przyroda tworzy bardzo dogodne dla życia warunki. W latach 90. to Narodowy Fundusz był głównym źródłem finansowania inwestycji ekologicznych. Teraz w dużej mierze wykorzystujemy pieniądze z funduszy unijnych i łączymy je ze środkami krajowymi. Aktualnie wdrażamy 88 projektów, z czego 80 dotyczy gospodarki wodno-ściekowej. Są to inwestycje realizowane w dużych i średnich miastach, liczących zwykle powyżej 50 i 100 tysięcy mieszkańców. W kolejnych latach koncentrować się będziemy się na aglomeracjach mniejszych, powyżej 15 tysięcy osób.

[b]Na jakie efekty mogą liczyć mieszkańcy tych miejscowości?[/b]

Skutkiem naszych starań wiele miejscowości zostanie wyposażonych w systemy wodno-kanalizacyjne, które przyczynią się do zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko wodne.

Nie możemy dopuszczać do tego, żeby każdego lata zazieleniał nam się Bałtyk.

[b]To ważne także ze względu na nasze zobowiązania akcesyjne po wstąpieniu do Unii Europejskiej.[/b]

Rzeczywiście, leży to w obszarze zobowiązań, wynikających z naszej obecności we Wspólnocie Europejskiej. Wypełniając te zobowiązania chronimy dobro wspólne – wodę. Bałtyk jest akwenem regionalnym i sposób, w jaki z niego korzystamy, ma znaczenie nie tylko dla Polaków, ale również dla Szwedów, Litwinów czy innych narodów, mających do niego dostęp. Czerpiemy znaczne korzyści z obecności w Unii Europejskiej. Na gospodarkę wodno-ściekową i wiele innych działań przeznaczamy ogromne pieniądze. To nam pozwala być krajem aktywnie działającym na rzecz Wspólnoty.

[b]Kto może korzystać ze środków przeznaczonych na ochronę środowiska?[/b]

Większość środków, jakimi dysponujemy, przeznaczanych jest dla gmin, miast i przedsiębiorstw komunalnych. To są nasi główni beneficjenci, którzy podejmują się realizacji inwestycji o wartości od kilkudziesięciu do kilkuset milionów złotych. Największe pożyczki udzielone przez Narodowy Fundusz sięgają kwoty 400 milionów złotych. Wyobraźnia podpowiada, jakie efekty ekologiczne można osiągnąć, inwestując tak duże pieniądze.

[b]Czy beneficjenci środków powierzanych przez fundusz i UE są w pełni świadomi korzyści, jakie wynikają z możliwości ich uzyskania i czy potrafią o nie zabiegać?[/b]

W samorządach lokalnych Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wyrobił sobie bardzo dobrą markę. Samorządowcy dobrze wiedzą, czego mogą od nas oczekiwać. Oceniam, że świadomość naszych beneficjentów, także tych potencjalnych, jest wysoka. Od czasu naszego wstąpienia do Unii minęło na tyle dużo czasu, że został on przez samorządy właściwie wykorzystany na identyfikację własnych potrzeb i rozeznanie sposobów pozyskiwania funduszy na ich realizację. Sądzę, że obecnie nie ma potrzeby dalszej edukacji samorządów lokalnych. Nasza współpraca opiera się na płaszczyźnie praktycznej i merytorycznej, a nie ideowej. Większość gmin ubiega się o realizację inwestycji ze środków unijnych, które są współfinansowane przez Narodowy Fundusz bądź przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. W tej chwili ocenie poddanych jest około 150 wniosków o finansowanie przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska.

[b]Czy społeczeństwo jest, pana zdaniem, świadome konieczności troski o środowisko naturalne? Komuś, kto odkręca kran, z którego leje się woda, trudno uwierzyć, że może jej zabraknąć. Wody używamy bez opamiętania, nie dbając o jej zasoby w przyszłości.[/b]

Wiedza o potencjalnym deficycie wody, przynajmniej w niektórych rejonach Polski, nie jest rozpowszechniona i na pewno warto o tym mówić. Myślę, że wiele osób nie ma świadomości tego, że choć miasta wyposażone są w kanalizację, to ścieki nie są wystarczająco oczyszczane, przez co nasze rzeki są w zbyt dużym stopniu obciążane. Tak dzieje się np. w Warszawie. Niewiele osób wie, że znaczna część lewobrzeżnej Warszawy odprowadza niemalże surowe ścieki wprost do Wisły. Oznacza to konieczność wyposażenia miast w nowoczesne oczyszczalnie, co nieuchronnie musi się wiązać z dodatkowymi kosztami. Ludzie, którzy zrozumieją, dlaczego podejmujemy realizację inwestycji proekologicznych, łatwiej zaakceptują wyższe opłaty za wodę.

[b]Czy przykładem krajów zmuszonych do drastycznych oszczędności wody powinniśmy zatroszczyć się o systemy reutylizacji wody? Obecnie raz użyta woda uznawana jest za produkt zużyty. Stać nas na to?[/b]

Niestety, muszę potwierdzić, że w kraju systemów takich się nie stosuje. Obecna sytuacja nie jest na tyle zła, by determinowała nas do natychmiastowych działań, jednak powinniśmy już myśleć o przyszłości i o wdrażaniu takich właśnie rozwiązań. Tradycyjne techniki gospodarki wodnej, jakimi dysponujemy, mają wystarczający potencjał, żeby rozwiązać większość problemów, przed którymi stoimy. Nie wykluczamy, że systemy reutylizacji wody, w niektórych rejonach kraju trzeba będzie stosować nieco szybciej.

[b]Z czego wynikają problemy z wodą i czy musimy się ich obawiać?[/b]

Niedobór wody w niektórych rejonach Polski wynika z tego, że w latach 60., na szeroką skalę przeprowadzano meliorację. W tych miejscach woda bardzo szybko odpływa i nie jest zatrzymywana w ziemi. W związku z tym, że obniżył się poziom lustra wody, wysychają także studnie. Ze względu na niedobór wody w glebie trudniej będzie m.in. prowadzić działalność rolniczą. Ale nie jest to problem, przed którym mogą stanąć takie miasta jak: Warszawa, Wrocław czy Kraków.