Stany Zjednoczone i Turcja 19 lutego podpisały porozumienie w sprawie szkolenia i wyposażenia oddziałów syryjskich bojowników. Stanowi to element szerzej zakrojonego planu stworzenia na terytorium Syrii sił lądowych niezbędnych do pokonania Państwa Islamskiego. USA ściśle współpracują w tej kwestii z Arabią Saudyjską i Jordanią. Do organizacji działań szkoleniowych został ostatnio zaproszony również Katar. Stany Zjednoczone, które nie posiadają w Syrii ani oddziałów lądowych, ani – jak dotąd – wiarygodnego partnera, postanowiły stworzyć „własne" ugrupowanie operujące na tym terytorium. Decyzja ta jednak, podobnie jak wszystkie posunięcia USA w Syrii, pociąga za sobą pewne ryzyko.

Plan Waszyngtonu zakłada rozmieszczenie w regionie około tysiąca żołnierzy amerykańskich. W skład tych sił wejdzie kilkuset instruktorów, którzy nawiążą współpracę ze swoimi odpowiednikami w służbach specjalnych i siłach zbrojnych Turcji, Arabii Saudyjskiej, Jordanii i Kataru. Wspólnie podejmą się przeszkolenia nowo tworzonych oddziałów w zakresie podstawowej taktyki wojskowej, użycia broni, łączności i dowodzenia. 19 lutego Waszyngton poinformował również, że do chwili obecnej, po uprzednim sprawdzeniu i „prześwietleniu", zakwalifikowanych zostało już 1200 bojowników z umiarkowanych frakcji rebelianckich. Stany Zjednoczone mają jednak nadzieję przeprowadzić werbunek większości przyszłych członków nowo tworzonych oddziałów wśród syryjskich uchodźców w Turcji i Jordanii.

Szkolenie nowych sił ma się rozpocząć tej wiosny; rokrocznie ma je kończyć ok. 5 tys. bojowników, z czego 2 tys. przeszkoli Turcja. 17 lutego „Wall Street Journal" poinformował, że USA zamierzają również umożliwić przeszkolonym przez siebie oddziałom korzystanie z dodatkowego wsparcia ogniowego: korzystając z narzędzi łączności umieszczonych na terenowych półciężarówkach, będą one mogły wezwać lotnictwo USA do zaatakowania z powietrza wskazanych celów. Nowy program szkoleniowy można zaliczyć do najpoważniejszych jak dotąd przypadków zaangażowania się USA w Syrii. Nie można jednak wykluczyć możliwości jego niepowodzenia lub tego, że przyniesie skutek odwrotny do zamierzonego.

Starania i rozczarowania

Stany Zjednoczone angażują się w szkolenie syryjskich rebeliantów nie po raz pierwszy. W przeszłości podejmowały podobne starania we współpracy ze swoimi sojusznikami regionalnymi i za pośrednictwem CIA. Wyniki jednak nie spełniały ówczesnych oczekiwań. Szczególnie powstanie zbrojnego ugrupowania islamskiego Jabhat al-Nusra w istotny sposób utrudniło USA wspieranie tak zwanych umiarkowanych politycznie sił rebeliantów. Waszyngton bowiem zażądał od wspieranych przez siebie rebeliantów, by zademonstrowali zerwanie z Jabhat al-Nusra i skupili się na walce z ISIS. Tymczasem siły umiarkowane zostały zdominowane przez dysponujące większą siłą bojową oddziały lojalne wobec Baszara al-Assada.

Umiarkowane politycznie ugrupowania rebeliantów, które USA wspierały w przeszłości dostawami broni, twierdzą też, że dostawy sprzętu i amunicji były równie nieregularne co nieodpowiadające ich potrzebom i w żaden sposób nie przyczyniały się do zwiększenia ich siły bojowej. Wywołały jednak, dalekosiężny skutek: inne, bardziej radykalne ugrupowania zaczęły określać umiarkowanych mianem waszyngtońskich kolaborantów, a w dalszej kolejności – sił kolaborujących z reżimem Assada.

Fakt, że USA powstrzymywały się jak dotąd od konfrontacji z siłami Assada, uderzały natomiast w bojowników Jabhat al-Nusra (ostatnio 19 lutego), dodaje wagi tym oskarżeniom, osłabiając tym samym znacząco pozycję ugrupowań umiarkowanych. W konsekwencji liczne islamistyczne ugrupowania rebeliantów, bliskie zarówno Wolnej Armii Syrii, jak i Jabhat al-Nusra, w rodzaju Ahrar al-Sham przyjęły punkt widzenia Jabhat al-Nusra, uznając Waszyngton za wroga tej samej kategorii co Damaszek.

Tymczasem wyposażone w broń przez USA umiarkowane oddziały rebeliantów, szczególnie na północy Syrii, okazały się niezdolne do odparcia ataków ze strony ugrupowania Jabhat al-Nusra i jego sojuszników. Taki los spotkał w pierwszej kolejności oddziały Syryjskiego Frontu Rewolucyjnego i Harakat Hazm. Bojownicy Harakat Hazm i innych odłamów wspieranej dotąd przez Stany Zjednoczone Wolnej Armii Syrii masowo poddawały się oddziałom Jabhat al-Nusra lub wręcz przechodziły na ich stronę.

Na południu Syrii układ sił jest jednak odmienny. Oddziały Armii Wolnej Syrii tworzące front południowy okazały się skuteczniejsze w działaniu. Dużym wsparciem dla tamtejszych jednostek AWS jest też wsparcie i wskazówki ze strony centrum dowodzenia operacyjnego w Jordanii, w którego organizacji kluczową rolę odegrały Stany Zjednoczone. Mimo jednak tych sukcesów, a wbrew oficjalnym zaprzeczeniom, również siły frontu południowego często podejmują bliską współpracę z oddziałami Jabhat al-Nusra. Te ostatnie, mimo że 30-tysięczna Armia Wolnej Syrii przewyższa je pod względem liczebności, okazały się nader skuteczne podczas licznych ofensyw, spełniając częstokroć rolę „głównej siły uderzeniowej" przełamującej opór dobrze ufortyfikowanych lojalistów.

Kolejny wysiłek

Waszyngton jest świadomy, że kampanii prowadzonej przeciw Państwu Islamskiemu nie sposób wygrać bez sił lądowych, co sprawia, że sytuacja Obamy staje się jeszcze bardziej skomplikowana. Opinia publiczna w Stanach jest zdecydowanie przeciwna wysyłaniu lądowych oddziałów interwencyjnych. W Iraku USA mogą liczyć na dalekie od doskonałości, lecz sprawne, siły lokalne w rodzaju kurdyjskich peszmergów i armii irackiej. Rebelianci w Syrii jednak nie kwapią się do przerwania walki z oddziałami Baszara al-Assada i uznania za swoje priorytetowego dla USA zadania, jakim jest obalenie rządów Państwa Islamskiego. Nawet jeśli udałoby się ich przekonać do tego punktu widzenia, powtarzające się ataki lojalistów na ich bastiony mobilizują rebeliantów do kontynuowania wojny z prezydentem.

Podzielona Syria

W syryjskiej wojnie domowej można wyróżnić trzy strony, które najogólniej określić można mianem „rebeliantów", „lojalistów al-Assada" i „zwolenników Państwa Islamskiego". USA mają nadzieję na uniknięcie konieczności angażowania się w konflikt między rebeliantami a lojalistami oraz na skupienie wysiłków na likwidacji ISIS. Jedną z możliwości osiągnięcia tego celu wydaje się zwiększenie poparcia dla jednostek Ludowej Samoobrony Kurdyjskiej (YPG). Podczas bitwy o Kobani USA zaoferowały YPG bezpośrednie wsparcie z powietrza. Ludność kurdyjska w Syrii stanowi jednak mniejszość, która nie jest w stanie rozszerzyć zakresu swoich działań poza obszar zwartego zamieszkania Kurdów na północy kraju. Stany Zjednoczone, szukając sojusznika, który uczyni możliwym zablokowanie postępów Państwa Islamskiego w Syrii, zmuszone są zwrócić się o pomoc do Turcji ze względu na jej położenie geograficzne, potencjał wojskowy i sytuację logistyczną. Tymczasem Ankara zdecydowanie się sprzeciwia wspieraniu YPG na większą skalę niż dotąd, obawiając się, że tego rodzaju działania mogłyby zwiększyć potencjał i zradykalizować postawę kurdyjskich ugrupowań zbrojnych, z którymi się zmaga na własnym terytorium.

Twórcy amerykańskiego programu szkoleniowego mają nadzieję, że uda im się obejść trudności, jakich nastręcza wspieranie dotychczasowych aktorów w regionie przez stworzenie nowego, mniej zawodnego niż dotychczasowe, ugrupowania. W odróżnieniu od mocno niejednorodnych ugrupowań rebeliantów działających obecnie na terytorium Syrii nowe siły mają się w całości rekrutować spośród syryjskich uchodźców, którzy trafili do Turcji i Jordanii. Ta okoliczność może ułatwić amerykańskim specjalistom cywilnym i wojskowym „prześwietlanie" kandydatów do nowych sił zbrojnych, a następnie ich szkolenie i współpracę z nimi przy wsparciu miejscowych służb specjalnych. Stany Zjednoczone mają również nadzieję stać się głównym mocodawcą i decydentem nowo tworzonych oddziałów i opłacać koszty ich utrzymania, co pozwoli im decydować o kierunkach i sile ich zaangażowania.