Choć ustawa o pracownikach samorządowych (uops) w zasadzie nie wskazuje, jaki rodzaj umowy powinien być zawarty z przyjmowaną do pracy osobą, to wyjątkiem jest zawieranie tzw. umowy na zastępstwo oraz umowy z osobą podejmującą po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym, w tym na kierowniczym stanowisku urzędniczym (art. 16 ust. 2 uops). W tym drugim przypadku, pracodawca ma obowiązek zawrzeć z pracownikiem umowę na czas określony, nie dłuższy niż sześć miesięcy.
Przez osobę podejmującą po raz pierwszy pracę, rozumie się osobę, która nie była wcześniej zatrudniona w jednostkach, o których mowa w art. 2 ustawy, na czas nieokreślony albo na czas określony, dłuższy niż sześć miesięcy, i nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym (art. 16 ust. 3 uops). Obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie. Należy też łącznie czytać oba cytowane przepisy: art. 16 ust. 2 i 3 uops.
Potwierdza to stanowisko Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z 6 sierpnia 2009 r. w sprawie służby przygotowawczej (BMK-0660-1326-e:1693/2009/PO). Zgodnie z nim, zakresem normatywnym art. 16 ust. 2–3 ustawy o pracownikach samorządowych zostały objęte stanowiska urzędnicze, w tym kierownicze stanowiska urzędnicze funkcjonujące w strukturach administracji samorządowej. W konsekwencji, kierując się zasadami wykładni językowej i celowościowej, należy stwierdzić, że art. 16 ust. 2-3 ustawy odnosi się do osób podejmujących pracę po raz pierwszy (w rozumieniu ustawy) na stanowisku urzędniczym bądź kierowniczym stanowisku urzędniczym.
Te regulacje wiążą się z art. 19 ustawy o pracownikach samorządowych regulującym problematykę służby przygotowawczej. Tę organizuje się – co do zasady – właśnie dla pracowników, o których mowa w art. 16 ust. 2 ustawy, a więc podejmujących po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym (w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym). Istotne, bowiem jest to, że służbę przygotowawczą organizuje się dla pracownika w czasie trwania zawartej z nim umowy o pracę na czas określony (nie dłuższy niż sześć miesięcy, czyli faktycznie pierwszej umowy o pracę związanej ze stanowiskiem o charakterze urzędniczym).
A zatem, jeśli pracodawca będzie chciał zatrudnić pracownika, o którym mowa w pytaniu na stanowisku urzędniczym, musi podpisać z nim nową umowę o pracę na czas określony, nie dłuższy niż sześć miesięcy. Pracownik ten podejmować będzie, bowiem po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym.
