Komisje dyscyplinarne informacje o jednostce
Sprawy dyscyplinarne członków korpusu rozpoznają komisje dyscyplinarne:
- w I instancji - komisja dyscyplinarna, a
- w II instancji - Wyższa Komisja Dyscyplinarna Służby Cywilnej.
Sprawy dyscyplinarne osób zajmujących stanowiska dyrektorów generalnych urzędu rozpoznaje w I i II instancji wyższa komisja. Sprawy dyscyplinarne osób zajmujących stanowiska wojewódzkich lekarzy weterynarii i ich zastępców rozpatruje w I instancji komisja dyscyplinarna działająca w urzędzie obsługującym Głównego Lekarza Weterynarii.
Komisję dyscyplinarną urzędu powołuje dyrektor generalny tego urzędu w liczbie co najmniej 10 członków spośród podległych mu członków korpusu. Dyrektorzy generalni mogą w drodze porozumienia powołać wspólną komisję. Natomiast wyższą komisję dyscyplinarną, składającą się z 15 członków, powołuje Prezes Rady Ministrów. Wymagania, jakie muszą spełniać członkowie komisji, określa rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 9 kwietnia 2009 r. w sprawie postępowania wyjaśniającego i postępowania dyscyplinarnego w służbie cywilnej (dalej: rozporządzenie).
Wyższa komisja rozpatruje odwołania od orzeczeń komisji dyscyplinarnych. Członkowie komisji są niezawiśli w zakresie orzecznictwa dyscyplinarnego oraz nie są związani rozstrzygnięciami innych organów stosujących prawo, z wyjątkiem prawomocnego wyroku sądu. Tryb pracy komisji określa jej regulamin.
Przykład:
Przeciwko członkowi komisji dyscyplinarnej zostało wszczęte postępowanie dyscyplinarne. Taka sytuacja musi spowodować jego odwołanie. Członka komisji obligatoryjnie odwołuje się bowiem w razie: złożenia rezygnacji, ustania stosunku pracy, wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego, postępowania karnego skarbowego lub postępowania dyscyplinarnego, bądź powierzenia mu funkcji rzecznika dyscyplinarnego. Członka komisji urzędu oraz wspólnej komisji odwołuje się także w razie powołania go do wyższej komisji. Może on zostać ponadto odwołany w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w tym w razie: niewykonywania lub niedbałego wykonywania obowiązków bądź zachowania uchybiającego godności członka komisji.
Skład komisji
Komisje dyscyplinarne w I instancji orzekają w składzie:
- 3 członków, gdy rzecznik dyscyplinarny wniósł o zastosowanie kary: upomnienia, nagany, obniżenia wynagrodzenia zasadniczego, pozbawienia możliwości awansowania lub obniżenia stopnia służbowego, albo
- 5 członków, przy czym przewodniczący składu musi posiadać wykształcenie prawnicze, jeżeli rzecznik dyscyplinarny wniósł o zastosowanie kary wydalenia ze służby lub z pracy w urzędzie.?W II instancji orzeka się w składzie 5 członków. Gdy rozpatrywana jest sprawa, w której orzeczono karę wydalenia ze służby lub z pracy w urzędzie, co najmniej 2 z nich musi posiadać wykształcenie prawnicze.
Przewodniczący komisji wyznacza skład orzekający i termin rozprawy. W przypadku spraw osób zajmujących stanowiska dyrektorów generalnych urzędów, które są rozpoznawane w I i II instancji przez wyższą komisję, do składu orzekającego w II instancji trzeba wyznaczyć tych członków komisji, którzy nie brali udziału w rozpoznawaniu tej sprawy w I instancji.
Uprawnienia rzecznika
Rzecznika dyscyplinarnego powołuje dyrektor generalny urzędu. Porozumienie dyrektorów o powołaniu wspólnej komisji może przewidywać powołanie wspólnego rzecznika. Rzecznika do spraw osób zajmujących stanowiska dyrektorów generalnych urzędów powołuje Szef Służby Cywilnej. Natomiast rzecznik do spraw osób zajmujących stanowiska wojewódzkich lekarzy weterynarii i ich zastępców jest powoływany przez Głównego Lekarza Weterynarii. W uzasadnionych przypadkach można powołać zastępcę rzecznika.
Rzecznik dyscyplinarny wszczyna postępowanie wyjaśniające na polecenie osoby, która go powołała, i informuje ją o dokonanych ustaleniach. Wszczęciem postępowania wyjaśniającego jest także przekazanie rzecznikowi sprawy, w której członek korpusu wniósł sprzeciw od kary upomnienia (art. 15 ust. 3 u.s.c.). O wszczęciu postępowania rzecznik zawiadamia osobę, której ono dotyczy. Rzecznik informuje ją o stawianych jej zarzutach oraz o przysługujących jej uprawnieniach.
Przykład:
Rzecznik dyscyplinarny urzędu zna od czasów studiów osobę, której dotyczy prowadzone postępowanie. W takim przypadku może istnieć podstawa do jego wyłączenia. Rzecznik podlega wyłączeniu od udziału w sprawie, jeżeli: sprawa dotyczy go bezpośrednio, jego małżonka, krewnego lub powinowatego w linii prostej albo osoby pozostającej z nim w stosunku przysposobienia bądź gdy złożył pisemny wniosek o wyłączenie go od udziału w sprawie. Dodatkowo rzecznik może zostać wyłączony jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie między nim a obwinionym lub jego obrońcą niewymienionych wyżej okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do jego bezstronności. O wyłączeniu rzecznika decyduje osoba, która go powołała, czyli w rozpatrywanym przypadku dyrektor generalny tego urzędu.
Również członek komisji podlega wyłączeniu od udziału w rozpoznawaniu sprawy, jeżeli: sprawa dotyczy go bezpośrednio, jego małżonka, krewnego lub powinowatego w linii prostej albo osoby pozostającej z nim w stosunku przysposobienia, występował w sprawie w charakterze świadka, biegłego lub rzecznika dyscyplinarnego, bądź złożył pisemny wniosek o wyłączenie go od udziału w sprawie. Wyłączenie członka komisji może nastąpić również na uzasadniony wniosek rzecznika, obwinionego lub jego obrońcy, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie między nim a rzecznikiem, obwinionym lub jego obrońcą okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do jego bezstronności.
W toku postępowania wyjaśniającego rzecznik powinien dążyć do szczegółowego wyjaśnienia sprawy i ustalenia, czy został popełniony czyn stanowiący naruszenie obowiązków członka korpusu. W tym celu może odbierać wyjaśnienia od osoby, której dotyczy postępowanie, przesłuchiwać świadków, zasięgać opinii biegłych, badać dokumenty, a także przeprowadzać, zabezpieczać i utrwalać dowody. W przypadku nieobecności osoby, której dotyczy postępowanie wyjaśniające, postępowanie to ulega zawieszeniu do czasu umożliwienia jej złożenia wyjaśnień.
W trakcie postępowania wyjaśniającego osoba, której dotyczy postępowanie, może:
- zgłaszać rzecznikowi wnioski dowodowe i składać wyjaśnienia,
- przeglądać akta sprawy oraz
- ustanowić obrońcę z wyboru.
Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego rzecznik niezwłocznie:
powiadamia osobę, której dotyczyło to postępowanie, o jego zakończeniu, udostępnia jej zebrane dowody oraz umożliwia złożenie dodatkowych wyjaśnień, a także
informuje osobę, która poleciła wszczęcie postępowania, o dokonanych ustaleniach.
Stosownie do poczynionych ustaleń rzecznik postanawia o przekazaniu komisji wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego albo, za zgodą osoby, która poleciła wszczęcie postępowania wyjaśniającego, o umorzeniu tego postępowania.
Dalsze postępowanie
Komisja wszczyna postępowanie dyscyplinarne z dniem zgłoszenia wniosku rzecznika o wszczęcie tego postępowania. Obwiniony ma prawo korzystać z pomocy wybranego przez siebie obrońcy, z zastrzeżeniem przepisów o ochronie tajemnicy ustawowo chronionej. W przypadku gdy rzecznik wniósł o orzeczenie kary wydalenia ze służby albo wydalenia z pracy w urzędzie, a obwiniony nie ma obrońcy z wyboru, przewodniczący składu orzekającego wyznacza obrońcę spośród członków korpusu.
Komisja wydaje orzeczenie po przeprowadzeniu rozprawy, w toku której wysłuchuje rzecznika i obwinionego oraz jego obrońcy, jeżeli został ustanowiony, a także po rozpatrzeniu innych dowodów mających znaczenie w sprawie.
Komisja ma obowiązek wyczerpująco zebrać i wszechstronnie rozpatrzyć materiał dowodowy. Tryb prowadzenia postępowania dyscyplinarnego w zakresie m.in. wniosków dowodowych i odraczania rozpraw określa szczegółowo rozporządzenie.
Przykład:
W toku postępowania przez komisją dyscyplinarną obwiniony zgłosił kilka wniosków dowodowych. Przysługuje mu takie uprawnienie. Komisja może oddalić wniosek dowodowy tylko jeżeli:
okoliczność, która ma zostać udowodniona, nie ma znaczenia dla danej sprawy,
okoliczność, której dotyczy wniosek, została już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,
dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności,
wniosek w oczywisty sposób zmierza do przedłużenia postępowania lub
dowodu nie da się przeprowadzić.
Podstawą do oddalenia wniosku dowodowego nie może być natomiast to, że dotychczas przeprowadzone dowody wskazują fakty odmienne od tych, które chce udowodnić wnioskodawca. W rozporządzeniu zastrzeżono także, że oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie późniejszemu dopuszczeniu danego dowodu, nawet jeżeli nie ujawniły się nowe okoliczności.
Rozprawa jest jawna. W uzasadnionych przypadkach można wyłączyć jawność rozprawy, ale ogłoszenie orzeczenia musi być jawne. Orzeczenie wraz z uzasadnieniem doręcza się stronom w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia orzeczenia.
Ważne:
Komisja dyscyplinarna powinna wymierzyć karę, biorąc pod uwagę stopień winy i rodzaj czynu stanowiącego naruszenie obowiązków członka korpusu służby cywilnej, jego skutki oraz zachowanie się obwinionego przed popełnieniem tego czynu oraz po jego popełnieniu.
Od orzeczenia komisji I instancji strony mogą odwołać się, za pośrednictwem tej komisji, do wyższej komisji w ciągu 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. Wyższa komisja rozpatruje odwołania w granicach zarzutów podniesionych w tym odwołaniu. Od orzeczeń wyższej komisji strony oraz Szef Służby Cywilnej mogą wnieść odwołanie do sądu apelacyjnego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego. Od orzeczenia sądu apelacyjnego nie przysługuje kasacja.
Zatarcie kary
Odpis prawomocnego orzeczenia komisji dyscyplinarnej o ukaraniu dołącza się do akt osobowych członka korpusu. Kary dyscyplinarne: upomnienia, nagany, obniżenia wynagrodzenia zasadniczego, pozbawienia możliwości awansowania lub obniżenia stopnia służbowego ulegają zatarciu, a odpis orzeczenia dołączony do akt osobowych podlega zniszczeniu po upływie 3 lat od dnia doręczenia prawomocnego orzeczenia o ukaraniu. Na wniosek ukaranego zatarcie może nastąpić już po upływie 2 lat. Jeżeli w okresie przed zatarciem kary członek korpusu zostanie ponownie ukarany dyscyplinarnie, wskazany wyżej 3-letni termin liczy się od dnia doręczenia prawomocnego orzeczenia o ponownym ukaraniu.
W przypadku wydalenia ze służby lub wydalenia z pracy w urzędzie zatarcie tej kary oraz zniszczenie odpisu orzeczenia następuje po upływie 3 lat od upływu 5 lat, w czasie których obowiązuje zakaz ponownego ubiegania się przez taką osobę o zatrudnienie w korpusie służby cywilnej. Kara upomnienia na piśmie ulega zatarciu po upływie roku od dnia uprawomocnienia.
Anna Puszkarska, radca prawny
podstawa prawna: art. 2, art. 3, art. 9, art. 76 ust. 1, art. 113–131 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1111 ze zm.)
podstawa prawna: art. 101–105, art. 231 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (DzU nr 88, poz. 553 ze zm.)
podstawa prawna: rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 9 kwietnia 2009 r. w sprawie postępowania wyjaśniającego i postępowania dyscyplinarnego w służbie cywilnej (DzU nr 60, poz. 493)
podstawa prawna: zarządzenie nr 70 prezesa Rady Ministrów z 6 listopada 2011 r. w sprawie wytycznych w zakresie przestrzegania zasad służby cywilnej oraz w sprawie zasad etyki korpusu służby cywilnej (M.P. nr 93, poz. 953)
