W urzędzie nie może powstać stosunek podległości służbowej między małżonkami oraz osobami pozostającymi ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Tak stanowi art. 79 ustawy o służbie cywilnej. Zakaz ten, który w jednakowym stopniu dotyczy pracowników, jak i urzędników służby cywilnej, obejmuje zatem relacje służbowe pomiędzy rodzicami i dziećmi, dziadkami i wnukami, rodzeństwem, a także pomiędzy zięciem, synową i teściami, opiekunami i kuratorami oraz osobami pozostającymi pod opieką lub kuratelą.

Chociaż coraz więcej osób decyduje się na życie w związku nieformalnym, kwestia konkubinatu nie jest uregulowana. Zauważył to rzecznik praw obywatelskich, który w piśmie z 27 marca 2014 r. do prezesa RM zwrócił uwagę, że w żadnej pragmatyce, która taki zakaz podległości formułuje, kwestia konkubinatu nie została rozwiązana (z wyjątkiem art. 159 ustawy o Służbie Więziennej, który uwzględnia „osoby pozostające ze sobą we wspólnym pożyciu"). Zdaniem RPO wynika to z braku kompleksowego uregulowania pojęcia „konkubinat" w polskim prawie, podobnie jak pojęcia „rodzina". Zdaniem RPO w tym kontekście należałoby przywołać wyrok Sądu Najwyższego z 13 kwietnia 2005 r. (IV CK 648/04, OSNC 2006/3/54). SN stwierdził w nim, że pokrewieństwo nie stanowi wyłącznego kryterium zaliczania do najbliższych członków rodziny w rozumieniu art. 446 § 3 kodeksu cywilnego. W uzasadnieniu wyroku SN wskazał, że w obowiązującym stanie prawnym, definiując pojęcie „rodziny", można użyć następujących kryteriów: małżeństwo, pokrewieństwo, przysposobienie, powinowactwo, rodzina zastępcza i pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym. Zdaniem SN można zatem zaaprobować definicję rodziny jako najmniejszej grupy społecznej, powiązanej poczuciem bliskości i wspólności, osobistej i gospodarczej, wynikającej nie tylko z pokrewieństwa. Można więc uznać, że pozostawanie w konkubinacie rodzi takie same konsekwencje, jak małżeństwo, pokrewieństwo, przysposobienie, powinowactwo, opieka i kuratela, wskazane przez ustawodawcę w przepisach pragmatyk, w tym w ustawie o służbie cywilnej.

podstawa prawna: Art. 79 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1111)