- W projekcie uchwały rady gminy przyjęto, że sołtysowi ma być wypłacana co miesiąc jedna zryczałtowana kwota, obejmująca dietę i zwrot kosztów podróży służbowych. Czy takie rozwiązanie będzie zgodne z przepisami?
Nie. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) gmina można tworzyć jednostki pomocnicze, do których należą m.in. sołectwa. Sołectwa mogą istnieć także w granicach miast, na terenach, którym można przypisać cechy obszarów wiejskich (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 lutego 2014 r., sygn. II OSK 2910/13, LEX nr 1418964). Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys, którego działalność wspomaga rada sołecka (art. 36 ust. 1 u.s.g.).
Zgodnie z art. 37b ust. 1 u.s.g. rada gminy może ustanowić zasady, na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej (także sołtysowi) będzie przysługiwać dieta i zwrot kosztów podróży służbowej. Z przepisu tego nie wynika obowiązek przyznania diety i zwrotu kosztów podróży, co powoduje, że nieprzyznanie tych należności nie stanowi naruszenia art. 37b ust. 1 u.s.g. Nieskorzystanie przez radę z omawianego uprawnienia nie daje sołtysom tytułu do tego, aby wymagać od rady przyznania diet i zwrotu kosztów podróży.
Podkreśla się jednak, że podstawową przesłanką dla korzystania z tej regulacji powinno być dobro wspólnoty samorządowej, o które mają obowiązek dbać radni (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 7 września 2017 r., sygn. II SA/Po 149/17, LEX nr 2373461). Przyjmuje się, że uchwała rady gminy dotycząca przyznania diet i zwrotu kosztów podróży służbowych nie jest aktem prawa miejscowego, lecz przepisem wewnętrznym (aktem kierownictwa wewnętrznego). Dotyczy bowiem tylko sołtysów, a nie nieograniczonego kręgu adresatów (por. np. wyrok WSA w Lublinie z 22 czerwca 2017 r., sygn. II SAB/Lu 70/17, LEX nr 2343294). W wyroku WSA w Opolu z 11 października 2012 r. (sygn. II SA/Op 387/12, LEX nr 1234440) zwrócono uwagę, że nieokreślenie w uchwale rady zasad ustalania wysokości diet powoduje, że mają one charakter ryczałtu miesięcznego.
Dieta w formie ryczałtu miesięcznego traci zaś charakter rekompensacyjny, a przyjmuje charakter stałego, miesięcznego wynagrodzenia, niezależnego od kosztów związanych z pełnieniem funkcji. W wyroku NSA z 2 września 2016 r. (sygn. II OSK 1449/16, LEX nr 2167507) podkreślono natomiast, że w świetle art. 37b ust. 1 u.s.g. nie należy utożsamiać diety z kosztami podróży służbowej, gdyż przez dietę należy rozumieć zwrot ogólnych kosztów związanych z pełnieniem funkcji sołtysa, a koszty podróży służbowej to koszty związane z wyjazdem podjętym w celu realizacji zadań wynikających z pełnionej funkcji.
