Desa Unicum: Nieznane wcielenia klasyków

Prezentację otwierają unikatowe szkice Magdaleny Abakanowicz : „Bez tytułu” i „Patrzący”. Pierwszy jest rysunkiem wykonanym tuszem i węglem o koncentrycznej formie bliskiej abstrakcji. W drugim (akwarela i tusz) wyraźny jest zarys figury, choć nie do końca określonej, bo jak mówiła sama artystka „Każda rzecz przełożona na słowa traci swoją tajemniczość, a artysta powinien być przecież czymś w rodzaju szamana”.

Rysunki Abakanowicz stanowiły bardzo ważną część jej dorobku artystycznego. Nierzadko właśnie na papierze artystka testowała nowe pomysły oraz konkretne projekty. Prace te często były bezpośrednim efektem działalności rzeźbiarskiej. Ceny prac Abakanowicz rosną. Obrót na ubiegłorocznej aukcji Desa Unicum, poświęcony wyłącznie jej twórczości, wyniósł ponad 4,5 miliony złotych. Szacowane ceny rysunków na obecnej aukcji wynoszą 8,5-18 tys. zł.

Niektóre z wystawionych prac są prawdziwym zaskoczeniem, gdyż pokazują artystów z mało znanej strony, jak w przypadku Romana Opałki, czy Henryka Stażewskiego.

Sławę Romanowi Opałce przyniosły tzw. „obrazy liczone”, które zaczął malować w 1965 roku. Wszystkie następne płótna artysta konsekwentnie zapełnił długimi rzędami cyfr o coraz jaśniejszej tonacji na białym tle. Była to decyzja i program na resztę życia; rodzaj kontemplacji i sposób rejestrowania przemijającego czasu. Zgodna z jego credo, któremu pozostał wierny do śmierci: „Kiedy postawiłem pierwszą jedynkę na czarnym tle, obraz stał się obecny – w rozumieniu poczęcia. Kiedy umrę, teoretycznie i konceptualnie, dzieło będzie ukończone.” Jeden z obrazów tej serii osiągnął rekordową sumę na aukcji Desa Unicum w 2016 roku. Za niemal monochromatyczny, wibrujący tonami jasnej szarości „Detal 3 065 461 – 3 083 581” zapłacono wówczas 2,3 miliony złotych.

Obecnie odkrywamy także wcześniejsze prace artysty, które dowodzą, że był twórcą wszechstronnym. Bliskie jeszcze figuracji dwa rysunki tuszem z 1957/58 roku, które będą licytowane na nadchodzącej aukcji, to prawdziwe unikaty z tego wczesnego okresu. Ich ceny to 2,5 –5,5 tys. zł oraz 7,5-9,5 tys. zł

Z kolei o Henryku Stażewskim pamiętamy przede wszystkim jako legendzie sztuki awangardowej, twórcy kompozycji rygorystycznie podporządkowanych regułom geometrii. Tym większa niespodzianką są jego rysowane erotyki (estymacje 2-2,5 tys. zł).

Lekko perwersyjnym nastrojem przesycona jest też praca Artura Nachta-Samborskiego „Maja naga” (olej na papierze, 96-135 tys. zł), w której znać nie tylko wpływu koloryzmu, ale również niemieckiego ekspresjonizmu. Nacht-Samborski zetknął się z tym nurtem w latach 20. XX wieku podczas młodzieńczej podróży do Berlina.

Innego rodzaju ekspresją są nasycone barwne figuralne kompozycje Eugeniusza Markowskiego (5,5 – 9 tys. zł). Zdeformowane postacie na nich, mimo pewnych odniesień do antyku i elementów groteski, noszą też ślady wpływów art brut i Jeana Dubuffeta. A jednocześnie ujawniają cechy niepowtarzalnego stylu artysty, prekursora nowych dzikich.

Na aukcje trafią również prace m.in.: Władysława Strzemińskiego, Jerzego Nowosielskiego, Tadeusza Kantora, Ryszarda Winiarskiego, Erny Rosenstein, Stanisława Fijałkowskiego, Jana Lenicy, Waldemara Świerzego, Edwarda Dwurnika, Stasysa Eidrigeviciusa, Henryka Wańka, Jarosława Modzelewskiego.

Przedaukcyjna wystawa „Prace na Papierze: Sztuka Współczesna” czynna do 21 lutego w Domu Aukcyjnym DESA Unicum w Warszawie, ul. Piękna 1A;