Rosyjski szpieg w księgowości

Agresja Rosji to dotkliwy cios dla ukraińskiej gospodarki. Nie funkcjonuje 35 proc. przemysłu, a połowa ludności aktywnej zawodowo straciła źródło zarobku. W oczywisty sposób odbija się to na pracy ukraińskich doradców podatkowych. Zmniejszyła się liczba firm, które są w stanie zamawiać ich usługi, szczególnie na okupowanych przez Rosję terenach, część zawiesiła działalność z powodu wojny. Stanęło wiele przedsiębiorstw bezpośrednio lub pośrednio związanych z rolnictwem, m.in. dlatego, że nie jest uprawiana część ziemi na gruntach pod okupacją i blisko frontu. – Straty ukraińskiej gospodarki sięgnęły 600 mld dolarów – ogłosił w czwartek Timifij Myłowanow, doradca szefa Urzędu Prezydenckiego w Ukrainie.

Doradztwo ograniczone

Jednak, jak zauważa Witalij Smerdow, przewodniczący ukraińskiej Izby Doradców Podatkowych, są gałęzie biznesu, np. firmy informatyczne, które działają stosunkowo dobrze. Sektorowi IT łatwiej było się bowiem przenieść w bezpieczniejsze rejony na zachodzie kraju niż fabrykom z dużym majątkiem trwałym.

– Tylko niektóre z tych informatycznych firm straciły zamówienia, głównie dlatego, że ich zagraniczni partnerzy uznali, że to zbyt duże ryzyko zamawiać usługi w Ukrainie – komentuje Smerdow.

Kłopoty dotknęły ukraińskich doradców podatkowych, którzy prowadzą w sądach administracyjnych sprawy swych klientów. Sądy wprawdzie przyjmują pisma procesowe i skargi na decyzje, ale spraw de facto nie rozpatrują.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Prawnicy zdjęli togi, nałożyli mundury. Trzeba im wsparcia

Wojna i zawieszenie pracy sądów oznacza utratę pracy dla wielu ukraińskich adwokatów.

Jednak, jak zauważa Witalij Smerdow, przewodniczący ukraińskiej Izby Doradców Podatkowych, są gałęzie biznesu, np. firmy informatyczne, które działają stosunkowo dobrze. Sektorowi IT łatwiej było się bowiem przenieść w bezpieczniejsze rejony na zachodzie kraju niż fabrykom z dużym majątkiem trwałym.

– Tylko niektóre z tych informatycznych firm straciły zamówienia, głównie dlatego, że ich zagraniczni partnerzy uznali, że to zbyt duże ryzyko zamawiać usługi w Ukrainie – komentuje Smerdow.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Prawnicy zdjęli togi, nałożyli mundury. Trzeba im wsparcia

Wojna i zawieszenie pracy sądów oznacza utratę pracy dla wielu ukraińskich adwokatów.

W takiej sytuacji jest Larysa Antoszczuk, doradca podatkowy w firmie Asters.

– Gdy 24 lutego wybuchła wojna, pojechałam do biura, zabrałam dokumenty dotyczące sprawy mojego klienta i złożyłam je w sądzie. Niestety, dopiero w ostatnich dniach, pod koniec kwietnia, sąd wszczął formalne postępowanie w tej sprawie – relacjonuje Larysa Antoszczuk. Dodaje, że w oczekiwaniu na wznowienie wydawania wyroków stara się dbać o jak najlepsze udokumentowanie spraw, które już są w toku.

Wyzwaniem dla podatkowych ekspertów mogą być też sprawy, których nie spotykało się w czasie pokoju. W wielu przedsiębiorstwach zostały bowiem zbombardowane magazyny z zapasami towarów, a w wojennym zamieszaniu firmy te nie miały możliwości udokumentowania tego faktu.

– Z tego mogą wynikać problemy z opodatkowaniem likwidacji zapasów. Możliwe, że władze skarbowe zastosują tzw. kompensacyjny VAT – obawia się Larysa Antoszczuk. Przyznaje, że już na początku wojny władze ogłosiły, że wojna jest siła wyższą, usprawiedliwiającą różne nieprawidłowości w działaniu przedsiębiorstw, ale po wojnie mogą wnikliwie badać poszczególne przypadki i nie dla wszystkich być łaskawe.

Zresztą niepewność w podatkowych rozliczeniach dotyczy też innych spraw. Nie ma np. pewności, jak traktować rozliczenia uchodźców, którzy znaleźli się za granicą i będą tam dłużej niż 183 dni. Nie da się bowiem powiedzieć jednoznacznie, gdzie jest ich „centrum interesów życiowych”, przesądzające o tym, czy będą się rozliczać z ukraińskim fiskusem czy np. w Polsce.

Na czas wojny wprowadzono w Ukrainie dobrowolny uproszczony reżim opodatkowania. Istniał on już przed wojną dla małych i średnich firm, ale teraz rozszerzono go także na większe firmy. Kto go wybierze, płaci 2-proc. podatek od przychodu, a przy tym nie płaci VAT. Jednak, jak zauważa Witalij Smerdow, taki system nie wszystkim odpowiada.

Niewygodny system

– Nie jest wygodny dla tych, którzy mają duże obroty i mały zysk. Takim firmom bardziej opłaca się zwykły 18-proc. podatek dochodowy (CIT) – twierdzi Smerdow. I dodaje, że uproszczony system jest również dogodny bardziej dla tych, którzy prowadzą sprzedaż detaliczną (tzw. B2C), niż dla tych, którzy mają klientów głównie biznesowych (B2B). – Poza tym system ten wybierają także ci, którzy importują bez VAT i sprzedają bez VAT – relacjonuje ekspert.

Jeszcze przed wojną wprowadzono nowe ulgi dla firm informatycznych. Wcześniej przysługiwały one tylko twórcom oprogramowania, teraz je rozszerzono.

– Te udogodnienia powinny pozostać w naszym systemie po wojnie, by pomagać w rozwoju sektora IT – uważa Witalij Smerdow. Według ukraińskich ekspertów w tamtejszym systemie trzeba będzie łatać luki, np. w handlu papierami wartościowymi przez Ukraińców za granicą. Tu regulacje były niedoskonałe, co powodowało, że w rezultacie takie transakcje nie były opodatkowane. Na uregulowanie czeka też kwestia obrotu kryptowalutami albo dochodów z nieujawnionych źródeł.

Podejrzany program

Na razie jednak trzeba się mierzyć z prozaicznymi i często typowo technicznymi wyzwaniami, np. z oprogramowaniem do rozliczania podatków. Dotychczas w Ukrainie bardzo popularny był program księgowy „1S-Buchgałtierija”, powstały w Rosji. Ukraińskie firmy teraz w pośpiechu się go pozbywają.

– Jest bowiem ryzyko, że za pomocą tego oprogramowania dojdzie do rosyjskich cyberataków – komentuje Larysa Antoszczuk.