Pracownik, emeryt i rencista w sądzie

Ideą odrębnego postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest ułatwienie dochodzenia roszczeń pracownikowi i ubezpieczonemu, zapewnienie im większej ochrony, a także pomocy ze strony sądu, na którą w innych sprawach liczyć nie można

Publikacja: 18.11.2010 02:40

Sprawy z zakresu prawa pracy należą w I instancji do sądów pracy będących wydziałami sądów rejonowych, w II instancji wydziałami pracy i ubezpieczeń społecznych sądów okręgowych.

[srodtytul]Najlepiej polubownie[/srodtytul]

Spory z zakresu prawa pracy mogą być załatwiane polubownie. Kodeks pracy stwierdza wręcz, że pracodawca i pracownik powinni dążyć do takiego załatwienia sporu. Dlatego przewidziana została w nim możliwość powoływana komisji pojednawczych.

W zakładach, w których działa zakładowa organizacja związkowa, powołują komisję wspólnie pracodawca i ta organizacja. W innych przypadkach komisję pojednawczą może powołać pracodawca po uzyskaniu pozytywnej opinii pracowników.

Jeśli jednak w danej firmie taka komisja działa, decyzja o tym, czy się do niej zwrócić, czy wnieść od razu pozew do sądu, należy do samego pracownika. Wolno mu wystąpić do sądu także w razie zawarcia ugody przed komisją, jeśli uzna, że ugoda narusza jego interesy. Ma na to 30 dni.

[ramka] [b]UWAGA![/b] Nie należą do sądów spory dotyczące: ustanowienia nowych warunków pracy i płacy, stosowania norm pracy, pomieszczeń w hotelach pracowniczych.[/ramka]

[srodtytul]1. W SPRAWACH PRACOWNICZYCH [/srodtytul]

Sądy rejonowe, a dokładniej wyodrębnione wydziały tych sądów zwane sądami pracy, rozpatrują w I instancji następujące rodzaje spraw z zakresu prawa pracy:

- o ustalenie istnienia stosunku pracy, np. gdy pracodawca zmusił pracownika do zawarcia umowy cywilnej, ale w istocie jest to stosunek pracy,

- o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy,

- o przywrócenie do pracy,

- o przywrócenie poprzednich warunków pracy i płacy.

Jeśli łącznie z nimi pracownik dochodzi należności pieniężnych i o odszkodowania w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy, to bez względu na wartość tych roszczeń sprawa musi trafić do sądu rejonowego.

Tak będzie, jeśli np. pracownik domaga się przywrócenia do pracy, wynagrodzenia oraz zapłaty za godziny nadliczbowe na łączną kwotę przekraczającą 75 tys. zł. Jeśli jednak domagałby się tylko wynagrodzenia za godziny nadliczbowe w kwocie 76 tys. zł – musiałby skierować pozew do sądu okręgowego.

Do sądu rejonowego należą też sprawy dotyczące kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczenia z tym związane, a także o naruszenie zasady równego traktowania oraz odszkodowanie i zadośćuczynienie w wyniku mobbingu.

[srodtytul]Jest wybór[/srodtytul]

Co ważne, pracownik może czasami wybrać sąd I instancji wedle jednego z następujących trzech kryteriów:

- wedle siedziby lub miejsca zamieszkania pracodawcy,

- wedle miejsca, w którym praca jest, była albo miała być wykonywana,

- wedle miejsca położenia zakładu pracy.

[ramka]Sąd może na zgodny wniosek powoda i pozwanego przekazać sprawę do innego sądu równorzędnego.

W II instancji apelacje i zażalenia od wyroków sądów pracy rozpatrują sądy okręgowe, a od wydanych przez sądy okręgowe – sądy apelacyjne.[/ramka]

[srodtytul]Terminy na wnoszenie do sądu spraw związanych z pracownikami[/srodtytul]

Co ważne, z wniesieniem do sądu niektórych spraw trzeba się śpieszyć. Tak więc na odwołanie się od wypowiedzenia umowy o pracę trzeba się zdecydować w ciągu siedmiu dni od otrzymania pisma wypowiadającego tę umowę.

Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub jej wygaśnięcia. Żądanie zaś nawiązania umowy o pracę – w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.

Można wystąpić do sądu o przywrócenie takiego terminu, jeśli do jego uchybienia doszło bez winy pracownika, ale i tu trzeba się spieszyć. Wniosek taki trzeba złożyć w ciągu siedmiu dni od ustania przyczyny uchybienia terminu, np. choroby, powodzi czy innego losowego zdarzenia.

[ramka][b]UWAGA![/b] Pozew w sprawie z zakresu prawa pracy, a także ubezpieczeń społecznych, mogą w imieniu pracownika i ubezpieczonego wnosić wszelkie organizacje społeczne, których zadania statutowe nie polegają na prowadzeniu działalności gospodarczej, np. związki zawodowe.

Inspektorzy pracy mają prawo występować w imieniu pracowników do sądu w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy, a poza tym tak samo jak organizacje społeczne wstąpić do takiej sprawy w każdym jej stadium.[/ramka]

[srodtytul]Kiedy pozew i apelacja ustnie[/srodtytul]

Na zasadzie wyjątku od reguły, że pozew, apelacja, zażalenie, sprzeciw od nakazu zapłaty itd. muszą mieć formę pisemną (warunek ten spełnia również takie pismo wniesione na urzędowym formularzu), możemy jako pracownicy i ubezpieczeni zgłosić je w sądzie ustnie. Sekretarz sądowy zaprotokołuje treść naszego żądania.

To samo dotyczy innych pism procesowych, takich jak np. wniosek o przywrócenie terminu czy uzupełnienie stanu faktycznego w związku z odpowiedzią na pozew wniesiony przez pracodawcę. Ta możliwość dotyczy jednak – co zrozumiałe – pracownika i ubezpieczonego, który nie ma fachowego, profesjonalnego pełnomocnika, tj. adwokata bądź radcy prawnego.

Niezwłocznie po wniesieniu sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych do sądu przewodniczący wydziału musi ją zbadać wstępnie. Chodzi o ustalenie, czy pozew albo odwołanie od decyzji ZUS czy KRUS spełnia niezbędne wymagania formalne podjęcia czynności, które pozwolą na rozstrzygnięcie sprawy na pierwszym posiedzeniu.

Sąd może po wstępnym badaniu podjąć czynności wyjaśniające, chyba że jest to niecelowe i nie przyśpieszy sprawy. Owe czynności mają na celu przede wszystkim usunięcie braków formalnych pism i ustalenie, jakie okoliczności są sporne i jakie dowody przeprowadzić w celu ich wyjaśnienia. W sprawach z zakresu prawa pracy sąd może też podjąć działania mające na celu skłonienie stron do zawarcia ugody.

[srodtytul]Czasem decyduje sąd[/srodtytul]

Sąd może też uznać zawarcie ugody za niedopuszczalne, jeśli w jego ocenie naruszałaby ona słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego. To samo dotyczy cofnięcia pozwu, apelacji, ograniczenia roszczeń lub zrzeczenia się ich. W innych sprawach takie decydowanie za powoda czy pozwanego, co jest zgodne z jego interesem, a co nie, nie wchodzi w rachubę.

Sąd dla przyśpieszenia sprawy może też zrezygnować ze zwykłego sposobu doręczania wezwań dla strony, świadków, biegłych, tj. przede wszystkim przez pocztę, i wezwać ich np. telefonicznie.

W sprawach tych sąd ma możliwość reagowania na stwierdzone poważne uchybienia przepisom prawa przez zakład pracy, a także dyscyplinowania grzywnami pracowników zakładu pracy niewykonujących jego postanowień czy zarządzeń.

[srodtytul]O czym sąd pouczy[/srodtytul]

Wskazane wyżej zasady dotyczące rozpoznawania spraw z zakresu prawa pracy odnoszą się także do postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, z wyjątkiem ugody, bo ta w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest niedopuszczalna.

W sprawach z zakresu prawa pracy możemy liczyć na to, że sąd poinformuje nas, iż w świetle przytoczonych faktów mamy prawo do innych jeszcze należności czy świadczeń, a jeśli nasze roszczenie jest nieuzasadnione, ale mamy prawo do innego, alternatywnego, to sąd z własnej inicjatywy uwzględni to.

Tak więc np. jeśli pracownik, któremu pracodawca wypowiedział umowę o pracę bez uzasadnienia albo z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, żąda przywrócenia do pracy, sąd może przyznać mu odszkodowanie, jeśli przywrócenie do pracy jest niemożliwe albo niecelowe.

O odrębnościach związanych z rozpatrzeniem sprawy z zakresu prawa pracy w postępowaniu uproszczonym.

[srodtytul]2. ODWOŁANIA OD DECYZJI ZUS I INNYCH ORGANÓW RENTOWYCH [/srodtytul]

Do spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych należą przede wszystkim sprawy wszczęte wskutek odwołania od decyzji organów rentowych – ZUS, KRUS, a także organów rentowych kolejowych, wojskowych, MSW i resortu sprawiedliwości, w sprawach emerytur, rent, ubezpieczeń społecznych i rodzinnych.

Wśród nich są też m.in. sprawy wszczęte na skutek niewydania przez organ rentowy decyzji we właściwym terminie, a także sprawy, w których wniesiono odwołanie od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności.

[ramka]Zasadą jest, że sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozpatrują w I instancji sądy okręgowe – wydziały pracy i ubezpieczeń społecznych, a w II instancji – sądy apelacyjne.

Jednakże [b]do sądów pracy rejonowych w I instancji należą m.in. sprawy:[/b]

- o zasiłek chorobowy, wyrównawczy, opiekuńczy, macierzyński, porodowy, pogrzebowy, rodzinny oraz o dodatki do zasiłku rodzinnego,

- o świadczenie rehabilitacyjne,

- o odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym, wypadku w drodze do pracy lub z pracy, wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,

- o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.[/ramka]

[srodtytul]Także do protokołu[/srodtytul]

Odwołanie od niekorzystnej, niesatysfakcjonującej nas decyzji organu rentowego wnosimy na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Można też wnieść odwołanie bezpośrednio do sądu lub do protokołu w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy albo w sądzie swego miejsca zamieszkania.

W odwołaniu trzeba wskazać decyzję (kto wydał, data, sygnatura) oraz określić i zwięźle uzasadnić zarzuty i wnioski oraz podpisać się. Jeśli w naszym imieniu wnosi pełnomocnik, to on składa podpis pod odwołaniem. Na wniesienie odwołania mamy miesiąc, licząc od dnia doręczenia decyzji. Organ rentowy może zmienić własną decyzję, jeśli uzna odwołanie za słuszne.

W sprawach, których wynik zależy od orzeczenia o niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, może się zdarzyć, że po wydaniu orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS, od którego nie wniesiono sprzeciwu, lub orzeczenia komisji lekarskiej ZUS pojawią się nowe okoliczności. Wówczas organ rentowy nie przekaże sprawy do sądu, lecz skieruje nas do lekarza orzecznika.

[ramka][b]UWAGA![/b] W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych organ rentowy ma znacznie większą swobodę w zakresie korzystania z dowodu z zeznań świadków i wyjaśnień stron, gdy ZUS czy KRUS musi się opierać na dokumentach.

Tak więc niektóre okresy składkowe i nieskładkowe przy ustalaniu emerytury czy renty mogą być przez organ uwzględnione tylko na podstawie dokumentów (zaświadczeń) lub wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej. Mogą też być uznane orzeczeniem sądu. Sąd przy ich ustalaniu może uwzględniać wszystkie dowody, także z zeznań świadków. [/ramka]

[ramka]

[i][b]Podstawa prawna:[/b]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=174592] Ustawa z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, m.in. w postępowaniu sądowym (DzU nr 179, poz. 1843 ze zm.)[/link]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167044]Rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. dotyczących opłat za czynności adwokatów i radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z urzędu (DzU nr 163, poz. 1348[/link] i poz. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167045]1349[/link] ze zmianami)

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]Kodeks pracy[/link]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]Kodeks cywilny[/link]

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]Kodeks postępowania cywilnego[/link][/i][/ramka]

[ramka][b]Zobacz cały poradnik [link=http://www.rp.pl/temat/564084.html]"Jak radzić sobie w sądzie"[/link][/b][/ramka]

Sprawy z zakresu prawa pracy należą w I instancji do sądów pracy będących wydziałami sądów rejonowych, w II instancji wydziałami pracy i ubezpieczeń społecznych sądów okręgowych.

[srodtytul]Najlepiej polubownie[/srodtytul]

Pozostało jeszcze 98% artykułu
Ubezpieczenia i odszkodowania
Rząd chce walczyć z nowym oszustwem. Chodzi o fikcyjne umowy OC
Materiał Promocyjny
Mieszkania na wynajem. Inwestowanie w nieruchomości dla wytrawnych
Prawo drogowe
„Pieszy wchodzący” na pasy. Jest uzasadnienie ważnego wyroku
Edukacja i wychowanie
TK przeciwko zmianom w nauczaniu religii. Czy szkole grozi chaos?
Konsumenci
Będzie duża zmiana w kredytach hipotecznych? UOKiK pokazał swój plan
Prawo karne
"To przestępstwo". Prawnicy o komentarzach pod adresem Kasi Nawrockiej