Wykonywanie orzeczeń z innych krajów Unii łatwiejsze

Efektem nowych przepisów będzie:

- łatwiejsze dla wierzycieli wykonywanie w Polsce pochodzących z innych państw członkowskich UE orzeczeń sądowych i innych tytułów w sprawach cywilnych i handlowych, do których zastosowanie mają rozporządzenia unijne przewidujące tzw. automatyczną wykonalność, przy jednoczesnym zapewnieniu dłużnikom odpowiedniej możliwości ochrony ich praw,

- wzmocnienie w Polsce cywilnoprawnej ochrony osób zagrożonych naruszeniem ich integralności fizycznej lub psychicznej.

Ustawa ma przede wszystkim umożliwić skuteczne stosowanie dwóch unijnych rozporządzeń, tj.:

- rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, które będzie stosować się właśnie od dnia 10 stycznia 2015 r.

- rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 606/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie wzajemnego uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych, które zacznie stosować się dzień później, czyli od dnia 11 stycznia 2015 r.

Analogiczne ułatwienia, na podstawie unijnych rozporządzeń i uzupełniających je przepisów krajowych innych państw członkowskich, będą dotyczyły wykonywanie polskich orzeczeń sądowych i innych tytułów w innych państwach członkowskich UE.

Najważniejsza zmiana, którą przyniesie ustawa oraz w/w przepisy unijne, polegać będzie na tym, że pochodzące z innych państw członkowskich UE (za wyjątkiem Danii) orzeczenia sądowe, ugody i tzw. dokumenty urzędowe wydane w sprawach cywilnych i handlowych, objęte zakresem rozporządzenia nr 1215/2012, stanowić będą w Polsce tytuł wykonawczy, a więc będą mogły być podstawą egzekucji bez potrzeby uprzedniego stwierdzenia ich wykonalności przez polski sąd, tj. bez nadawania im klauzuli wykonalności.

Podobnie będą traktowane w Polsce pochodzące z innych państw członkowskich UE (za wyjątkiem Danii) tzw. nakazy ochrony wydane w sprawach cywilnych (takie jak zakaz kontaktowania się z osobą objętą ochroną, zakaz zbliżania się do takiej osoby na określoną odległość czy zakaz przebywania w określonych miejscach), objęte zakresem rozporządzenia nr 606/2013 r.

Zgodnie z omawianymi przepisami, w razie potrzeby, tj. gdy orzeczenie sądowe (inny tytuł) pochodzący z innego państwa członkowskiego UE objęte rozporządzeniem nr 1215/2012, przewidywać będzie środek nieznany prawu polskiemu, polski organ egzekucyjny będzie władny do dokonania jego odpowiedniego dostosowania w drodze wydania stosownego postanowienia (komornik, w razie problemów z samodzielnym dokonaniem przezeń takiego dostosowania, będzie mógł wystąpić o to do sądu).

Podobnie, dostosowanie możliwe będzie w przypadku nakazów ochrony objętych rozporządzeniem nr 606/2013, jeżeli wymagać tego będzie zmiana okoliczności faktycznych (np. zmiana miejsca zamieszkania pokrzywdzonego, w związku z którą treść pierwotnego zakazu stanie się bezprzedmiotowa).

Nowe przepisy, ułatwiając realizację swoich praw wierzycielom oraz osobom objętym ochroną, w dalszym ciągu zapewniać będą niezbędną ochronę dłużnikom. W tym celu została wprowadzona procedura odmowy wykonania oraz procedura odmowy uznania orzeczeń sądowych (innych tytułów) objętych rozporządzeniami nr 1215/2012 i 606/2013.

W ramach tych procedur dłużnik, chcąc zapobiec egzekucji prowadzonej na podstawie takich orzeczeń albo ich innym skutkom, będzie mógł wystąpić od właściwego sądu okręgowego z wnioskiem o odmowę wykonania lub uznania orzeczenia (innego tytułu). Podstawy do wystąpienia z takim wnioskiem w przypadku orzeczeń sądowych (innych tytułów) objętych rozporządzeniem nr 1215/2012 będą analogiczne, jak w przypadku orzeczeń sądowych (innych tytułów) objętych uchylanym przez ten akt rozporządzeniem nr 44/2001 (np. sprzeczność uznania lub wykonania z polskim porządkiem publicznym, niedoręczenie pozwanemu pozwu w czasie i w sposób umożliwiający obronę, niemożność pogodzenia orzeczenia z polskim orzeczeniem wydanym między tymi samymi stronami itp.).

Zakres ochrony dłużnika nie ulegnie więc zmianie – przesunięciu, zasadniczo na etap postępowania egzekucyjnego, ulegnie natomiast moment uruchamiania tej ochrony. Ma to zapobiegać udaremnianiu egzekucji przez nieuczciwe praktyki ukrywania majątku przez dłużników zanim zostanie wszczęte postępowanie egzekucyjne.

Dla zachowania spójności systemowej prawa polskiego, analogiczne zasady stosować się będzie także do innych orzeczeń sądowych oraz tytułów pochodzących z państw członkowskich UE (za wyjątkiem Danii), objętych pozostałymi rozporządzeniami unijnymi przewidującymi system tzw. automatycznej wykonalności. One także stanowić będą w Polsce tytuły wykonawcze, a podstawowym środkiem obrony przeciwko takim tytułom będzie wniosek o odmowę wykonania.

Dotyczy to:

- orzeczeń sądowych i innych tytułów, którym nadano zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego (rozporządzenie nr 805/2004),