Jan Matejko wsławił się nie tylko dziełami o tematyce historycznej. Był także znakomitym portrecistą. Portrety Matejki, które pojawiały się na rynku w ostatnich latach, budziły wiele emocji kolekcjonerów i biły rekordy. W 2020 roku Polswiss Art sprzedał „Portret prof. Karola Gilewskiego” Matejki za blisko 7 mln zł (szacunkowa cena wynosił 3-5 mln zł ). Obraz zajął pierwsze miejsce w rankingu stu najwyższych transakcji aukcyjnych sztuki dawnej w 2020). A w październiku 2022 „Portret Zdzisława i Bolesława Włodków jako dzieci” Jana Matejki kupiony w tym samym domu aukcyjnym, uzyskał cenę blisko 5 mln zł.
„Portret córki Heleny z krogulcem" – jest jedynym pozostałym w rękach prywatnych przedstawieniem dzieci artysty. Wielokrotnie reprodukowany i opisywany w literaturze obraz, przez ostatnie 30 lat znajdował się w kolekcji prywatnej.
Przedstawia 15-letni córkę artysty Helenę. Obraz został namalowany z matejkowskim kunsztem, a zarazem w sposób czuły i ojcowski. W prawej dłoni dziewczyna unosi w górę oswojonego krogulca - swego wielkiego ulubieńca, który był darem od stryja Edmunda. Myśliwski charakter portretu podkreśla widoczny w tle za dziewczyną gęsty las.
Helena, przypominająca słowiańską boginię, sportretowana została w stroju stylizowanym. Ubrana jest w białą koszulę i ludowy gorset z terenów Śląska”, który do dziś znajduje się w zbiorach Domu Jana Matejki (ten sam gorset pojawia się też w sukni królowej Bony w „Hołdzie pruskim”). Marszczoną XVIII-wieczną mieszczańską spódnicę ms dekoracyjnie przewiązana amarantowym pasem z frędzlami.
Matejko namalował obraz w 1882/83 roku w trakcie pobytu z dziećmi w Krzesławicach, wiejskim majątku artysty. w trakcie pobytu ojca z dziećmi w Krzesławicach, wiejskim majątku Matejki. W tym samym czasie stworzył tam także wizerunek syna Jerzego na koniu ( obecnie w Muzeum Sztuki w Łodzi) oraz portret drugiej córki – Beaty z kanarkiem ( Muzeum Narodowe w Warszawie)
.
