Fenomen Janowa. Aukcja koni czystej krwi

Druga niedziela sierpnia w Janowie Podlaskim jest ważniejsza od Bożego Narodzenia i świąt Wielkanocnych (w tym roku był to 8 sierpnia). Tego dnia odbywa się aukcja Pride of Poland: najlepsze polskie stadniny państwowe, które są też najlepszymi stadninami państwowymi na świecie, oferują wyjątkową okazję kupienia swych najcenniejszych koni.

Do odległej wsi na granicy Polski i Białorusi przybywa kilkuset gości: gwiazdy muzyki, amerykańscy biznesmeni, arabscy szejkowie i coraz częściej – polscy hodowcy.

[srodtytul]Rywalizacja[/srodtytul]

Kupno koni cenionych przede wszystkim dla piękna i genealogii, sięgającej w przypadku polskich rodów nawet XVIII w., to przede wszystkim kosztowne hobby, na które stać tylko największych ich miłośników.

– Pociąga mnie rywalizacja, emocje, jakie wyzwalają pokazy. Próbowałam już wielu dziedzin: moje konie startowały w wyścigach i rajdach, ale odnalazłam się w pokazach. Zależy, co kogo bawi – wzrusza ramionami Monika Luft, była prezenterka telewizyjna. Jako jednemu z niewielu hodowców prywatnych udało się jej sprzedać konia na aukcji w Janowie.

Właścicielka stadniny L-Arabians nie zdradza, ile zapłaciła za uczestnictwo swojej klaczy Ermina w aukcji Pride of Poland. Zapewnia natomiast, że proces selekcji był bardzo długi i drobiazgowy. O przywilej wystawienia konia na aukcji głównej stara się wielu hodowców prywatnych, ale tylko nieliczni zostają komisyjnie wybrani.

– Umieszczenie konia na aukcji Pride of Poland to naprawdę duży wydatek, nie mówiąc już o kosztach treningu i międzynarodowej kariery pokazowej konia – wzdycha Monika Luft.

Zainwestowana suma na pewno się jej zwróciła: Ermina uzyskała w tym roku drugą najlepszą cenę na aukcji:

90 tys. euro i jest jak dotąd najdrożej sprzedanym koniem prywatnej własności w janowskiej historii. Kupujący zastrzegł sobie anonimowość, więc to, dokąd pojedzie koń, pozostaje tajemnicą. Wiadomo tylko, że nie zostanie w Polsce.

[srodtytul]Dewizy[/srodtytul]

Jeszcze do niedawna na aukcjach koni czystej krwi arabskiej w Janowie kupować konie mogli tylko zagraniczni goście. W czasach komunizmu hodowla arabów zarezerwowana była dla stadnin państwowych. A ceny za jednego konia idące w setki tysięcy, a nawet miliony dolarów dla przeciętnego Polaka zarabiającego w latach 80. poniżej 500 dol. rocznie, były po prostu z kosmosu.

Za uzyskane ze sprzedaży jednego konia cenne dewizy można było w tamtych czasach kupić 2,5 tys. maluchów albo postawić 250 luksusowych willi.

Kiedy na aukcji w 1981 r. za gniadego ogiera El Paso Amerykanin Armand Hammer zapłacił milion dolarów, władze zdały sobie sprawę, że nasze rody konne stanowią dla kraju prawdziwą żyłę złota i postanowiły na niej zarabiać.

W 1985 r. zorganizowano pierwszą wyjazdową aukcję polskich koni w Stanach Zjednoczonych. W ramach „Polish Ovation Sale” klacz Penicylinę ze stadniny w Janowie sprzedano w Arizonie za 1,5 mln dol. Kupił ją David Murdock, zajmujący obecnie 184. miejsce na liście najbogatszych ludzi miesięcznika „Forbes”.

Wyjazdowa aukcja zakończyła się wówczas ogromnym sukcesem: sprzedano 18 klaczy za łączną kwotę niemal 11 mln dol.

Ale wkrótce okazało się, że wynegocjowane ceny były w dużej mierze sztucznie podbijane, a koniunkturę wywoływały korzystne odpisy podatkowe, do których uprawniony był nabywca koni.

Zmiana przepisów podatkowych w USA w 1988 r. spowodowała załamanie na rynku koni arabskich i ich ceny drastycznie spadły.

Prowadząca janowskie aukcje firma Animex nie miała wyjścia i pozwoliła polskim prywatnym hodowcom korzystać z państwowych stadnin. Upadek komunizmu przypieczętował otwarcie rynku na prywatną hodowlę, a potrzebujące na gwałt pieniędzy państwowe rolnictwo wyprzedawało nie tylko PGR, ale też stadniny koni. W ten sposób sprywatyzowano jedną z najbardziej uznanych starych stadnin w kraju: Kurozwęki.

Pierwszymi prywatnymi hodowcami arabów zostawali biznesmeni. Wśród nich był Mariusz Świtalski, założyciel Elektromisu, Eurocashu oraz sieci sklepów Biedronka i Żabka. Wielu osobom powinęła się noga, ponieważ na koniach czystej krwi arabskiej, jak na dziełach sztuki, zarabiać potrafią tylko nieliczni.

Z czasem na pierwsze miejsce w prywatnej hodowli wysunął się Krzysztof Poszepczyński, współzałożyciel giełdowego holdingu Qumak-Sekom. Jego córka Alicja prowadzi koło Nasielska w neogotyckiej posiadłości stadninę Chrcynno.

[srodtytul]Emocje[/srodtytul]

Janowska aukcja jest jedyną tego rodzaju imprezą na świecie: odbywa się regularnie co roku od 1969 r., a co najważniejsze, jest prawdziwa, bo podawane tu publicznie ceny za konie arabskie są rzeczywiście płacone przez klientów – podkreśla Barbara Mazur, właścicielka firmy Polturf, która po Animeksie przejęła organizację Pride of Poland.

Na świecie większość handlu końmi czystej krwi arabskiej odbywa się w transakcjach prywatnych a ich ceny nie trafiają do publicznej wiadomości. Aukcje są organizowane sporadycznie i choć od trzech lat Arabia Saudyjska organizuje regularnie takie imprezy, to jednak nie wiadomo, czy wynegocjowane w tym kraju stawki w rzeczywistości zostają potem zapłacone.

Arabscy szejkowie, którzy mają dostęp do najlepszych stadnin w swoim regionie i tak wolą przyjeżdżać na aukcje do Janowa. To wokół nich uganiają się stajenni, wyprowadzając w niedzielny poranek z boksów po kolei wszystkie konie, które wpadły im w oko.

– Lubię mieć konie pochodzące z różnych linii genealogicznych. Polskie araby poruszają się w wyjątkowy sposób, proszę zobaczyć, jak one biegną, zupełnie jakby tańczyły w powietrzu – mówi Sheikh Ali n Alsabah, który kupił w tym roku na Pride of Poland dwie klacze.

Jedną z najwierniejszych uczestniczek janowskich aukcji jest Shirley Watts, żona perkusisty zespołu „The Rolling Stones” Charliego Wattsa, która do Janowa Podlaskiego przyjeżdża regularnie od 15 lat. W Polsce zostawiła już kilka milionów dolarów. Wraz z mężem prowadzi w Anglii stadninę liczącą już 300 koni. Polscy hodowcy mają ich najczęściej po kilka.

– Lubię się bawić, dlatego przyjeżdżam do Janowa na aukcje – mówi Przemysław Sawicki, wpłacając 2 tys. euro kaucji, jaka obowiązuje każdego, kto chce uczestniczyć w Pride of Poland.