Radykalna zmiana prognoz. Inflacja nie 4,5, tylko 6 proc.

Nie 4,5 proc., tylko 6 proc. – tak zmieniły się przeciętne prognozy inflacji w IV kwartale br. autorstwa uczestników konkursu „Parkietu" i „Rzeczpospolitej" na najlepszego analityka makroekonomicznego. Równie mocno zmieniła się maksymalna prognoza inflacji. O ile w lipcu najczarniejszy scenariusz zakładał wzrost inflacji w ostatnim kwartale br. do 5,1 proc., o tyle na początku października niektórzy analitycy liczą się z jej zwyżką do 6,5 proc.

Także w kolejnych kwartałach wzrost cen konsumpcyjnych będzie dużo szybszy niż się do niedawna wydawało. W I połowie 2022 r. wynosić ma, w świetle aktualnych prognoz, średnio 5,2 proc., zamiast 3,6 proc. Przy tym część ekonomistów uważa, że najwyższy poziom inflacja osiągnie właśnie na początku przyszłego roku, a nie pod koniec bieżącego. W najgorszym przypadku w I kwartale br. może wynieść średnio 6,9 proc.

Foto: rp.pl

Radykalna zmiana

Ta radykalna zmiana prognoz to pokłosie inflacyjnych niespodzianek z ostatnich miesięcy. W III kwartale br. wskaźnik cen konsumpcyjnych (CPI), główna miara inflacji w Polsce, rósł średnio w tempie 5,4 proc. rok do roku, najszybciej od II kwartału 2001 r. Tymczasem jeszcze na początku lipca uczestnicy naszej rywalizacji przeciętnie spodziewali się w tym okresie inflacji na poziomie 4,4 proc., maksymalnie zaś na poziomie 4,7 proc.

To, że rzeczywistość tak bardzo rozminęła się z oczekiwaniami ekonomistów, nie świadczy o ich słabych zdolnościach prognostycznych, tylko o charakterze inflacji: napędzają ją głównie szoki podażowe, które siłą rzeczy są nieprzewidywalne. Innymi słowy: jeszcze trzy miesiące temu aktywność w polskiej gospodarce, w tym sytuacja na rynku pracy, nie dawała żadnych podstaw, aby oczekiwać tak szybkiego wzrostu CPI.

Kilka dni po tym, jak upłynął termin nadsyłania prognoz w tej rundzie naszego konkursu, Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała się podnieść stopę referencyjną NBP z 0,1 do 0,5 proc. Taki ruch był zaskoczeniem dla wszystkich uczestników rywalizacji. Niektórzy oczekiwali wprawdzie, że RPP rozpocznie zaostrzanie polityki pieniężnej jeszcze w tym roku, ale początku tego procesu upatrywali raczej w listopadzie i zakładali, że będzie łagodniejszy.

Dość powiedzieć, że tylko trzech uczestników konkursu (spośród 36) oczekiwało, że ten rok stopa referencyjna NBP zakończy na poziomie 0,5 proc. Tymczasem obecnie nie można wykluczyć, że RPP w kolejnych miesiącach podniesie tę stopę jeszcze raz. Ekonomiści są w tej sprawie podzieleni, a wypowiedzi członków Rady niejednoznaczne.

Natura szoków

Czy skoro październikowa decyzja RPP unieważniła już prognozy analityków dotyczące stóp procentowych, za nieaktualne należy uznać też pozostałe prognozy formułowane na początku miesiąca, np. te dotyczące inflacji? Jej podażowy charakter każe przypuszczać, że raczej nie. Podwyżka stóp procentowych może nieco umocnić złotego, hamując wzrost cen surowców, w większości pochodzących z importu, ale ten efekt nie będzie duży. Prezes NBP Adam Glapiński w zeszłym tygodniu wprost powiedział, że polityka pieniężna nie została zaostrzona po to, aby stłumić bieżącą inflację, tylko po to, aby nie dopuścić do jej utrwalenia się, gdy szoki podażowe ustąpią. To oznacza, że prognozy ankietowanych przez nas ekonomistów, sięgające III kwartału 2022 r., byłyby dziś prawdopodobnie takie same jak dwa tygodnie temu.

W horyzoncie czterech kwartałów wpływ podwyżki stóp będzie marginalny: inflacja CPI w IV kw. 2022 r. będzie niższa o 0,2 pkt proc., wpływ na wzrost PKB będzie podobny – przyznaje Mateusz Urban, ekonomista z Oxford Economics, jeden z uczestników naszego konkursu. – Oczywiście dokładna skala wpływu będzie zależała od tempa i skali podwyżek. Niemniej jednak zarówno dla inflacji, jak i wzrostu dużo bardziej znaczące będą ceny energii i skala ewentualnych rekompensat – dodaje.

Ekonomiści z Santander Bank Polska, zwycięzcy ubiegłorocznej edycji konkursu, we wtorkowej analizie zwrócili uwagę na to, że umocnienie złotego po podwyżce stóp, które mogło wpływać na niektóre prognozy, zostało w całości zniwelowane po tym, jak Trybunał Konstytucyjny orzekł, że niektóre zapisy traktatu o UE są niezgodne z polską konstytucją.

Widmo stagflacji

Wysoka inflacja, wywołana przede wszystkim przez wzrost cen surowców oraz niedobory niektórych komponentów, może sama w sobie psuć koniunkturę. W przeciętnych prognozach ekonomistów z początku października nie było jeszcze tego widać. Niektóre z zespołów analitycznych w ostatnich tygodniach obniżyły jednak prognozy wzrostu PKB, uzasadniając to właśnie negatywnym wpływem inflacji na popyt konsumpcyjny, a także opóźniającym się zatwierdzeniem KPO. Na taką korektę scenariusza makroekonomicznego zdecydowali się m.in. ekonomiści z mBanku i Credit Agricole Bank Polska. W ich ocenie w 2022 r. wzrost PKB Polski będzie w okolicy 4,7–4,8 proc., a nie w okolicy 5 proc., jak przeciętnie oczekują uczestnicy rywalizacji.