Wielomiliardowe inwestycje w powietrzną tarczę

Jak najbardziej racjonalnie zainwestować ogromne pieniądze przeznaczone na przeciwlotnicze systemy rakietowe „Wisła", aby uzyskać wymierną poprawę bezpieczeństwa kraju i rozwinąć przy tym rodzimą zbrojeniówkę, która jest przecież jednym z filarów naszej siły obronnej – zastanawiali się podczas debaty „Rzeczpospolitej", zorganizowanej w siedzibie redakcji, naukowcy, eksperci i przedstawiciele przemysłu, w tym zbrojeniowego koncernu Raytheon – amerykańskiego producenta najbardziej zaawansowanych systemów broni, w tym zestawów rakietowych Patriot.

Gen. prof. Bogusław Smólski, specjalista systemów obrony powietrznej Wojskowej Akademii Technicznej, nie ma wątpliwości, że inwestycje są niezbędne. Polska obrona powietrzna wciąż oparta jest na sprzęcie z poprzedniej epoki, z wyjątkiem rodzimych, przenośnych systemów bardzo krótkiego zasięgu. Pilnujące polskiego nieba zmodernizowane baterie rakiet rosyjskiej produkcji mają po 30–40 lat i niebawem skończy się okres przydatności.

– Polska armia nie ma żadnych zdolności niszczenia nieprzyjacielskich pocisków balistycznych. A używane nadal systemy radzieckiego pochodzenia w przypadku konfrontacji ze Wschodem – a to jeden z bardziej prawdopodobnych scenariuszy – rosyjscy producenci byliby w stanie zneutralizować – mówił Robert Czulda, ekspert militarny i pracownik naukowy Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego.

Czy stan techniczny przeciwlotniczego oręża RP i zmiany w sytuacji geopolitycznej, w tym kryzys ukraiński, to wystarczające uzasadnienie do inwestycyjnego, ryzykownego pospiechu? – pytał moderator dyskusji red. Marcin Piasecki. Wybór systemu obrony powietrznej średniego zasięgu „Wisła", który armia chce zakontraktować już w przyszłym roku, pociągnie za sobą wydatki rzędu 16 mld zł.

Szansa dla przemysłu

Zdaniem Mariusza Andrzejczaka, wiceprezesa ds. rozwoju Polskiego Holdingu Obronnego, nawet obecne poczucie zagrożenia nie uzasadnia pospiesznego działania: musimy dokonać przemyślanych zakupów. Zamówienie gotowej broni „z półki" zawsze oznacza zakup uzbrojenia starszej generacji i ograniczone możliwości włączenia własnego przemysłu do jej rozwoju. A planowane inwestycje to niepowtarzalna szansa dla zbrojeniówki i instytucji badawczych budowania brakujących nam kompetencji w dziedzinie nowoczesnej broni rakietowej. – Bez wiedzy o zaawansowanym technologicznie uzbrojeniu nie będziemy mieć możliwości dostosowania broni do wymagań armii i rozwijania systemów, stosownie  do zmieniających się zagrożeń w kolejnych dekadach – przekonywał wiceprezes PHO. Podkreślał, że tylko włączenie krajowej zbrojeniówki do budowy tarczy przyniesie także wymierne finansowe korzyści: zmniejszenie poprzez udział własnych firm olbrzymich kosztów przedsięwzięcia, własny serwis, tysiące miejsc pracy, zwrot do budżetu pieniędzy z podatków i wreszcie impuls dla innowacji w cywilnej części gospodarki.

Jarosław Sulkowski, wiceszef ds. rozwoju Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych, apelował, by na budowę powietrznej tarczy patrzeć w kategoriach wieloletniego rozwojowego programu, bo tylko wówczas uda się zbudować, a potem dostosowywać tarczę do wyzwań, jakie pojawią się na polu walki za dekadę czy dwie.

Amerykańska oferta

– Takie podejście do projektu „Wisła" bliskie jest Raytheonowi, producentowi oferowanych w Polsce systemów Patriot – przekonywał Douglas B. Stevenson, przedstawiciel na Polskę Raytheon Integrated Defense Systems. Raytheon ma świadomość, iż polskie doświadczenia związane z zakupem w USA samolotów wielozadaniowych F-16 nie przyniosły nad Wisłą oczekiwanych przełomowych inwestycji i trwałej, gospodarczej i obronnej kooperacji. Teraz Raytheon, jeśli zostanie wybrany na dostawcę tarczy, spróbuje to zmienić. – Oferujemy nie tylko dostawy sprawdzonego systemu, który co kilka lat, kosztem setek milionów dolarów, jest modernizowany i dostosowywany do aktualnych potrzeb pola walki, ale proponujemy też udział w procesie dalszego, ciągłego dostosowywania broni do nowych wyzwań i włączenie polskiego przemysłu do produkcji, badań, nawet zarządzania wielkimi rozwojowymi programami, do których bedzie należało tworzenie systemu Patriot nowej generacji – dodał Stevenson.

Nie czekając na rozstrzygnięcie przeciwlotniczego przetargu, Raytheon wiosną dokonał rekonesansu w polskiej zbrojeniówce. Pierwszy kontrakt już podpisano: Bumar Elektronika, firma z grupy PHO, zaprojektuje i uruchomi produkcję anten i elementów systemu identyfikacji swój – obcy (IFF) dla  najnowszych stacji radiolokacyjnych zestawów Patriot. Przyszły produkt Bumaru Elektronika ma być oferowany poprzez sieć sprzedaży koncernu, zatrudniającego 63 tys. pracowników, wszystkim obecnym użytkownikom systemu Patriot w 12 krajach. Rynek zamówień na ten produkt szacowany jest na 300–400 mln dolarów. A udział polskich firm w eksportowej ekspansji Raytheona to kolejna propozycja koncernu. Amerykanie szacują, że łączny budżet obronny tych 12 państw jest wart 250 mld dol.; zatem w przypadku wyboru systemu Patriot polski przemysł obronny zyskałby ogromne szanse eksportowe.

Raytheon gotów jest więc nie tylko uruchomić produkcję w Polsce swoich obecnych pocisków antyrakietowych Patriot, ale także rozwijać i produkować w Polsce nowe „ekonomiczne" rakiety przechwytujące przeznaczone do zestrzeliwania wrogich samolotów i dronów operujących na niższych pułapach, opracować wspólnie z polskim przemysłem nowe systemy dowodzenia, łączności i budować radary wspólnie z polskimi inżynierami. Rodzima zbrojeniówka byłaby też w przyszłości włączona do tworzenia systemu Patriot nowej generacji, z możliwością eksportu pocisków i elektronicznych komponentów poprzez globalną sieć koncernu z USA do krajów, w których już stacjonuje 200 baterii Patriot. Raytheon ma zamiar ulokować w naszych spółkach ponad połowę zamówień związanych z programem „Wisła". Przemysłowa oferta ma obejmować przekazanie krajowym technikom kompetencji do serwisowania i unowocześniania uzbrojenia. Polska będzie całkowicie odpowiedzialna za modernizację systemu i pocisków będących na wyposażeniu polskich Sił Zbrojnych. Oferta obejmuje także transfer technologii.

Dyrektor Stevenson przypomniał, że strategiczna kooperacja zbrojeniowa między USA a takimi państwami jak Japonia, Tajwan czy Korea Południowa była oparta nie tylko na współpracy politycznej, ale także między siłami zbrojnymi i na współpracy przemysłowej. Raytheon pomyślnie zademonstrował tego typu współpracę w ramach programu Patriot. Na współpracy z Raytheonem swoją konkurencyjność budowały też obronne spółki w innych krajach, m.in. w Holandii. – Chcielibyśmy także budować z Polską współpracę w sektorze badawczo-rozwojowym – deklarują Amerykanie.