Stabilna akcyza służy papierosom

41 mld sztuk papierosów sprzedały firmy tytoniowe w 2015 r. Wynik ten był wprawdzie o 2,1 proc. niższy niż rok wcześniej, jednak w porównaniu z poprzednimi latami tempo kurczenia się legalnego rynku wyhamowało. Tylko w 2014 r. branża sprzedała o prawie 10 proc. mniej papierosów niż w 2013 r.

Spadek jest mniejszy, ponieważ w 2015 r., po raz pierwszy o wielu lat, w górę nie poszła akcyza na wyroby tytoniowe. Jej stawka nie zwiększyła się także w tym roku.

Miliardy idą z dymem

W styczniu 2016 r. sprzedaż papierosów była o 5,8 proc. niższa niż rok wcześniej. Rok wcześniej w tym samym czasie spadek wyniósł 9 proc., a dwa lata temu 10 proc.

– Przez lata zwracaliśmy uwagę, że wysokie podwyżki – zwłaszcza w kontekście położenia Polski i zagrożeń związanych z przemytem zza wschodniej granicy – przyczyniają się jedynie do rozwoju szarej strefy i spadku legalnej sprzedaży papierosów – mówi Grażyna Sokołowska, dyrektor ds. korporacyjnych firmy tytoniowej Imperial Tobacco Polska (ITP).

Wśród firm tytoniowych pojawiają się głosy, że stabilizacja legalnego rynku związana jest także z szerszą bazą konsumentów. Chodzi głównie o Ukraińców przebywających w naszym kraju.

Windowanie akcyzy na papierosy przełożyło się na niższe od zakładanych wpływy budżetowe w latach 2013–2014. Jakie były w 2015 r.? Resort finansów nie podsumował jeszcze całego ubiegłego roku. Po 11 miesiącach wpływ z akcyzy wyniosły prawie 11,49 mld zł, wobec ok. 11,46 mld zł w 2014 r. Niewykluczone więc, że w całym 2015 r. firmy tytoniowe wpłaciły ok. 18 mld zł, czyli tyle, ile zakładała ustawa budżetowa.

Grzegorz Byszewski, ekspert Pracodawców RP, zwraca uwagę, że tempo, w jakim spada legalna sprzedaż papierosów w Polsce, jest już zbliżona do notowanego w innych krajach Unii Europejskiej.

– Brak wzrostu akcyzy w połączeni z rosnącą siłą nabywczą sprawia, że wydatki na papierosy są dla polskich palaczy mniej dotkliwe – mówi Grzegorz Byszewski.

Jest to tym bardziej istotne, że w ubiegłym roku Światowa Organizacja Zdrowia WHO podała, że w latach 2008–2014 Polska była drugim po Ukrainie krajem na świecie, w którym najbardziej zmalała przystępność cenowa papierosów (liczona jako procent PKB per capita potrzebny do zakupu 100 paczek najpopularniejszych papierosów).

Nadal jednak szara strefa uderza zarówno w wyniki firm tytoniowych, jak i budżet państwa. Szacuje się, że rocznie nasze państwo traci z jej powodu ok. 6 mld zł.

Na koniec 2015 r. udział szarej strefy w sprzedaży gotowych papierosów wynosił 18 proc. – wynika z danych instytutu Almares. Rok wcześniej przekraczał nieco 17 proc.

– Jeżeli w najbliższym czasie rząd nie zacznie realizować swojego sztandarowego hasła związanego ze zwiększaniem ściągalności podatków, a więc m.in. zwalczaniem szarej strefy, nielegalny handel będzie w dalszym ciągu wpływał na branżę tytoniową i wpływy budżetowe – uważa Grzegorz Byszewski.

Czekają na ustawę

Tymczasem branża musi się przygotować do wdrożenia przepisów nowej dyrektywy tytoniowej. A to, jak zaznacza Grażyna Sokołowska, sprawia, że 2016 r. będzie dla niej trudny.

– Cały proces jest bardzo opóźniony w czasie, a projekt ustawy implementującej dyrektywę wprowadza dodatkowe obostrzenia, które nie wynikają wprost z dyrektywy – mówi przedstawicielka ITP. – Chodzi m.in. o zmianę wyglądu opakowań i brak pełnej informacji na temat tego, co i w jaki sposób ma być umieszczane na paczce – dodaje.

Przepisy dyrektywy powinny wejść w życie 20 maja 2016 r., ale nadal nie wiadomo, kiedy projekt ustawy trafi do Sejmu. We wtorek Rządowe Centrum Legislacji opublikowało kolejną wersję założeń tego dokumentu.

Opinia

Andrzej Lewandowski, członek zarządu spółki tytoniowej JTI Polska

Stabilizacja na rynku wyrobów tytoniowych w 2015 r. była bezpośrednim wynikiem wprowadzenia moratorium na podwyżki akcyzy. Skokowe podwyżki tego podatku w poprzednich latach doprowadziły do drastycznego rozwoju szarej strefy, co uderzyło w legalny rynek i negatywnie odbiło się na wpływach budżetowych.