50 lat odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie

Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się dziś inauguracja jubileuszu 50-lecia rozpoczęcia jego odbudowy. Obchody potrwają cztery lata, od 2021 do 2024 roku.

Aktualizacja: 26.01.2021 17:16 Publikacja: 26.01.2021 17:13

50 lat odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie

Foto: AdobeStock

Ich początek przypomina, że 26 stycznia 1971 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, który zaapelował do całego społeczeństwa o wsparcie tego dzieła. Apel spotkał się z natychmiastową, spontaniczną reakcją milionów Polaków w kraju i za granicą. Decyzję o powojennej odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie podjęło 19 stycznia 1971 roku Biuro Polityczne KC PZPR, ale sfinansować ją miały składki społeczne. Już w dwa miesiące po rozpoczęciu zbiórki pozyskano 27 mln złotych.

Stare Miasto i Zamek Królewski w Warszawie w uznaniu wysiłku podjętego przy odbudowie, w 1980 roku zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Obchody odbudowy trwać będą do 2024 roku, gdy będziemy z kolei świętować 40. rocznicę otwarcia i udostępnienia Zamku społeczeństwu. Wtedy zaprezentowany zostanie nowy wystrój Sali Tronowej oraz wystawa prac Władysława Hasiora.

Jubileuszowa uroczystość rozpoczęła się dziś o godz. 11:15, co symbolicznie przypomina, że 17 września 1939 roku podczas bombardowania przez Niemców Zamku właśnie o tej godzinie zatrzymał się zegar na wieży Zamku Królewskiego. Ostatecznie Zamek wysadzony został w powietrze przez wojska niemieckie we wrześniu 1944 roku. Po wojnie władze komunistyczne przez wiele lat wstrzymywały decyzje o jego odbudowie.

- W polskich sercach nigdy nie zgasła nadzieja na odbudowę Zamku Królewskiego, na odbudowę Polski po zgliszczach drugiej wojny światowej, wreszcie na odzyskanie niepodległości, na odzyskanie wolnej, suwerennej Rzeczypospolitej. - mówił podczas dzisiejszej inauguracji premier Mateusz Morawiecki. - Zamek Królewski był takim miejscem, takim symbolem, na odbudowę którego Polacy czekali. I jego odbudowę zawdzięczamy przede wszystkim narodowi polskiemu, wspaniałym ludziom, którzy nie dali umrzeć sprawie polskiej, i którzy Zamek Królewski traktowali jako swego rodzaju symbol tej odbudowy.

A Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury i sportu przypominał: - To była decyzja ówczesnych władz państwowych, ale decyzja, która została przejęta i upodmiotowiona przez polskie społeczeństwo i polski naród, który od czasu zniszczenia Zamku czekał na jego odbudowę, chciał tej odbudowy i ją zrealizował. I zaznaczał: - To jest także moment, żeby przypomnieć tych wszystkich ludzi, którzy wtedy byli najbardziej zaangażowani w tę odbudowę - prof. Lorentz, prof. Zachwatowicz, Bogusławski, Gieysztor. Tysiące ludzi polskiej kultury, dzięki którym Zamek Królewski w Warszawie został odbudowany.

Patronat Honorowy nad jubileuszem objął prezydent Andrzej Duda.

Wielkie wystawy

Profesor Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego zaprezentował pierwszy dar w inwentarzu zamkowym - XVII portret Jana Andrzeja Morsztyna, który jego potomkowie ofiarowali Zamkowi w 1967 roku. - Nie było jeszcze Zamku i miało nie być Zamku – komentował profesor, ale o oni pamiętali o nim, tak jak pamiętały miliony ludzi. Pokazujemy ten obraz jako świadectwo, że ludzka pamięć i przywiązanie do znaków i symboli są starsze niż mury… I tak Zamek został pieczołowicie odbudowany.

Dyrektor Zamku zapowiedział, że jubileusz w 2021 roku uświetnią cztery wystawy. 

„Arcydzieła Watykanu. Wystawa w 100 lecie urodzin Jana Pawła II” z dziełami sprowadzonymi z Muzeów Watykańskich pokażą świat sztuki, który otaczał i inspirował Jana Pawła II.

Wystawa „Polskie elity a upadek Rzeczypospolitej. W 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja” opowie o próbie naprawy Rzeczypospolitej i różnorodności ówczesnych społecznych postawach. 

„Holandia w czasach Rembrandta” zbudowana zostanie wokół pereł kolekcji Zamkowej – dwóch wspaniałych portretów mistrza; „Dziewczyna w ramie obrazu” i „Uczony przy pulpicie”, które dopełni 200 obiektów XVII-wiecznej sztuki holenderskiej. Pokaz uświetnią trzy pejzaże holenderskie ze zbiorów Dulwich Picture Gallery w Londynie i sprowadzony z Holandii portret Jana Makowskiego, szwagra Rembrandta.

„Caravaggio inni mistrzowie. Dzieła z kolekcji Roberta Longhiego” przedstawi najlepsze dokonania sztuki XVI-XVII wieku w kilkudziesięciu obrazach z prywatnych włoskich kolekcji. W tym mistrzowski obraz Caravaggia „Chłopiec ugryziony przez jaszczurkę”

- Ten rok wielkich wystaw jest początkiem jubileuszowych obchodów. W tym czasie chcemy zrealizować równolegle dwa zamierzenia - wzbogacić kolekcje zamkowe, by nasycić wnętrza najlepszymi dziełami sztuki i rzemiosła. A jednocześnie pozyskać takie dzieła sztuki, które pozwolą nam stworzyć kolekcje dorównującą zachodnioeuropejskim. – zapowiada prof. Wojciech Fałkowski.

 

Sala Tronowa w nowej dekoracji

Podczas jubileuszowych obchodów kontynuowany będzie też projekt rekonstrukcji dekoracji  hafciarskiej Sali Tronowej przez Pracownię Konserwacji Tkanin Zamku Królewskiego.

Dekoracja ta została pierwotnie zamówiona w 1785 roku przez króla Stanisława Augusta w firmie Camille Pernon et Compagnie w Lyonie. Jej głównym motywem było 86 haftowanych srebrem orłów. Zrealizowano ją w całości w roku 1786. Sala Tronowa zyskała wtedy dzięki hafciarskiemu dziełu najwyższej klasy niezwykły wygląd.
Niestety zniszczyły ją burzliwe losy - od schyłku XVIII wieku po drugą wojnę światową. 

Po odbudowie Zamku, dzięki staraniom ówczesnego dyrektora, prof. Aleksandra Gieysztora, w roku 1991 odnaleziono jedyny znany egzemplarz oryginalnego orła z zaplecka tronu, co dało impuls do rozpoczęciu prac nad rekonstrukcją wystroju Sali Tronowej. 

Do dziś odtworzono 86 orłów i wąskie bordiury dekorujące płyciny ścienne. Dzięki wieloletnim badaniom w 2018 udało się zrekonstruować projekt dekoracji lyońskiej. Obecnie prace rekonstrukcyjne nad ostatnim tronem niepodległej Rzeczypospolitej są kontynuowane.

Ich początek przypomina, że 26 stycznia 1971 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, który zaapelował do całego społeczeństwa o wsparcie tego dzieła. Apel spotkał się z natychmiastową, spontaniczną reakcją milionów Polaków w kraju i za granicą. Decyzję o powojennej odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie podjęło 19 stycznia 1971 roku Biuro Polityczne KC PZPR, ale sfinansować ją miały składki społeczne. Już w dwa miesiące po rozpoczęciu zbiórki pozyskano 27 mln złotych.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl
Rzeźba
Trzy skradzione XVI-wieczne alabastrowe rzeźby powróciły do kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
Rzeźba
Nagroda Europa Nostra 2023 za konserwację Ołtarza Wita Stwosza
Rzeźba
Tony Cragg, światowy wizjoner rzeźby, na dwóch wystawach w Polsce