Nie tylko Polska i USA miewają problemy z demokracją. Jedni, ku oburzeniu drugich, zastanawiają się, dlaczego raz osiągnięty system demokratyczny nie zwiastuje końca historii i dlaczego w systemach demokratycznych istnieją zafalowania, wahania i cofnięcia czy też tąpnięcia. Ameryka lubiła pouczać innych, jak budować demokrację, i wydawała na ten cel bardzo dużo pieniędzy, organizowała konferencje i seminaria, szkolenia i treningi, przyznawała nagrody i premie. Nawet uczyła – na przykład w Polsce – jak budować organizacje, które – znów za duże pieniądze – będą pouczać innych – za wschodnią granicą – jak kontynuować walkę o demokrację.
Ponad 20 lat temu opublikowałam artykuł, w którym stwierdziłam, że w budowaniu i utrwalaniu demokracji pieniądze nie są najważniejszą cegłą czy cementem, a nawet że nadmiar pieniędzy może zaszkodzić. Artykuł był, jak wynikało z tytułu, krótki i nazywał się „Sometimes Less Is More" – czasem mniej wychodzi na więcej. Starałam się przekonywać, że w gruncie rzeczy, przynajmniej w pewnych sytuacjach czy momentach historycznych, ludzie czują i wiedzą, czym jest demokracja, bo jak nie – to żadne pieniądze nie pomogą. Natomiast gdy ludzie już się mobilizują, to należy wspierać ich inicjatywy, nawet jeśli niekoniecznie nam się podobają.
W takich przypadkach ważniejsze jest przekazanie opozycyjnej grupie pieniędzy na przykład na przejazd autobusami do stolicy niż wydawanie pieniędzy na organizowanie seminarium o mobilizacji prowincji. Uważałam wtedy – i uważam do dziś – że pluralizm jest niezbędnym składnikiem normalnego demokratycznego społeczeńs...
Artykuł dostępny tylko dla e-prenumeratorów "Rzeczpospolitej"
Nowa Prenumerata już w sprzedaży, poznaj pakiet korzyści!
Dostęp do najważniejszych treści z sekcji: Wydarzenia, Ekonomia, Prawo, Plus Minus; w tym ekskluzywnych tekstów publikowanych wyłącznie na rp.pl.
Dostęp do treści rp.pl - pakiet podstawowy nie zawiera wydania elektronicznego „Rzeczpospolitej”, archiwum tekstów, treści pochodzących z tygodników prawnych, aplikacji mobilnej i dodatków dla prenumeratorów.
KUP TERAZ
×
Żadna część jak i całość utworów zawartych w dzienniku nie może być powielana i rozpowszechniana lub dalej rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (w tym także elektroniczny lub mechaniczny lub inny albo na wszelkich polach eksploatacji) włącznie z kopiowaniem, szeroko pojętę digitalizację, fotokopiowaniem lub kopiowaniem, w tym także zamieszczaniem w Internecie - bez pisemnej zgody Gremi Media SA. Jakiekolwiek użycie lub wykorzystanie utworów w całości lub w części bez zgody Gremi Media SA lub autorów z naruszeniem prawa jest zabronione pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.
