W wyroku z 3 lipca 2019 r. (sygn. akt II GSK 2045/17) Naczelny Sąd Administracyjny wypowiedział się w sprawie dotyczącej transportu drogowego zwierząt, wskazując, że w wyroku z 7 lutego 2019 r. w sprawie C–231/18 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że wyrażenie „miejscowe targowiska", znajdujące się w art. 13 ust. 1 lit. p) rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego, należy tak interpretować, że nie może ono oznaczać ani transakcji dokonywanej między hurtowym sprzedawcą bydła i prowadzącym gospodarstwo rolne, ani samego hurtowego sprzedawcy bydła, wobec czego zakres stosowania odstępstwa przewidzianego w tym przepisie nie może być rozszerzony na pojazdy transportujące żywe zwierzęta bezpośrednio z gospodarstw do miejscowych rzeźni.
Ukarany przewoźnik
Wyrok NSA zapadł na tle następującego stanu faktycznego i prawnego sprawy. W okresie od sierpnia do listopada 2015 r. przeprowadzono kontrolę obejmującą zgodność wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej z krajowymi i unijnymi przepisami dotyczącymi transportu drogowego zwierząt. W jej toku ustalono, że spółka w okresie sześciu miesięcy przed rozpoczęciem kontroli zatrudniała sześciu kierowców i dysponuje zaświadczeniem o przewozach na potrzeby własne. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych stwierdzono naruszenie szeregu wymogów załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym.
Czytaj też: NIK o nadzorze nad transportem i ubojem zwierząt
W toku postępowania przedsiębiorca wskazywał, że w okresie objętym kontrolą wykonywał przewozy żywych zwierząt z gospodarstw rolnych do własnej siedziby, gdzie prowadzona jest działalność polegająca na uboju zwierząt. W każdym przypadku trasa przewozu mieściła się w promieniu 100 km od siedziby przedsiębiorstwa, a więc w sprawie znajdował zastosowanie przepis art. 13 ust. 1 lit. p rozporządzenia nr 561/2006.
Organy inspekcji transportu drogowego nałożyły na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości 15 000 zł. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z 22 marca 2017 r., sygn. akt III SA/Łd 1055/16 (publ. orzeczenia.nsa.gov.pl), oddalił skargę przedsiębiorcy, wskazując, że ustawodawca unijny, dopuszczając wprowadzenie przez państwa członkowskie wyjątków od przepisów regulujących czas prowadzenia pojazdów, przerwy oraz okresy odpoczynku w zakresie przewozów wykonywanych pojazdami używanymi m.in. do przewozu żywych zwierząt z gospodarstw na miejscowe targowiska i z powrotem lub z targowisk do miejscowych rzeźni w promieniu do 100 km – pozostawił państwom członkowskim swobodę decyzji co do wprowadzenia w prawie krajowym wskazanych w tym rozporządzeniu wyjątków i zakresu tych wyjątków, a polski ustawodawca w pełnym zakresie je wprowadził. Zdaniem sądu przepis art. 13 ust. 1 lit. p rozporządzenia nr 561/2006 należy interpretować w sposób ścisły. Przepis ten wprowadza bowiem wyjątki od ogólnego reżimu rozporządzenia, obejmując nimi m.in. przewozy żywych zwierząt z gospodarstw na miejscowe targowiska i z powrotem lub z targowisk do miejscowych rzeźni w promieniu do 100 km. Na wymóg ścisłej wykładni tegoż pojęcia wskazuje również zawarty w tym przepisie zwrot „o ile nie zagraża to osiągnięciu celów określonych w art. 1", nakazujący uwzględnić przy stosowaniu tego odstępstwa cele rozporządzenia, jakimi są zapewnienie bezpieczeństwa drogowego, poprawa warunków pracy kierowców oraz konkurencyjności różnych rodzajów transportu lądowego. Wszelkie odstępstwa od reguł zmierzających do realizacji tych wartości są zatem dopuszczalne, o ile nie niweczą tych nadrzędnych celów ustawodawcy unijnego.
NSA oddalił skargę kasacyjną przedsiębiorcy, wyjaśniając, że w rozpatrywanej sprawie nie jest kwestionowane to, że pojazdami wykorzystywanymi do przewozu żywych zwierząt przedsiębiorca przewoził żywe zwierzęta z gospodarstw rolnych – gdzie dokonywano transakcji ich zakupu od hodowców – bezpośrednio do ubojni. Wskazana sytuacja nie odpowiada zatem sytuacji opisanej w hipotezie normy prawnej zawartej w art. 13 ust. 1 lit. p) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (EWG) nr 561/2006. Przepis ten – w zakresie odnoszącym się do ustanowionego na jego gruncie wyjątku – jasno i wyraźnie stanowi bowiem o przewozie żywych zwierząt z gospodarstw na miejscowe targowiska i z powrotem lub z targowisk do miejscowych rzeźni. Określone tym przepisem punkty początkowe oraz końcowe wymienionych w nim przejazdów, a mianowicie z gospodarstw na miejscowe targowiska i z powrotem oraz z targowisk do miejscowych rzeźni, są inne niż punkt początkowy i końcowy przewozów realizowanych przez przedsiębiorcę – z gospodarstwa rolnego (z gospodarstw rolnych) do ubojni. Ponadto, skoro na gruncie wymienionego przepisu prawa prawodawca unijny oznacza te punkty rozpoczęcia i zakończenia przewozu żywych zwierząt w ten sposób, że wymienia „gospodarstwa" oraz „miejscowe targowiska" – a czyni to przecież nie bez racjonalnego powodu, zważywszy na potrzebę precyzyjnego wskazania zarówno kierunków, jak i miejsc destynacji – to za uzasadniony należy uznać wniosek, że wymienione pojęcia mają zdecydowanie odmienne desygnaty znaczeniowe, co oznacza, że nie są tożsame. W konsekwencji należy przyjąć, że skoro chodzi o przewóz żywych zwierząt z gospodarstw na miejscowe targowiska i z powrotem lub z targowisk do miejscowych rzeźni, to za oczywiste należy uznać, że w rozumieniu przywołanego przepisu pojęcie „gospodarstwa" nie jest synonimem pojęcia „targowiska", zwłaszcza gdy podkreślić, że chodzi o „miejscowe targowisko", co nie jest również pozbawione istotnego znaczenia prawnego.
Autor jest dr hab. Wydział Informacji Sądowej NSA
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
