Pierwszy banknot z kobietą

Spór o wizję państwa. Mało znana pisarka z czasów imperium ottomańskiego podzieliła Turcję

Aktualizacja: 14.10.2008 13:50 Publikacja: 14.10.2008 02:56

Turczynki coraz częściej nakrywają głowy chustami

Turczynki coraz częściej nakrywają głowy chustami

Foto: Reuters

Na 50 lirach, które wejdą do obiegu na początku roku, znajdzie się profil Fatmy Aliye, autorki, która tworzyła w czasach imperium ottomańskiego. Zmarła w 1939 roku Aliye uznawana jest za pierwszą turecką pisarkę, ale jej książki nie zaliczają się do arcydzieł literatury. Większość Turków nawet o niej nie słyszała. Podobnie jak o innych postaciach umieszczanych na nowych banknotach: architekcie, matematyku czy historyku.

– Nie było żadnych konsultacji. Nie wiemy, jakie obowiązywały kryteria. Trudno się dziwić fali krytyki – mówi „Rz” profesor Ilter Turan, politolog z Uniwersytetu Bilgi.

Obrońcy państwa świeckiego, założonego przez Mustafę Kemala Atatürka, uważają, że wybierając mało znane postaci komisja uległa naciskom rządzących krajem konserwatystów. Wybrano przeciętną pisarkę, wyznającą tradycyjne wartości, zamiast bardziej znanej autorki Halidy Edip Adivar, która u boku Atatürka walczyła o równouprawnienie kobiet. Na banknocie 20-lirowym zdecydowano się natomiast umieścić mało znanego architekta, którego największą zasługą była budowa meczetów.

– To na razie tylko początek. Z czasem zaczną się pojawiać coraz bardziej konserwatywne postaci negujące wartości republiki – ostrzega w tureckich mediach Bedri Baykam z Kemalist Thought Association. W marcu tego roku prokurator generalny w liczącym ponad 150 stron akcie oskarżenia udowadniał, że rządząca Turcją Partia Sprawiedliwości i Rozwoju AKP, będąca spadkobierczynią ugrupowań islamskich, stanowi zagrożenie dla świeckości republiki i zażądał delegalizacji ugrupowania. Głównym powodem była próba wprowadzenia do konstytucji poprawki umożliwiającej noszenie chust kobietom na uniwersytetach.

Sąd konstytucyjny odrzucił poprawkę, a Sąd Najwyższy uznał, że AKP nie „zasługuje” na delegalizację.

– Partii rządzącej trudno udowodnić próbę podważania świeckiego charakteru republiki. To prawda, że w książeczkach dla dzieci ostatnio jest więcej konserwatywnych postaci. Zdarzają się próby ograniczenia sprzedaży alkoholu, przeciwko czemu właśnie trwają protesty. Ale działania konserwatystów nie są na razie bardziej radykalne niż to, co religijna prawica robi w USA – mówi profesor Turan.

Wielu Turków uważa, że świecka konstytucja, zakazująca noszenia chust we wszystkich instytucjach państwowych, łamie zasadę wolności religijnej. Zwolennicy państwa świeckiego obawiają się natomiast, że odstępstwo od niej otworzyłoby drogę do wprowadzenia w Turcji zasad państwa wyznaniowego.

Dlatego, chociaż Fatma Aliye, która pojawi się na nowym banknocie, żyła jeszcze zanim Atatürk utworzył republikę, nie będzie miała na głowie chusty.

Na 50 lirach, które wejdą do obiegu na początku roku, znajdzie się profil Fatmy Aliye, autorki, która tworzyła w czasach imperium ottomańskiego. Zmarła w 1939 roku Aliye uznawana jest za pierwszą turecką pisarkę, ale jej książki nie zaliczają się do arcydzieł literatury. Większość Turków nawet o niej nie słyszała. Podobnie jak o innych postaciach umieszczanych na nowych banknotach: architekcie, matematyku czy historyku.

– Nie było żadnych konsultacji. Nie wiemy, jakie obowiązywały kryteria. Trudno się dziwić fali krytyki – mówi „Rz” profesor Ilter Turan, politolog z Uniwersytetu Bilgi.

Świat
Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 1024
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Świat
Szwajcaria odnowi schrony nuklearne. Już teraz kraj jest wzorem dla innych
Świat
Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 1023
Świat
Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 1022
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Świat
Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 1021