Roman Polański w areszcie

[b][link=http://www.rp.pl/artykul/9131,369794__Uwolnic_Romana_Polanskiego__Podpisz_list_.html]List Stowarzyszenia Filmowców Polskich w obronie Romana Polańskiego [/link][/b]

Romana Polańskiego zatrzymano w sobotę wieczorem na lotnisku w Zurychu, zaraz po opuszczeniu przez niego pokładu samolotu. Policja dokonała aresztowania na podstawie nakazu amerykańskiego sądu z 1978 r.

Tamtejszy wymiar sprawiedliwości zarzuca Polańskiemu uwiedzenie 13-latki. Ciekawe, że władze Szwajcarii nie reagowały podczas poprzednich pobytów reżysera w tym kraju. Artysta ma tam dom, gdzie pracował nad montażem swego najnowszego filmu „The Ghost”.

[srodtytul]Dyskretni policjanci, zszokowani filmowcy[/srodtytul]

Stefan Oberlin, rzecznik policji kantonu Zurych, potwierdza fakt zatrzymania reżysera, ale odmawia podania jakichkolwiek szczegółów. Sugeruje, że więcej można się dowiedzieć w Ministerstwie Sprawiedliwości. Jednakże z oświadczenia wydanego przez tę instytucję wynika tylko, że decyzja o tym, czy Polański zostanie przekazany Amerykanom, zapadnie dopiero po zakończeniu procedury ekstradycyjnej.

Władze Szwajcarii oczekują teraz na oficjalny wniosek USA o ekstradycję Polańskiego. Strona amerykańska ma na to 40 dni. W wyjątkowych wypadkach termin może zostać przedłużony o kolejnych 20 dni.

Przedstawiciele Szwajcarskiego Związku Reżyserów ostro skrytykowali władze za „urządzenie groteskowego przedstawienia pod pozorem wymierzenia sprawiedliwości”. Z kolei szefowie festiwalu filmowego w Zurychu, którzy zamierzali wyróżnić Polańskiego nagrodą za całokształt twórczości, oświadczyli, że wiadomość o zatrzymaniu artysty uznają za szokującą. Nie odwołali przy tym zapowiedzianej na niedzielę retrospektywy jego filmów, a z wręczeniem nagrody chcą poczekać do najbliższej okazji.

Za jeden z najsłynniejszych obrazów w dorobku Polańskiego uchodzi czarny kryminał „Chinatown” ze znakomitą rolą Jacka Nicholsona jako prywatnego detektywa. To właśnie w willi aktora w Hollywood w 1977 r. reżyser uwiódł nieletnią wówczas Samanthę Gailey. Gdy sprawa wyszła na jaw, Polańskiego skierowano na trwającą 42 dni obserwację psychiatryczną. Reżyser spodziewał się kary więzienia i dlatego przed zakończeniem postępowania wyjechał do Francji, której ze Stanami Zjednoczonymi nie wiąże umowa ekstradycyjna. Od tego czasu nie mógł wrócić do USA bez groźby natychmiastowego aresztowania.

[srodtytul]Wspólny protest Francji i Polski[/srodtytul]

Na zatrzymanie Polańskiego błyskawicznie zareagowały władze Francji, której obywatelstwo reżyser przyjął w 1978 r. Frédéric Mitterrand, minister kultury, oświadczył, że jest zdziwiony tym, co spotkało reżysera. Natomiast Bernard Kouchner, minister spraw zagranicznych, rozmawiał już z Micheline Calmy-Rey kierującą szwajcarskim MSZ i oświadczył jej, że „władze francuskie życzą sobie, aby w pełni respektowano prawa pana Polańskiego, a cała sprawa szybko doczekała się pomyślnego zakończenia”.

Z Francuzami współpracują władze polskie. Kouchner razem z Radosławem Sikorskim, szefem MSZ, uzgodnili, że wspólnie zaapelują do władz amerykańskich o to, by opowiedziały się za zwolnieniem Polańskiego z aresztu. Sikorski rozważa też wystąpienie do właściwych organów administracji USA z prośbą o zbadanie możliwości skorzystania przez prezydenta Baracka Obamę z prawa łaski wobec reżysera.

[wyimek]Miałem swój kawałek honoru. Myślę też, że do dziś to się nie zmieniło Roman Polański reżyser[/wyimek]

Z kolei prawnik Polańskiego Georges Kiejman szansy dla swego klienta upatruje m.in. w tym, że umowa ekstradycyjna między Szwajcarią a Stanami Zjednoczonymi jest sformułowana nieprecyzyjnie.

[srodtytul]Ważniejszy od Iranu i Guantanamo[/srodtytul]

Informacja o zatrzymaniu Romana Polańskiego stała się wczoraj w USA najważniejszą wiadomością. W ogólnonarodowych telewizjach i portalach, takich jak CNN, ABC czy AOL, wyprzedziła informacje o wystrzeleniu przez Iran rakiet krótkiego zasięgu, problemach ekipy Baracka Obamy z zamknięciem na czas obozu w Guantanamo czy wyborach parlamentarnych w Niemczech.

Amerykańscy komentatorzy podkreślają, że proces przed 30 laty mógł nie być prowadzony właściwie, bo nieżyjący już sędzia Laurence J. Rittenband chorobliwie obawiał się reakcji mediów, jeśli nie pośle reżysera za kratki. CNN przypomina też słowa przyjaciółki Jacka Nicholsona: „Wydawało się, że to jedna z tych młodych lasek, które mogą mieć i 25 lat. Nie wyglądała na 13-letnie przestraszone biedactwo”.

[srodtytul]Ofiara nie chce już procesu[/srodtytul]

Przez ostatnie trzy dekady wielokrotnie próbowano rozwiązać tę sprawę, ale prokuratorzy podkreślali, że nie można pozwolić na to, by człowiek, który „odurzył narkotykami i zgwałcił 13-letnią dziewczynkę”, mógł po prostu odejść wolno. W styczniu prawnicy reżysera złożyli przed sądem w Los Angeles wniosek o oddalenie sprawy. Sędzia odmówił jednak, podkreślając, że może jeszcze raz rozważyć swoją decyzję, jeśli Polański pojawi się w sądzie.

O zamknięcie sprawy apeluje nawet ówczesna ofiara Polańskiego. „Nie jestem już dłużej małą dziewczynką. Poradziłam sobie z trudnościami bycia ofiarą i mam to już za sobą z jednym wyjątkiem. Za każdym razem, gdy sąd zajmuje się tą sprawą, media skupiają uwagę na mnie, mojej rodzinie, mojej mamie i innych” – napisała w złożonych w styczniu w sądzie dokumentach 45-letnia obecnie Samantha Geimer, mężatka i matka trójki dzieci.

[ramka][srodtytul]Twórcy o aresztowaniu Romana Polańskiego[/srodtytul]

Jacek bromskiprezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich“Nie rozumiemy, dlaczego Szwajcarzy zapraszają Polańskiego do siebie, mają wręczyć mu nagrodę na festiwalu filmowym za całokształt twórczości, a tam go aresztują.

[b]Fragmenty listu[/b]

filmowców polskich“Domagamy się podjęcia natychmiastowych, energicznych działań zmierzających do uwolnienia obywatela Rzeczypospolitej Polskiej Romana Polańskiego i zapobiegających jego ekstradycji do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.“Roman Polański jest wybitnym polskim artystą, który wniósł wielki wkład do światowej kultury filmowej, członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Żądamy od władz Polski uniemożliwienia ekstradycji Romana Polańskiego, od władz Szwajcarii jego natychmiastowego uwolnienia, a od Stanów Zjednoczonych rzetelnej rewizji nadużyć śledczych i prokuratorskich w procesie Romana Polańskiego, wobec którego ewidentnie stosowano inne standardy niż wobec obywateli USA.“Uważamy, że wydarzenia sprzed 30 lat i udział w nich Romana Polańskiego zasługują na negatywną ocenę moralną. Ale równocześnie zwracamy uwagę, że wyjazd Romana Polańskiego z USA był ucieczką przed sądowym linczem. To, że Stany Zjednoczone nigdy nie przyznały, iż oskarżenie przygotowane przez prokuratora w tym kształcie jest nadużyciem, a Roman Polański miał istotne powody, by myśleć, że nie może liczyć na sprawiedliwy proces – uważamy za skandaliczne.

[b]Wśród sygnatariuszy[/b]

Andrzej Wajda, Jacek Bromski, Janusz Morgenstern, Janusz Głowacki, Katarzyna Figura i Izabella Cywińska

[i]Robert Harris[/i] pisarz, autor książki „Ghost”:

- Jestem zaszokowany. Polański posiada dom w szwajcarskim Gstaad, który odwiedzał regularnie podczas kręcenia zdjęć w Niemczech. Nic nie wskazywało, że kiedykolwiek zostanie zatrzymany przez policję. Takie metody są niegodne.