- Rada gminy chce podjąć uchwałę w zakresie dotacji na wymianę systemu ogrzewania (piece) dla mieszkańców. Dla lepszej kontroli środków dotacji w załączniku zawarty zostanie wzór umowy, a w samej uchwale zapisy o kontroli miejsc gdzie była wymiana i o karach umownych dla mieszkańców – w razie gdy nie dopełnią formalności z rozliczeniem. Czy będzie to legalne?
Odpowiadając na pytanie należy odnieść się do art. 403 ust. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska. Z treści tego przepisu wynika, że zasady udzielania dotacji celowej, o której mowa w ust. 4, obejmujące w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania określa odpowiednio rada gminy albo rada powiatu w drodze uchwały. Zatem, ta właśnie norma prawna jest niejako wyznacznikiem działania organu stanowiącej jednostki samorządu terytorialnego, a w tym przypadku rady gminy. Co istotne, mowa tu tylko o radzie gminy, a nie o organie wykonawczym, jakim jest wójt. To rozróżnienie jest okolicznością determinującą ocenę prawną proponowanych rozwiązań.
W kontekście powyższego, zawarcie w załączniku do uchwały dotacyjnej wzorca umowy, należy uznać za niedopuszczalne. Sprawy związane z ustaleniem elementów umowy zawieranej z beneficjentem należą do sfery kompetencji organu wykonawczego, zatem nie powinny być kształtowane przez organ stanowiący w uchwale będącej aktem prawa miejscowego. Zakres ustawowego upoważnienia do podjęcia badanej uchwały nie obejmuje regulacji treści umowy zawieranej z podmiotem dotowanym, gdyż, zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, to organ wykonawczy wykonuje uchwały rady gminy określone przepisami prawa.
Z art. 30 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy wynika zaś, że do wójta gminy należy m.in. określanie sposobu wykonywania uchwał rady, które jest realizowane m.in. poprzez zawarcie umowy. Takie stanowisko prezentuje m.in. Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku (por. np. uchwałę nr 102/g265/D/17 z 19 kwietnia 2017 r). Zresztą taka koncepcja pozostaje w zgodzie z art. 250 ustawy o finansach publicznych, gdzie m.in. wskazano, że zarząd jednostki samorządu terytorialnego, udzielając dotacji celowej, w tym jednostce sektora finansów publicznych, w przypadku gdy odrębne przepisy lub umowa międzynarodowa nie określają trybu i zasad udzielania lub rozliczania tej dotacji, zawiera umowę, która określa w szczególności wysokość dotacji, cel lub opis zakresu rzeczowego zadania, na którego realizację są przekazywane środki dotacji, czy termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego.
Krytycznie należy odnieść się również do propozycji wprowadzenia kar umownych w uchwale dotacyjnej. Brak bowiem podstaw z ww. art. 403 ust. 5. W tym zakresie warto przytoczyć fragment z uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 28 września 2017 r. (sygn. akt III SA/Po 513/17 – nieprawomocny). Sąd podkreślił w nim: zasady zwrotu dotacji, a tym bardziej „kary umownej równej wartości udzielonej dotacji", nie mieszczą się w pojęciach: „zasady udzielania" oraz „sposób rozliczania" dotacji celowej, wskazanych w art. 403 ust. 5 prawa ochrony środowiska. Zatem, z powyższego wynika, że zarówno umowa dotacyjna, jak i zapisy dotyczące kar umownych, nie mogą znaleźć się w uchwale dotacyjnej.
