Sztuka dla ludzi

18 października 2014 r. o godzinie 17:00 przy ulicy Piotrkowskiej 3 w Łodzi zostanie otwarta nowa instalacja Joanny Rajkowskiej – „Pasaż Róży". W przyszłości „Pasaż" ma połączyć ulice Piotrkowską i Zachodnią, tworząc nowy ciąg komunikacyjny między sercem miasta – Piotrkowską, a kompleksem Manufaktury. Do tego czasu miejsce, w którym powstanie, zmieniane jest przez artystkę w jeden z najbardziej spektakularnych obiektów sztuki w przestrzeni publicznej Łodzi. Projekt realizowany jest w ramach Festiwalu Łódź Czterech Kultur.

Droga Róży

- „Pasaż Róży" ma dla mnie dwojakie znaczenie. Z jednej strony jest to nawiązanie do lokalizacji projektu – wąskiego podwórka na tyłach kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 3. Podwórko ma stać się pasażem, przejściem do ul. Zachodniej, dokąd życie z Piotrkowskiej ucieka w stronę zespołu Manufaktury. Jest to idea zbudowania specjalnego miejsca – traktu, i tym samym przekierowania ludzkiej obecności i uwagi. Z drugiej strony „Pasaż Róży" obrazuje drogę, jaką przeszła moja córeczka Róża – od niewidzenia, do widzenia – mówi autorka projektu, Joanna Rajkowska.

Prace nad pasażem rozpoczęły się jeszcze podczas Festiwalu Łódź Czterech Kultur 2013. 18 października 2014 roku projekt Joanny Rajkowskiej po raz pierwszy w całości zostanie oficjalnie pokazany publiczności. Długi czas realizacji spowodowany jest rozmachem projektu: ściany budynków dużego podwórka przy Piotrkowskiej 3, mieszczącego kiedyś pierwszy łódzki hotel – Hotel Polski – zostaną szczelnie pokryte kawałkami nieregularnie pociętych luster. Założeniem artystki było wydobycie wszystkich detali architektonicznych – glifów, odrzwi, gzymsów oraz wszelkich nieregularności elewacji. Powstała w ten sposób „organicznie wrośnięta w architekturę tkanka", „architektoniczna skóra".

Patrzenie, jako proces, jest tu punktem odniesienia, ale również źródłem namysłu i obiektem fascynacji. Co więcej, widzenie jako część tego procesu zostaje sprowadzone do niemal fizjologicznego fenomenu odbioru obrazu. Intencją artystki jest zatrzymanie widza na poziomie oczarowania samą możliwością widzenia. Architektoniczna skóra, jaką obrosły oficyny przy Hotelu Polskiego to nic innego jak siatkówka, światłoczuły instrument, w jaką wyposażone są oczy. Tak więc oczy widza widzą tak naprawdę same siebie. Fakt, że przesunięcie się o milimetr generuje zupełnie inne odbicie w lustrzanej mozaice relatywizuje pojęcie obrazu, sprawia, że oczywistym staje się fakt naszej zależności od możliwości oka, punktu odniesienia, możliwej perspektywy.

Mozaika ciętych lusterek

„Pasaż Róży" ma także swój wymiar architektoniczny. Mozaika ciętych lusterek, układana na elewacjach oficyn, to według samej Rajkowskiej „próba wizualnej dematerializacji bryły – próba pokonania ciężaru, skali, ogromu budynku. Odbijające się fragmenty otoczenia, nieba, ogromna ilość światła, jaka zagości w tym dość ciemnym podwórku, mają uczynić to miejsce czymś bardzo lekkim, migotliwym, surrealnym".

Przy Piotrkowskiej 3 mieści się ponadto najstarszy w Łodzi hotel, którego historia sięga połowy XIX wieku. Opuszczony na początku XX wieku budynek, po II Wojnie Światowej stał się kamienicą komunalną. Zapomniana po II Wojnie Światowej i przez lata nieremontowana, została wpisana do projektu „Mia100 kamienic". W jego ramach dawny blask przywracany jest pomnikom łódzkiej architektury.

Idea Festiwalu polega nie tylko na podkreślaniu wspaniałości Łodzi, ale także na konsekwentnym budowaniu wizerunku miasta jako nowoczesnego i fajnego miejsca. Stąd pomysł na długofalowy projekt „Diamenty Łodzi", w ramach którego co roku inny artysta zajmie się odnowieniem elewacji którejś z łódzkich kamienic. Pierwszy wybór padł na Joannę Rajkowską, artystkę doświadczoną w przygotowywaniu monumentalnych realizacji miejskich, które doskonale odnajdują się w przestrzeni miasta i w świadomości jego mieszkańców, jak choćby sztuczna palma na Rondzie Charlesa de Gaulle'a w Warszawie. – mówi dyrektor Festiwalu, Zbigniew Brzoza.

Sztuka dla ludzi

Kiedy w 2013 roku obowiązki dyrektora Festiwalu Łódź Czterech Kultury przejmował Zbigniew Brzoza – reżyser teatralny i telewizyjny, jego ambicją było otwarcie imprezy na wszystkich widzów, zerwanie z jej elitarnym charakterem i uwrażliwienie jej programu na problemy społeczne. W zeszły roku hasłem przewodnim Festiwalu był „Wstęp wolny", a program przeniósł się do przestrzeni miejskiej – w łódzkie podwórka i pałace przy ul. Piotrkowskiej. W tym roku otwarty charakter został zachowany, jednak zmiana oblicza Festiwalu poszła o krok dalej, akcentując zaangażowanie społeczne imprezy elementami programu, który został zorganizowany wokół dwóch, pozornie wykluczających się zjawisk: cyrku i niepełnosprawności.

Ten społeczny charakter od samego początku rzutował na proces realizacji projektu Joanny Rajkowskiej, w którą łodzianie mogli się zaangażować na każdym etapie – od przygotowywania wizualizacji projektu (studenci ASP w Łodzi) po układanie lusterek na ścianach oficyn.

Jesień z Rajkowską

Jesień 2014 to dla Joanny Rajkowskiej nie tylko wernisaż nowej instalacji w Łodzi. W tym samym czasie artystka bierze udział w wystawie „Regenerate Art" w monachijskim Kunstverein München. Prezentacja sześciu artystów z różnych stron świata, których łączy artystyczna działalność w przestrzeni publicznej, jest głosem w dyskusji na temat wpływu ogólnodostępnych dzieł sztuki na miejską rzeczywistość. Wystawa potrwa od 11 października do 30 listopada 2014 r.

Również w październiku, tym razem w kraju, odbędzie się organizowana przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie rozmowa o sztuce publicznej pt.: „Od Kolumny Zygmunta do Palmy". Rozmowę, w formie spaceru Krakowskim Przedmieściem, poprowadzą Michał Wardzyński i Tomasz Fudala z MSN. Spacer odbędzie się 18 października o godzinie 15:00.