Plus Minus: Rozumie pan sposób, w jaki polscy piłkarze tłumaczą przegrany mundial?

To trudny moment dla zawodników. Nie da się tak w pięć minut odpowiedzieć na pytanie, na które nie ma prostej odpowiedzi. Byłem w podobnej sytuacji po Euro 2008, wcześniej przegraliśmy też mundial 2006 w Niemczech. To, co powiedział Robert Lewandowski dzień po meczu z Kolumbią – że rywale byli poza naszym zasięgiem – jest zwyczajnie najprostsze. Ucina kolejne pytania, nie pozwala wejść głębiej w przyczyny problemu. Wyobraźmy sobie, że Lewandowski mówi na konferencji, na gorąco, że drużyna była źle przygotowana. Przecież natychmiast zaczyna się burza. Wszyscy szukają tego, kto za to odpowiada, grzebią w sztabie, rozliczają szefa, czyli Adama Nawałkę, a mundial przecież trwa. Lewandowski odpowiedział logicznie, byliśmy słabsi i koniec. Bez rozkładania na czynniki pierwsze.

Naprawdę uważa pan, że byliśmy słabsi i koniec?

Ta reprezentacja jest ofiarą własnego sukcesu. Bardzo dobrze spisała się na mistrzostwach Europy w 2016 roku, od pierwszego spotkania wszystko ułożyło się po myśli naszych piłkarzy. A przecież nie były to mecze do jednej bramki, nie byliśmy o klasę lepsi od rywali, oni też mieli swoje okazje, ale albo pudłowali, albo nasz bramkarz świetnie bronił. Na sukces we Francji złożyło się wiele spraw: szczęście też, ale przede wszystkim fakt, że nasi piłkarze przed turniejem mieli fantastyczny sezon w swoich klubach.

Nie było żadnych znaków przed mundialem, które mogły nas ostrzec przed katastrofą?

Wspominało się o gorszym sezonie naszych gwiazd, ale ogólna euforia wszystko zagłuszała. Kredyt zaufania do reprezentacji Polski był tak duży, że nawet kiedy traciliśmy gole w meczach towarzyskich i wyraźnie było widać, że coś nie gra, tłumaczono, że to tylko element przygotowań, a forma ma przyjść na pierwszy mecz. A tak naprawdę przecież żaden element przygotowań nie przewiduje tracenia goli. Dopełnieniem wszystkiego było zwycięstwo 4:0 z Litwą tuż przed mundialem. Zwycięstwo przekonujące, z polotem, po którym zawodnicy otrzymali wysokie noty i nasłuchali się zachwytów, jacy są cudowni. Jechaliśmy na mundial w stanie euforii, oczekiwania były wielkie, bo tę drużynę stać było na dojście do najlepszej ósemki Euro. Tyle że to było dwa lata temu. Możemy przypuszczać, że popełniono błędy w przygotowaniach, ale prawdę zna sztab trenerski, nam sprzedaje się to, co najprostsze.

Możliwe, że naszych piłkarzy przygniotła presja?

Wymagano od nich dokładnie tego samego co przed Francją – czyli wyjścia z grupy. Nic się nie zmieniło, poza tym, że mundial to szczebel wyżej od Euro, tymczasem my nie tylko nie zagraliśmy jak na Euro, ale dużo gorzej. Kiedy pyta pan o presję, zastanawiam się, czy to wszystko nie zostało zbyt pozytywnie nakręcone. Zapomnieliśmy, ilu zawodników nie gra w swoich klubach, ilu ma problemy ze zdrowiem, ilu nie trenuje. Sparingi tylko zamazały rzeczywisty obraz, daliśmy się nabrać, że wszystko jest w porządku. Jeśli nie grasz na co dzień w klubie, to nie masz pojęcia nie tylko, czy stać cię na trzy mecze w grupie na wysokim poziomie, ale nawet jak wypadniesz w tym pierwszym, w przypadku Polski – najważniejszym. Nasza reprezentacja miała chory kręgosłup, Kamil Glik leczył kontuzje, Kamil Grosicki ma za sobą średni sezon, Jakub Błaszczykowski niemal w ogóle nie grał, Grzegorz Krychowiak grał słabo. To był przecież trzon naszej drużyny.

A Robert Lewandowski?

Moim zdaniem zawirowania wokół jego sytuacji w Bayernie spowodowały dużo złego. Odejdzie, nie odejdzie, podoba mu się w Monachium, nie podoba. Trudno się od tego odciąć i udawać, że nic się nie dzieje. Przed mundialem sprawy wokół kapitana reprezentacji przybrały zły obrót. To nie był odpowiedni moment.

Lewandowski tłumaczył, że sam nie jest w stanie wygrywać.

Nie wiem, czy to już wyglądało jak krytyka kolegów, ale to, że Robert jest uzależniony od podań, to akurat prawda. Łatwo się bronił, trudno przecież wymagać od niego, by ciągle cofał się po piłkę. Lewandowski jest środkowym napastnikiem i ma być obecny głównie w polu karnym przeciwnika, ma oszczędzać siły na poruszanie się między obrońcami rywali. Dlatego reprezentacja nazywa się reprezentacją, że grają w niej najlepsi zawodnicy w kraju i musi się znaleźć wśród pomocników ktoś, kto będzie potrafił wykorzystać atuty Roberta. To powinno być zadaniem selekcjonera, by Robert nie musiał wracać i samemu rozgrywać. Pamiętam taki swój mecz w reprezentacji, kiedy byłem wszędzie. Na lewej, na prawej, przy linii środkowej. Myślałem sobie, że jest super, ale nie robiłem najważniejszego, nie stwarzałem zagrożenia pod bramką przeciwnika, nie było mnie w polu karnym. Ktoś mi wytknął, że robiłem wszystko, tylko nie to, co powinienem.

Jest w ogóle ktoś, kto nie zawiódł w dwóch pierwszych meczach, kiedy jeszcze walczyliśmy o wyjście z grupy?

W spotkaniu z Senegalem najlepiej wyglądała współpraca na lewej stronie między Maciejem Rybusem i Kamilem Grosickim. Byłem zaskoczony, że Grosickiego zabrakło w pierwszym składzie na Kolumbię. Oczywiście zmiany musiały być, po takim występie były nieuniknione, ale akurat ten zawodnik mógł dać to, czego w Kazaniu nam zabrakło. Jemu jakby bardziej się chciało, jakby miał więcej sił, widziałem chociaż próby. Nie rozumiem decyzji Nawałki.

A w ogóle decyzja o aż czterech zmianach w składzie była rozsądna? Poza Grosickim trener zrezygnował też z Błaszczykowskiego i Milika. Gdyby nie mogli oni zagrać w eliminacjach, kibice byliby zdruzgotani.

Jestem zdziwiony, że trener nagle stracił zaufanie do tych piłkarzy. W meczu z Senegalem wszyscy wyglądali źle, a nie tylko Błaszczykowski. Takie zmiany były olbrzymim ryzykiem w meczu o wszystko, odcięto nam skrzydła, a na nich w ostatnich latach opierała się gra naszej reprezentacji. Piłkarze, którzy decydowali o losach tej drużyny, zostali pozbawieni szansy pokazania charakteru w dniu największej próby. Ale myślę, że trener może łatwo obronić swoją decyzję. Po Senegalu szukał odmiany, nawet ustawienie zmienił.

To dobrze?

Źle. Uważam, że powinniśmy grać czterema obrońcami. Nie wiem, czy Nawałka wiedział, że gra va banque, czy po prostu, dokonując zmian, szukał kogoś – jak Maciej Rybus i Bartosz Bereszyński – kto grając po bokach, będzie jednocześnie gwarantować jakość w obronie i ataku. Wyobraził sobie, że ci dwaj jednocześnie będą w stanie dołączyć do trójki stoperów i oskrzydlać nasze akcje w ataku. Ale to mundial, a nie sparing z Litwą.

Ma pan wyjaśnienie, dlaczego w meczu z Senegalem trener postawił na Thiago Cionka, który umiejętnościami do kadry nigdy nie pasował?

Ja bym postawił na Jana Bednarka, który co prawda przy stracie drugiego gola z Senegalem został ofiarą całej sytuacji, a w spotkaniu z Kolumbią też był zamieszany w pierwszą bramkę dla przeciwników, ale gwarantował wyższy poziom od Cionka. Bednarek nie zawalił, często interweniował pewnie i skutecznie, wyjaśniał trudne momenty pod bramką. To młody piłkarz, który potrzebuje doświadczenia, ale jego występ nie był katastrofą. Wystawienie Cionka i Milika na mecz z Senegalem było nieporozumieniem. Trener zaufał tym, których lepiej znał, poczuł się bezpiecznie. Bednarek zagrał w meczach towarzyskich i wypadł dobrze, ale widocznie trenerowi brakowało pewności, jak zachowa się w spotkaniu o stawkę. Myślę, że do końca walczył ze sobą, na kogo postawić, i ostatecznie postawił na swój komfort. Cionek był w kadrze od lat, trener widział go w wielu meczach, na Euro nawet zagrał. Wiedział, czego się może po nim spodziewać, i założył widocznie, że na Senegal to wystarczy. Podobnie z Milikiem. Po meczach towarzyskich było wiadomo, że Arek nie doszedł do pełnej dyspozycji. Nawałka zignorował wszystkie znaki, bo pamiętał, że Milik dobrze współpracował z Lewandowskim, a później okazało się, że panowie wymienili między sobą w trakcie meczu jedno podanie. To są szczegóły, na które każdy z nas patrzy inaczej, ale odpowiedzialność ponosi tylko selekcjoner.

Nawałka powinien odejść?

Myślę, że w tym zestawieniu z tej drużyny zostało już wyciśnięte maksimum. Przynajmniej przez trenera Nawałkę.

Zmiany w kadrze?

Tylko zawodnicy wiedzą, jak było naprawdę. Po pierwszym meczu mówili, że nie dojechały głowy. Moim zdaniem przed drugim też. To wszystko tak pięknie, tak pozytywnie wyglądało przed mistrzostwami, zostało napompowane do takich rozmiarów, że nie wiem, czy piłkarze nie pomyśleli sobie: „No, jesteśmy już tak dobrzy, że z grupy wyjdziemy spokojnie, a może i jeszcze coś wygramy". Nie wiem, czy nie zaczęło się lekceważenie przeciwników. Na pewno wszyscy się koncentrowali, ale być może przeświadczenie o własnej doskonałości było już tak duże, że podświadomie nie przygotowywali się tak rzetelnie jak przed Euro 2016, bo myśleli, że i tak zdołają osiągnąć podstawowy cel, korzystając z doświadczenia.

Sugeruje pan, że niektórzy...

Odlecieli? Nie wiem. Być może. Mówimy tylko o tym, co widzieliśmy z boku.

Pan kiedyś też poczuł się za dobrze?

Miałem taki okres, kiedy grałem w Wiśle Kraków. Wygrywaliśmy w lidze ze wszystkimi jak leci, tak wysoko, jak akurat mieliśmy ochotę. Rzeczywiście wtedy, kiedy wychodziliśmy na mecz, wiedziałem, że będzie dobrze. Różnica jest taka, że to była polska liga i rzeczywiście było dobrze, a tutaj jest mundial i z takim podejściem musiało być źle. To, że Kolumbijczycy byli na wyższym poziomie, nie podlega dyskusji, te ich małe gry w trójkątach, te podania neutralizujące całą formację – wszyscy widzieli. Ale trudno stwierdzić, by Polacy w jakikolwiek sposób próbowali na to zareagować. Ciekawy byłem także mobilizacji zawodników Nawałki na trzeci mecz w grupie, bo ta drużyna nie tylko sama musiała się pozbierać na spotkanie z Japonią, ale jeszcze zmierzyć się z historią. Po dwóch ostatnich mundialach powstało to przykre powiedzenie o meczach otwarcia, o wszystko i o honor, tyle że te wyśmiewane reprezentacje Polski mecze o honor potrafiły jednak wygrać. Myślę, że u piłkarzy pojawiła się świadomość, że jeśli nie pokonają Japończyków, będą najgorszą reprezentacją Polski z mistrzostw świata (rozmowę przeprowadzono przed meczem Polska – Japonia – red.). A przecież tak nie jest, to dużo lepsi piłkarze od tych z 2002 czy 2006 roku, grają w lepszych klubach

Myśli pan, że mogą z czystym sumieniem powiedzieć, że zrobili wszystko na boisku i poza nim, by tego mundialu nie przegrać?

Był taki moment, nieważne w którym klubie, kiedy przez całą otoczkę, chwalące mnie głosy z zewnątrz, wydawało mi się, że jestem już tak dobry, że nie muszę się starać. Poczułem zbyt dużą pewność siebie, a to dla każdego sportowca jest zgubne, prowadzi prosto w dół. Piłka nożna cały czas się rozwija, a jak przestajesz się starać, to zostajesz w miejscu. Osiągasz fantastyczny poziom, ale jeśli jesteś na nim dwa lata później, to on już nie jest fantastyczny, bo inni zdążyli wejść znacznie wyżej. Cierpisz ty, cierpią twoi kibice. Miałem taki czas i kiedy wracam do niego myślami, wiem, że za bardzo sobie poluzowałem. Żyłem w przeświadczeniu, że będzie dobrze, bo przecież jestem świetnym piłkarzem, który zawsze sobie poradzi. Myślę, że podobnie było z nami po Euro, a przed mundialem. Czy któryś zawodnik w tym czasie w klubie rozwinął się tak bardzo, że moglibyśmy powiedzieć, że więcej się nie dało? Wspominało się tylko o tym, że no może w klubach to nie wszyscy grali, ale przecież wszystko nadrobi się na cudownym zgrupowaniu w Arłamowie, że przecież będą indywidualne programy przygotowań. Wszystko było tak pięknie narysowane, plany dopięte na ostatni guzik. A mnie nie pasowało, iż łudzi się kibiców tym, że wszystko da się nadrobić w dwa tygodnie. Sam Nawałka budował w kibicach nadmierny optymizm. Nie musiał od razu wszystkich dołować, ale mógł się zabezpieczyć, mówiąc, że nadrobienie wszystkich zaległości w dwa tygodnie jest po prostu nierealne.

Wspomniał pan reprezentacje z 2002 i 2006 roku, które na mundialach także nie liczyły się już po drugich meczach. Da się te drużyny jakoś porównać z obecną?

Uważam, że zarówno wtedy, jak i teraz nie byliśmy dobrze przygotowani szybkościowo. Różnicę między nami a rywalami było widać bez specjalistycznej analizy. A jeżeli brakuje ci mocy, czujesz, jakbyś biegał z otwartym spadochronem, jeżeli wiesz, że nie nadrobisz pół metra dzielącego cię od obrońcy, to na mundialu nie masz czego szukać. Lewandowski także nie wyglądał dobrze szybkościowo na turnieju w Rosji. Zabrakło świeżości, która dawałaby luz, polot w rozegraniu. Bardzo możliwe, że swoje dołożyła też presja – stres czasami pęta nogi. Widać to było w pierwszym meczu z Senegalem, nam w 2006 roku przytrafiło się z Ekwadorem. Jeśli jednak chodzi o reakcję przed drugim meczem, to 12 lat temu w spotkaniu z Niemcami naprawdę pokazaliśmy charakter. Oczywiście rywale stworzyli sobie mnóstwo okazji pod naszą bramką i koncertowo je marnowali, ale byliśmy blisko tego, by zremisować z gospodarzami turnieju, którzy później zajęli trzecie miejsce na świecie. Przegraliśmy tylko 0:1, po golu w ostatniej minucie. Kibice spodziewali się po nas walki i my ją podjęliśmy, nas porażka z Ekwadorem nie wbiła w ziemię, a na koniec jeszcze pokonaliśmy Kostarykę. W Rosji nie było widać tej reakcji na porażkę z Senegalem, na Kolumbię agresywnie ruszyliśmy tylko w pierwszych dziesięciu minutach. W obronie trzymaliśmy się do utraty pierwszego gola, ale kreowanie akcji ofensywnych wołało o pomstę do nieba.