Bezpłatne porady prawne bez podatku

[b]Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. I FSK 326/09) [/b]uznał, że darmowa pomoc prawna nie jest opodatkowana VAT. To przełomowe orzeczenie – podkreślają prawnicy zaangażowani w działalność pro bono.

Perspektywa płacenia podatku od dobroczynnej działalności spędzała im sen z powiek od dawna. Nie pomagały apele do ministra finansów i inicjatywy ustawodawcze. Urzędy konsekwentnie twierdzą, że bezpłatna usługa musi być wyceniona i opodatkowana.

[srodtytul]Kara za dobre serce [/srodtytul]

– Takie podejście fiskusa powoduje, że nie wszyscy chętni decydują się na bezinteresowne pomaganie innym – mówi Julia Kluczyńska, koordynator programu Centrum Pro Bono prowadzonego przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych. – Okazuje się bowiem, że do filantropii trzeba dopłacić.

– I to sporo – dodaje Katarzyna Szymielewicz, prawnik w kancelarii Clifford Chance.

– Wartość rynkowa usługi doradczej jest bowiem wysoka, a niektóre duże programy społeczne wymagają sporego nakładu pracy. Odprowadzenie VAT od takiego świadczenia byłoby dużym wydatkiem dla każdej firmy.

[srodtytul]Usługi za złotówkę[/srodtytul]

W praktyce niewielu prawników decyduje się na opodatkowanie bezpłatnych usług. Część z nich w ogóle nie jest ewidencjonowana i wykazywana w rozliczeniach. Po większych akcjach (np. organizowanych przez samorząd zawodowy albo we współpracy z fundacjami) zostaje jednak ślad w dokumentach. Dlatego kancelarie często wyceniają usługi na symboliczną kwotę i od niej odprowadzają VAT. Zawsze jest ryzyko, że urząd będzie próbował podważyć wycenę.

– Niestety, w przepisach nie znajdziemy dobrego i bezpiecznego rozwiązania tego problemu – podkreśla Kluczyńska.

Co więc pozostaje działającym pro bono prawnikom? Argument, że darmowa pomoc to element strategii marketingowej kancelarii. Jest więc świadczeniem związanym z działalnością i zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT nie powinna być opodatkowana.

Właśnie tak uzasadniała swoje stanowisko w sporze z fiskusem kancelaria Gide Loyrette Nouel. Zobowiązała się świadczyć bezpłatnie usługi na rzecz organizacji pozarządowych, a fundacja, z którą podpisała umowę, miała informować o podjętych przez kancelarię sprawach media, zamieszczać jej logo na swoich stronach oraz w materiałach promocyjnych.

– Dzięki temu firma jest dobrze postrzegana przez klientów – mówi Ewa Opalińska, doradca podatkowy z kancelarii GLN.

– Prawnicy działający pro bono budują jej korzystny wizerunek. Bezpłatna porada jest więc niewątpliwie świadczeniem związanym z działalnością kancelarii.

Te argumenty przekonały NSA. Podkreślił, że nieodpłatne usługi są tylko wtedy opodatkowane, jeśli zostały spełnione dwa warunki: podatnik miał prawo do odliczenia VAT przy zakupach związanych z tymi usługami i świadczenie nie jest związane z przedsiębiorstwem. Taki związek niewątpliwie występuje, gdy kancelaria świadczy usługi pro bono, m.in. w celu budowania swojego wizerunku. Ta działalność nie powinna więc podlegać VAT.

[ramka][b] Komentuje Joanna Agacka-Indecka, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej:[/b]

Wyrok NSA to zielone światło dla bezpłatnej pomocy prawnej. Konieczność odprowadzania VAT utrudniała często organizację charytatywnych akcji. Państwo powinno popierać takie inicjatywy, tymczasem widmo urzędu skarbowego, który oszacuje i opodatkuje darmową poradę, zniechęcało niejednego filantropa.

Problemu nie rozwiązywało wycenianie takich świadczeń na symboliczną kwotę, bo fiskus może ją przecież zakwestionować. Oczywiście wyrok wiąże tylko w danej sprawie, mam jednak nadzieję, że zmieni podejście urzędów skarbowych. Działalność w interesie publicznym, czyli właśnie usługi pro bono, jest przecież elementem zawodu prawnika. Nie powinno więc być wątpliwości, że ma związek z jego podstawową działalnością i nie musi być obciążana VAT. [/ramka]