Rollo Roscow, ISF Emerging Europe w Schroders. W Polsce będziemy inwestować mniej

Rz: Zarządza pan funduszem inwestującym na rozwijających się rynkach, m.in. Europy Środkowo-Wschodniej. W tym regionie największy rynek to Rosja. Ale jest to też rynek najtrudniejszy. Czy dla tak doświadczonej firmy inwestycyjnej, jak brytyjski Schroders, Rosja jest interesująca?

Tak. Jesteśmy tam aktywni. Już teraz mamy zainwestowany w Rosji kapitał.

W co?

W akcje spółek oraz dłużne papiery wartościowe. W funduszu Schroder ISF Emerging Market Rosja zajmuje ważną pozycję. To jest również jeden z krajów, w których stopy procentowe będą przez najbliższe dwa lata malały. A to pozytywnie wpłynie na wycenę.

Jakimi inwestycjami jesteście szczególnie zainteresowani?

Przede wszystkim inwestycjami w akcje prywatnych rosyjskich firm. Staramy się omijać firmy państwowe ze względu na sposób zarządzania i występujący w nich brak zainteresowania inwestorami mniejszościowymi. Natomiast w firmach prywatnych, szczególnie z sektora handlu detalicznego, widzimy atrakcyjne możliwości wzrostu. Podobnie jest w sektorze finansowym. Mimo że Sbierbank jest firmą państwową, to ma silny zarząd, co gwarantuje wysokie zwroty z inwestycji.

Firmy państwowe to w Rosji połowa rynku, a w perspektywie jest wzrost ich udziału. To zagrożenie dla wolnego rynku.

Słusznie. Nie oczekujemy zbyt wiele, jeśli chodzi o reformy, szczególnie w Rosji.

Skandale korupcyjne stworzone przez Kreml sprawiają, że inwestorzy zagraniczni są coraz bardziej ostrożni.

Zgadza się. Uważamy, że wiele firm oligarchów tak naprawdę do nich nie należy, gdyż nigdy nie będą mogli ich sprzedać na rynku międzynarodowym. Oligarchowie są bardziej zarządcami własności niż jej posiadaczami. Pozwala się im na udział w zysku, co przekłada się na luksusowe życie. Jednak gdy tylko się wyłamią i okażą brak lojalności wobec Kremla, jest bardzo prawdopodobne, że własność zostanie im odebrana. Rosyjski system sądowniczy jest kluczowym obszarem, na którym musiałyby się skupić reformy, by ocena rynku inwestycyjnego w Rosji się podniosła. Dopóki to się nie stanie, a osobiście nie przewiduję tego w ciągu najbliższych dziesięciu lat ze względu na kontrolę Kremla nad rynkiem, to zawsze będzie problem z inwestycjami w Rosji. A to stanowi bardzo duży hamulec rozwoju gospodarczego kraju. Tak więc w dwóch najbliższych latach zauważymy cykliczny wzrost, ale patrząc realistycznie, długoterminowe prognozy rozwoju nie są dobre. Jest też inny powód słabego rozwoju Rosji. To duży odpływ potencjału intelektualnego. Bardzo dużo matematyków, naukowców, a obecnie szczególnie programistów opuszcza Rosję. Niestety, trudno jest konkurować z płacami w firmach informatycznych na Zachodzie. A nawet jeśli, to wpływ wysokiej inflacji na płace w Rosji jest bardzo duży.

Jak wygląda sytuacja we wschodniej Europie, na przykład w Gruzji?

To kraj bardzo atrakcyjny, z dużymi możliwościami inwestycyjnymi. Jest tam bardzo silne dążenie do zbudowania solidnych podstaw instytucjonalnych, niezależnego banku centralnego, niezawisłych sądów. Za czasów prezydenta Saakaszwilego tempo rozwoju było tak szybkie, że musieli je zwolnić, by dać społeczeństwu czas na przyzwyczajenie się do idei wolnego rynku. Wiele osób czuło się wykluczonych ze zmian. To zresztą dzieje się na poziomie globalnym.

Czy sankcje Zachodu wobec Rosji mają wpływ na waszą działalność?

Musimy być ostrożniejsi przy pewnych inwestycjach. Nie ma ograniczeń ilości akcji, które możemy posiadać. Musimy uważać na banki, które nie są uprawnione do sprzedaży swoich akcji. Jeśli takie akcje kupimy przez przypadek, wtedy wkraczamy w obszar sankcji i moglibyśmy zostać obłożeni karami. Myślę, że sankcje są poważniejszą przeszkodą dla inwestorów chcących fizycznie zainwestować w infrastrukturę lub biznes, bo niektóre regulacje są dość mgliste.

A co z Polską?

Polskiemu rynkowi obniżono ratingi dość znacząco w ciągu ostatnich dwóch lat. Przede wszystkim ze względu na sytuację polityczną. Chodzi o mieszanie się rządu w rynek kapitałowy, czy to poprzez nałożenie podatku bankowego (co miało miejsce też w innych krajach), czy też poprzez zwiększenie wpływów w firmach, w których rząd jest znaczącym udziałowcem, takich jak PZU, które były atrakcyjne dla inwestorów ze względu na wysokie dywidendy. Poprzez inwestycje PZU w branże wybiegające poza działalność podstawową firmy, jak rynek węglowy czy banki, warunki nie będą już tak korzystne. Duża część polskiego rynku kapitałowego pozostaje pod wpływem rządu i to prowadzi do obniżenia ratingów.

Nie jest tak, że zupełnie nie mamy pomysłu na Polskę. Wciąż znajdujemy ciekawe firmy ze średnim kapitałem, ale płynność akcji takich firm jest o wiele mniejsza niż tych z dużym kapitałem. Dopóki nie zauważymy zmian lub nie stwierdzimy, że możemy wliczyć koszty ryzyka w cenę, będziemy mniej inwestować. Problemem jest występujący u was element populistyczny.

Tak jak w Wielkiej Brytanii.

Nie tak samo, ale rzeczywiście, Wielka Brytania zmierza w podobnym kierunku.

Jednak Polska była jedyną wyspą wzrostu gospodarczego w czasie globalnego kryzysu. Taki rynek nie jest wart większego zainteresowania?

Polska odniosła olbrzymi sukces, a mimo to PiS objęło rządy, co było dla nas dużym zaskoczeniem. Powodem musi być duża frustracja części społeczeństwa. Bogaci stają się bogatsi i to dla wyborców zasadniczo jest problemem, a rządy temu nie przeciwdziałają. Dlatego, jeśli zwiększy się tu wsparcie biedniejszej części społeczeństwa, będzie to miało pozytywny skutek. Ale tylko krótkoterminowo. Jest to rozwiązanie jednorazowe.

Programy socjalne niosą z sobą więcej pieniędzy na konsumpcję, a to jeden z głównych motorów rozwoju.