Pokażemy gigantyczny fuleren

Podczas czwartej edycji Międzynarodowego Festiwalu Światła Skyway Centrum Nowoczesności zaprezentuje niezwykłe widowisko w średniowiecznej Fosie Zamkowej. Czym interaktywne centrum nauki i techniki zaskoczy widzów?

Monika Wiśniewska:

W trakcie tegorocznego Festiwalu Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy zaprezentuje już drugi oryginalny science show z cyklu poświęconego podróżom prof. Młynka – przewodnika po toruńskim centrum nauki. Pierwsze show zatytułowane „Księżycowy królik" torunianie mieli okazję zobaczyć podczas tegorocznych Dni Torunia. Podczas festiwalu Skyway prof. Młynek wraz z uczestnikami spektaklu wyruszy w podróż ku gwiazdom. Szczegółów zdradzać nie będę, zapraszam na premierę.

Z jakich elementów będzie się składać świetlno-muzyczny science show?

Science show to rodzaj spektaklu, który w niekonwencjonalny sposób przybliża widzom zagadnienia z zakresu nauk przyrodniczych. My do naszych eksperymentów wykorzystamy niezwykłe rekwizyty, m.in. gigantyczny, podświetlony model fulerenu oraz skrzynię tajemnic, do której będzie można w trakcie festiwalu zajrzeć. Zachęcamy do tego wszystkich mieszkańców Torunia.

Czym są fulereny?

To bardzo interesujące cząsteczki zbudowane z parzystej liczby atomów węgla, które tworzą zamkniętą bryłę. Najbardziej popularny fuleren wyglądem przypomina piłkę futbolową i jest zbudowany z sześćdziesięciu atomów węgla. Są również inne, większe, zbudowane nawet z ponad tysiąca atomów węgla, fulereny wielowarstwowe oraz tzw. nanorurki węglowe, które ze względu na swoją wytrzymałość i elastyczność znajdują coraz szersze zastosowanie w nanotechnologii, elektronice, optyce i badaniach materiałowych. W warunkach naturalnych fulereny występują w małych ilościach w sadzy węglowej oraz niektórych ziemskich skałach.

Kiedy zostały odkryte?

Nazwa pochodzi od nazwiska architekta Richarda Buckminster Fullera, twórcy tzw. kopuł geodezyjnych, czyli wielościanów odwzorowujących powierzchnię kuli i pokrywających hale. Widok takiej kopuły geodezyjnej miał być inspiracją dla odkrywcy fulerenów Harolda Kroto (Uniwersytet Sussex w Brighton, Wielka Brytania) do skonstruowania pierwszego modelu tej cząsteczki. Wspólne badania Harolda Kroto z Richardem Smalleyem i Robertem Curlem (Uniwersytet Rice w Houston, Teksas, USA) doprowadziły do odkrycia fulerenów już 1985 roku. Natomiast w 1996 roku wszyscy za to odkrycie otrzymali Nagrodę Nobla z dziedziny chemii.

Jaki jest wkład toruńskich astronomów w odkrycie fulerenów?

Jednym ze współautorów publikacji dotyczącej odkrycia fulerenów w pobliżu trzech umierających gwiazd podobnych do Słońca, oprócz naukowców z Hiszpanii i USA, jest prof. Ryszard Szczerba z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.