Działalność UOKiK w 2012 roku

Podstawowym instrumentem Prezes Urzędu w zakresie ochrony konkurencji są postępowania antymonopolowe. Mogą się one zakończyć m.in. nakazem zaniechania kwestionowanych działań oraz nałożeniem sankcji finansowych. W 2012 roku Prezes UOKiK prowadziła 469 postępowań wyjaśniających oraz 147 postępowań antymonopolowych – 106 dotyczyły nadużywania przez przedsiębiorców dominującej pozycji rynkowej a 41 niedozwolonych porozumień.

Prezes Urzędu wydała w ub. roku 86 decyzji z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, w tym 67 dotyczyły nadużywania pozycji dominującej, a 19 niedozwolonych porozumień. Jedną z nich było wykrycie porozumienia producenta produktów smarnych oraz współpracujących z nim dystrybutorów. Jak ustalono, spółka  Orlen Oil od 2003 r. zobowiązywała swoich partnerów handlowych do sprzedaży środków smarnych z linii Platinum (m.in. olejów silnikowych) po cenach minimalnych. Dystrybutorzy nie mogli oferować tych produktów poniżej stawek wskazanych przez producenta, pomniejszonych o rabat. Na spółkę Orlen Oil została nałożona kara finansowa w wysokości blisko 2 mln zł.

2012 r. był rekordowy pod względem liczby wniosków o objęcie programem łagodzenia kar leniency. Wpłynęło wówczas 16 zgłoszeń przedsiębiorców, podczas gdy w 2004-2011, czyli w minionych latach obowiązywania programu, było ich łącznie 30.

Prezes UOKiK przysługuje również prawo kontroli koncentracji w celu niedopuszczenia do sytuacji, w której w wyniku transakcji powstanie podmiot dominujący na rynku. Urząd prowadził w ubiegłym roku 194 sprawy dotyczące fuzji i przejęć przedsiębiorców. Wszystkie 137 decyzji zakończyło się wydaniem zgody na dokonanie transakcji, z czego w jednym przypadku warunkowo dopuszczono przejęcie. Najwięcej zgłoszeń dotyczyło usług IT, Internetu i telewizji (19) oraz nieruchomości budownictwa i usług deweloperskich (15).

Z ochroną konkurencji ściśle związane jest monitorowanie pomocy publicznej. Prezes UOKiK m.in. opiniuje projekty pomocy publicznej udzielanej przez państwo przedsiębiorcom w ramach programów pomocowych oraz decyzji indywidualnych przed ich wysłaniem do Komisji Europejskiej, która podejmuje decyzje w sprawach zgodności wsparcia z przepisami unijnymi. W 2012 roku do Prezes Urzędu wpłynęło 509 wniosków o wydanie interpretacji i 396 projektów dokumentów rządowych do przeanalizowania pod kątem potencjalnego wystąpienia pomocy publicznej. Komisji Europejskiej notyfikowano 41 projektów, z czego 31 dotyczyło pomocy indywidualnej, 2 – pomocy indywidualnej na restrukturyzację, a 8 – programów pomocowych.

UOKiK prowadził w ubiegłym roku 450 postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W efekcie Prezes Urzędu wydała 324 decyzje. W 85 rozstrzygnięciach nakazano zaniechanie niedozwolonych działań, w 108 stwierdzono zaprzestanie ich stosowania. Ponadto wydanych zostało 131 decyzji zobowiązujących przedsiębiorcę do zmiany praktyki.

W przypadku wielu rodzajów usług konsument nie ma możliwości negocjowania treści umowy – jego rola sprowadza się do jej zaakceptowania bądź odrzucenia. Stąd też pojawia się niebezpieczeństwo narzucenia mu postanowień, które nie zawsze są korzystne. W 2012 roku Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów kontynuował kontrole wzorców umownych stosowanych przez przedsiębiorców, z których  opublikowano 6 raportów. Przeprowadzono między innymi kontrole w związku z przygotowaniami do turnieju mistrzostw Europy w piłce nożnej. Urząd przeanalizował  wzorce umów i regulaminy stosowane przez przewoźników lotniczych, kolejowych oraz przedsiębiorców świadczących usługi wynajmu samochodów osobowych w Polsce.

Ponadto w 2012 roku Urząd skierował do sądu 47 pozwów o uznanie klauzul za niedozwolone.

Ochronie konsumentów służą także postępowania w sprawach ogólnego bezpieczeństwa produktów. W ich wyniku Prezes UOKiK może nakazać np. wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie dla jego użytkowników, jak również nałożyć karę finansową — do 100 tys. zł. W ubiegłym roku Urząd prowadził 350 spraw związanych z ogólnym bezpieczeństwem produktów, wydanych zostało 136 decyzji. Ponadto do Urzędu wpłynęły 93 dobrowolne powiadomienia od przedsiębiorców o tym, że wprowadzone przez nich do obrotu produkty nie spełniają wymogów bezpieczeństwa. Najwięcej (68) pochodziło z branży motoryzacyjnej, pozostałe dotyczyły m.in. sprzętu elektrycznych i silników do łodzi rekreacyjnych.

Kontrola bezpieczeństwa wprowadzanych na rynek produktów prowadzona jest też w ramach postępowań z zakresu systemu oceny zgodności. Postępowania dotyczą ponad 20 grup wyrobów np. artykułów elektrycznych czy zabawek, oznaczonych znakiem CE, które muszą spełniać wymagania określone w polskich przepisach wydanych na podstawie prawa Unii Europejskiej. Urząd prowadzi postępowania współpracując z wyspecjalizowanymi instytucjami takimi jak urzędy morskie czy organy nadzoru budowlanego. W ich wyniku Prezes UOKiK może nakazać np. wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie. W ub. roku UOKiK prowadził 426 spraw z zakresu systemu oceny zgodności. Prezes UOKiK wydała 312 decyzji, w tym w 39 przypadkach nałożyła na przedsiębiorców określone obowiązki.

UOKiK jest odpowiedzialny również za zarządzanie systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Przeprowadzone w 2012 roku kontrole pokazały, że jakość paliw płynnych pogorszyła się w porównaniu z rokiem ubiegłym. Badania wykazały, że 4,14 proc. próbek paliwa ze skontrolowanych 483 nie spełniało wymagań jakościowych. Poprawiła się natomiast jakość gazu skroplonego (LPG) - stwierdzono zaledwie 1,11 proc. nieprawidłowości z pobranych 450 próbek.