Więcej Polaków oszczędza, ale niewielu regularnie

Polacy stają się coraz bardziej przezorni i świadomi tego, że oszczędności dają poczucie bezpieczeństwa. Systematycznie rośnie liczba osób odkładających pewne kwoty i jest to już 59 proc., podczas gdy w 2008 roku było to tylko 41 proc. Co ważne, w tej grupie wzrosła w tym czasie (z 7 proc. do 16 proc.) liczba tych, którzy oszczędzają wręcz modelowo, czyli co miesiąc odkładają pewną kwotę pieniędzy.

Regularnie odkładamy raczej małe kwoty: najwięcej respondentów (36 proc.) deklaruje, że odkłada od 100 do 250 zł. Tylko 9 proc. odkłada sumy powyżej 500 zł na miesiąc.

Wciąż mało odkładających regularnie

Z badania „Postawy Polaków wobec oszczędzania" wynika też, że rośnie grupa osób, które starają się odłożyć cokolwiek, nawet sporadycznie, ponieważ 43 proc. osób deklaruje, że z reguły wszystko wydaje, ale od czasu do czasu uda im się coś zaoszczędzić. W 2008 r. odpowiedzi takiej udzieliło 34 proc. respondentów. Jednocześnie zmniejsza się dystans między poziomem deklaracji (o tym, że oszczędzanie ma sens, jest przekonanych 67 proc.) a praktyką (rzeczywiście oszczędza 59 proc. badanych).

Biorąc pod uwagę, że w ciągu ostatnich pięciu lat aż o jedną trzecią spadła liczba osób deklarujących brak jakichkolwiek nadwyżek finansowych, zyskujemy obraz społeczeństwa o poprawiającej się sytuacji materialnej. Od 2008 roku znacznie spadła liczba Polaków, którzy wszystko przeznaczają na bieżące wydatki i nie są w stanie nic odłożyć (z 55 proc. do 35 proc.). Spada też zdecydowanie odsetek ludzi, którzy uważają, że nie warto odkładać, a pieniądze są po to, by je na bieżąco wydawać. W 2015 takiej odpowiedzi udzieliło 21 proc., podczas gdy siedem lat temu 27 proc.

Zarabiamy więcej, podnosi się poziom naszego życia, rosną zgromadzone przez gospodarstwa domowe oszczędności. Według Raportu „Struktura oszczędności gospodarstw domowych", przygotowanego przez Zespół Analiz Online na podstawie m.in. danych NBP, MF, GUS i TFI, wynika, że na koniec czerwca oszczędności Polaków wyniosły 1138 mld zł i było to o 44 mld więcej w porównaniu z początkiem 2015 r. Wciąż jednak pod względem poziomu oszczędności jesteśmy w ogonie Europy, daleko nawet za naszymi sąsiadami.

Według danych Eurostatu Polacy odkładają tylko 4,8 proc. swoich zarobków, podczas gdy Czesi 10,6 proc., Słowacy 8,2 proc., Węgrzy 7,4 proc., Portugalczycy 12 proc., nie wspominając już o bogatszych społeczeństwach, jak Francuzi (15,2 proc.), Niemcy (16,4 proc.) i Szwajcarzy (23,1 proc.).

Choć wciąż nam daleko do ideału zapobiegliwego społeczeństwa, to wyniki badania pokazują, że oszczędzamy bardziej sensownie. Co to znaczy? Coraz więcej z nas odkłada z myślą o przyszłości. Obecnie taki cel wskazuje 28 proc. oszczędzających, podczas gdy jeszcze dwa lata temu 18 proc. Jednocześnie z odpowiedzi na to samo pytanie, czyli o cele oszczędzania, wynika, że spada grupa odkładających na czystą konsumpcję, np. na wakacje (w 2013 r. było to 14 proc., a w tym 11 proc.).

Taką samą tendencję widać w odpowiedziach na pytanie o oszczędzanie na drobne przyjemności, jak kino czy kosmetyczka. Przyczyn można upatrywać w rosnącej zamożności społeczeństwa, co może się przekładać na swobodniejsze podejście do drobnych wydatków. Z danych GUS wynika, że poprawia się sytuacja gospodarstw domowych: osiągają nie tylko wyższe dochody i więcej odkładają, ale też wydają więcej na drogie lub ponadstandardowe wyposażenie takie jak telewizory LCD i plazmowe, komputery z dostępem do internetu, zmywarki, mikrofalówki, samochody, skutery i motocykle.

Nie lubimy oszczędzać w dłuższej perspektywie

Piętą achillesową Polaków jest to, że wciąż trudno im planować finanse długofalowo. Blisko 60 proc. oszczędza bez wyznaczania horyzontu czasowego (28 proc. w ogóle nie zakłada konkretnego okresu i odkłada na czarną godzinę, a 29 proc. nie potrafi określić horyzontu, w którym chciałoby skorzystać z oszczędzanych środków), a tylko 10 proc. odkłada z myślą o perspektywie ponadtrzyletniej. Blisko co trzeci ankietowany nie potrafi wskazać celu, na który oszczędza (29 proc.).

Pozytywny z kolei jest fakt, że wśród tych, którzy mają to już przemyślane, największa grupa wskazuje zabezpieczenie przyszłości swojej lub najbliższych (28 proc.). Jest to duży wzrost od czasu pierwszego badania Fundacji Kronenberga przeprowadzonego w 2008 r., kiedy tylko 18 proc. oszczędzało w tym celu.

Nie myślimy o niskich emeryturach

Wciąż nieduża grupa jest świadoma tego, jak niskie w przyszłości będą emerytury. Do grupy racjonalnych, czyli mających tego świadomość, można zaliczyć 37 proc. Pozostali liczą na wysokie świadczenie. Aż 25 proc. zakłada, że będzie ono tylko trochę niższe od otrzymywanego obecnie wynagrodzenia, a co jeszcze bardziej zadziwiające, aż 19 proc. uważa, że będzie ono takie samo lub nawet wyższe. Jednocześnie aż 13 proc. w ogóle się nad tym nie zastanawia. Świadomość niskiej emerytury (w tej grupie, która zakłada niską wysokość świadczeń) wciąż jednak słabo przekłada się na oszczędzanie na ten cel.