Stwórzmy pakt na rzecz innowacyjności

Większość z nas jest dumna z dokonań, choć inni dostrzegają wiele popełnionych po drodze błędów. Ale niezależnie od poglądów jasne powinno być dla wszystkich, że wszystko to, co i jak robiliśmy dotychczas na rzecz rozwoju kraju, wymaga nowej, świeżej refleksji – zbyt dramatyczne są wyzwania, zbyt dużo mamy zapóźnień, zbyt duży jest ciągle rozdźwięk między naszymi ambicjami i aspiracjami a rysującą się przyszłością.

Ważna rolę w modernizacji państwa ma oczywiście do odegrania sektor badań i prac rozwojowych. Szybko nastąpić musi u nas zmiana sposobu wydawania środków na B+R, której towarzyszyć musi konsekwentny wzrost nakładów w tym sektorze. Te zmiany to między innymi:

– stworzenie możliwości prowadzenia nowoczesnych badań wszystkim pracownikom uczelni. Jest to niezbędny warunek osiągnięcia międzynarodowych standardów nauczania,

– zwiększenie nacisku na badania poznawcze prowadzone bez wprowadzania żadnych priorytetów dyscyplinowych i z rozliczaniem wyników badań wg standardów światowych,

– stworzenie skutecznych zachęt do podejmowania ambitnych, innowacyjnych przedsięwzięć przez firmy – ich potrzeby badawcze i rozwojowe powinny szybko znajdować oddźwięk w postaci dopuszczalnego prawem dofinansowania ze środków publicznych krajowych ośrodków badawczych,

– stymulowanie badań w sektorze usług – można to osiągnąć np. poprzez opracowanie programów studiów łączących informatykę i wybrane nauki ekonomiczne, społeczne i techniczne w celu tworzenia nowych rozwiązań w sektorze usług.

Do osiągnięcia opisywanego celu potrzebna jest wreszcie przemyślana polityka przemysłowa. Tu liczba niezbędnych do spełnienia warunków jest największa. Są wśród nich na pewno:

– nowoczesne, sprzyjające kreatywnym zachowaniom regulacje prawno-finansowe w zakresie opracowywania i wdrażania innowacji technologicznych (ulgi podatkowe, granty itp.)

– dostępność dla przedsięwzięć innowacyjnych kapitału w różnych postaciach: zasiewowego (ang. seed capital), – wspomagającego przekształcenie pomysłu w plan biznesowy, początkowego (ang. start-up capital) – służącego rozwinięciu przedsięwzięcia w biznes z prawdziwego zdarzenia czy typowego kapitału wysokiego ryzyka (ang. venture capital),

– konsekwentna proinnowacyjna polityka wydawania środków z funduszy strukturalnych,

– stosowanie testu innowacyjności w odniesieniu do wszystkich bezpośrednich inwestycji zagranicznych,

– proinnowacyjna nowelizacja ustaw o zamówieniach publicznych i partnerstwie publiczno-prywatnym,

– udoskonalanie i konsekwentne upraszczanie regulacji prawnych dotyczących przedsiębiorczości oraz aktywna promocja zasad etyki w biznesie,

– całkowita zmiana podejścia do spraw związanych z prawem własności intelektualnej i własności przemysłowej (w społeczeństwie wiedzy wielkie zasoby wiedzy muszą, niejako z definicji, być traktowane jako towar, a tylko wiedza o charakterze podstawowym pozostać powinna dostępna bezpłatnie),

– promocja tzw. najlepszych praktyk – krajowych i zagranicznych,

– utworzenie instytucji (funkcjonującej sieciowo – bez dodatkowej administracji) pełniącej rolę narodowego centrum badań strategicznych, a w jej ramach – obserwatorium technologicznych trendów rozwojowych i ośrodek prognostyczny,

– całkowita zmiana podejścia do informatyzacji administracji publicznej i wspierania rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Sektor ten musi wreszcie uzyskać należną mu rangę – dzisiaj boleśnie widać tu brak niezbędnego charyzmatycznego przywództwa, potrafiącego jednoczyć niespójne wysiłki różnych resortów, niezdolność do realizacji wielkich projektów na warunkach partnerstwa publiczno-prywatnego i nieskuteczność procedur przetargowych czy brak świadomości, co do korzyści płynących z elektronicznej administracji.

[wyimek]Do tego, aby innowacyjna inicjatywa rozpoczęła swój publiczny żywot, potrzebny jest przede wszystkim szeroki konsensus społeczny [/wyimek]

Naszkicowane powyżej warunki, i wiele innych, służyć mają trzem zasadniczym megacelom:

– stworzeniu nieistniejącej dzisiaj w Polsce specyficznej kultury innowacyjności, czyli głęboko zakorzenionej atmosfery przychylności dla ludzkiej przedsiębiorczości i kreatywności – wg statystyk unijnych jesteśmy także pod tym względem na ostatnim miejscu w Unii Europejskiej.,

– zwalczeniu syndromu powszechnej niewiary w nasze możliwości wyrażającego się nader często w sformułowaniu „przy tylu otaczających nas problemach nie pora na zajmowanie się jakąś niejasną innowacyjnością” (jakby to właśnie nie ona miała pomóc w rozwiązaniu tych problemów!),

– rozwijaniu zdolności do wykorzystywania bezcennych doświadczeń zdobytych przez innych (tzw. najlepszych praktyk), – takich jak na przykład stworzenie narodowego systemu innowacji w Szwecji czy modelu edukacji w tym kraju, współdziałanie przedsiębiorstw wysokich technologii, uczelni i instytutów badawczych w postaci tzw. klastrów w Finlandii czy wreszcie wprowadzenie wzorcowego systemu praw własności intelektualnej w Japonii.