Rz: Czy w czerwcu jest sens mówić o smogu? Może to tylko problem zimowy?

Olgierd Geblewicz: Niedawno jeden z ważnych urzędników zajmujących się sprawami ochrony środowiska stwierdził, że problem smogu kończy się w marcu wraz z zakończeniem sezonu grzewczego. Ja śmiem jednak twierdzić, że to problem całoroczny. Co prawda latem nie pali się w piecach, ale w polskich miastach, także tych położonych na terenie województwa zachodniopomorskiego, takich jak Szczecin czy Szczecinek, stężenie pyłów wciąż jest nadmiernie wysokie. Winę za to ponosi ruch uliczny.

W województwie zachodniopomorskim ani smog, ani ruch uliczny nie powinny chyba być szczególnym problemem.

Z jednej strony Pomorze Zachodnie jest wietrzne i płaskie, z drugiej – latem przyjeżdża do nas wielu turystów. Stąd powietrze w miastach i przy głównych szlakach komunikacyjnych bywa mocno zanieczyszczone. Oczywiście, powietrze u nas jest znacznie lepsze niż np. w miastach na południu Polski, ale gorsze niż w krajach skandynawskich. A my chcemy równać właśnie do nich.

Walka ze smogiem powstałym w wyniku ruchu ulicznego jest u nas problemem z uwagi na jakość samochodów. Polacy kochają diesle. W dodatku z powodów finansowych nie wybierają najnowszych modeli, tylko ściągają auta z niemieckiego rynku wtórnego. Jest on przecież bardzo blisko i takich samochodów na terenie naszego województwa jeździ sporo.

Ale na szczęście pojawiają się też coraz lepsze auta.

Nie zawsze samochód, który powinien być niskoemisyjny, rzeczywiście taki jest. Niektórzy wycinają katalizatory, które ich zdaniem powodują, że auta są bardziej awaryjne.

I co z tym robicie?

Z jednej strony staramy się zmienić świadomość społeczną, z drugiej – wprowadzamy konkretne działania, które mają na celu poprawę jakości powietrza. W Polsce w świadomości społecznej problem smogu pojawił się dwa lata temu. My jednak dostrzegliśmy go wcześniej. Jesteśmy prekursorem programu „Kawka". Walczyliśmy o czyste powietrze już wtedy, gdy inni skupiali się na gospodarce ściekowej czy śmieciach. Oczywiście, wynikało to z konieczności wdrożenia unijnych dyrektyw i rozumiem, że dla samorządów były to sprawy priorytetowe, ale powietrze też jest ważne.

My już w 2013 r. rozpoczęliśmy wymianę pieców tzw. kopciuchów. W latach 2013–2015 udało się nam wymienić ok. 2 tys. palenisk. Może się wydawać, że to nie tak wiele, ale gdyby tę wymianę kontynuować, za kilka lat w ogóle nie byłoby tego problemu.

Skąd nagła zapaść?

Z powodów politycznych. Mamy nowy rząd, który uznał, że ważniejszy od czystego powietrza jest węgiel i górnicy. Zostały zlikwidowane wojewódzkie fundusze ochrony środowiska, a pieniądze przesunięto np. na geotermię.

Premier Mateusz Morawiecki mówił w swoim exposé, że walka ze smogiem jest jednym z celów jego rządu.

Premier Morawiecki mówił o termomodernizacji, która polega na ocieplaniu budynków. To oczywiście ważne, ale jeśli w tych nowoczesnych domach będziemy palić węglem w słabej jakości piecach, stan powietrza się nie poprawi. Jeśli rząd rzeczywiście chce walczyć ze smogiem, powinien w ogóle zakazać produkcji i sprzedaży takich pieców oraz takiego paliwa.

Czy to oznacza, że samorządy nie mają wystarczających środków i narzędzi do walki ze smogiem?

Mogą starać się o przesunięcie unijnych funduszy przeznaczonych na ochronę środowiska na działania na rzecz czystego powietrza. Właśnie złożyliśmy taki wniosek do Komisji Europejskiej i Bruksela wyraziła zgodę na zmianę przeznaczenia tych środków.

Samorządy mogą same podejmować uchwały antysmogowe i w ten sposób kształtować politykę antysmogową.