Polskim spółkom inwestującym za granicą przewodzi branża wydobywczo-surowcowa. Niekwestionowanym liderem jest PKN Orlen, który ulokował za granicą ponad 6,2 mld dol.

Z raportu przygotowanego przez Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur we współpracy z nowojorskim Vale Columbia Center on Sustainable International Investment wynika, że 65 proc. zagranicznych aktywów będących w posiadaniu 25 firm z grupy największych polskich inwestorów – tyle firm objęto badaniem – należy do przedsiębiorstw zajmujących się przetwórstwem ropy i gazu oraz wydobyciem i przetwórstwem rud miedzi.

Rośnie jednak znaczenie branż innowacyjnych, w tym sektora IT oraz nowoczesnych technologii – w rankingu na drugiej pozycji znalazło się Asseco, na ósmej Bioton, a na szesnastej Comarch. Za inwestycje śmielej zabierają się także firmy z sektora spożywczego, jak Mlekovita czy Konspol.

Głównym kierunkiem ekspansji pozostaje Europa. – Firmy najchętniej inwestują na rynkach, które mają rozpoznane – tłumaczy Sławomir Majman, prezes Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych.

Do końca 2010 roku 25 czołowych polskich inwestorów ulokowało w krajach Europy Zachodniej i Środkowej 70 proc. swoich zagranicznych przedstawicielstw, tj. 267 spółek-córek. Dużą popularnością cieszyła się także Europa Wschodnia, gdzie założono 51 oddziałów. Najwięcej powstało w Niemczech, Czechach, na Ukrainie, w Wielkiej Brytanii, na Litwie, we Francji, Austrii, Słowacji oraz w Rosji.

Ale zwiększa się także zainteresowanie innymi, bardziej odległymi rynkami. – Zachętami do dalszej ekspansji są relatywnie niskie koszty działalności, wielkość lokalnych rynków oraz dobre perspektywy rozwoju gospodarczego – mówi Agata Wancio z IBRKiK.

Za granicą decydują się inwestować najczęściej koncerny, które dysponują dużymi środkami, często mają nadpłynność finansową i gdzieś te środki muszą lokować. Są także firmy, które mają dobre rozeznanie rynkowe i jednocześnie partnerów zagranicznych. Według PAIiIZ w tej chwili w Polsce jest około setki przedsiębiorstw zdolnych do dużej ekspansji zagranicznej. – Z czasem to będzie bardzo silne zjawisko. Myśmy nawet nie zauważyli, jak polskie inwestycje za granicą urosły w ciągu ostatnich kilku lat – mówi Majman.

Zdaniem prof. Zbigniewa Zimnego, eksperta ONZ ds. inwestycji zagranicznych, kryzys stwarza polskim firmom okazje do międzynarodowej ekspansji. – Pojawiła się duża liczba przedsiębiorstw w trudnej sytuacji gospodarczej, które można przejąć za niewielkie pieniądze – twierdzi Zimny.

Dzięki temu urósł Boryszew, który zdecydował się na przejęcie dużej grupy spółek z branży motoryzacyjnej działających w kilku krajach Europy, a także w Chinach. – Teraz będziemy je restrukturyzować, dzięki czemu powstanie silna gałąź działalności całej grupy – zapowiada Arkadiusz Krężel, szef rady nadzorczej Boryszewa.

Ale kryzys nie pomaga wszystkim. W czasie pierwszej fali, w latach 2008 – 2009 inwestycje polskich przedsiębiorstw stopniały do poziomu 4,6 mld dol. z poziomu 5,7 mld w roku 2007. Część przedsiębiorstw, która musiała się restrukturyzować, ograniczała zagraniczną aktywność. Przykładem jest Relpol, który postawił w stan likwidacji spółki w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Węgrzech i sprzedał aktywa w Bułgarii. Nowy Styl ograniczył zaś skalę produkcji ukraińskiej fabryki z powodu słabnącego tam popytu na meble.

Jakie są perspektywy? W 2010 roku polskie inwestycje za granicą wzrosły do 5,6 mld dol., natomiast pierwsze szacunki za rok ubiegły na razie wskazują na możliwość spadku do 5,2 mld dol.