Reklama

Tajemnica malowanych rąk

Dłonie, obrysowane tysiące lat temu w grotach Pustyni Libijskiej, nie należały do przedstawicieli naszego gatunku – twierdzi francuska antropolog.

Aktualizacja: 08.03.2016 17:28 Publikacja: 08.03.2016 16:56

Tajemnica malowanych rąk

Foto: Cosmos

Zdaniem dr Emmanuelle Honoré, która podjęła się badań rysunków naskalnych w jednej z jaskiń na płaskowyżu Dżilf al-Kabir, obrysy drobnych dłoni, uważane dotąd za dziecięce, nie odpowiadają ludzkiej anatomii. Dłonie są za małe, a palce zbyt długie i cienkie.

Kto je tam pozostawił? Zanim pomyślimy o nieznanym gatunku człowieka albo odwiedzających Ziemię obcych – dr Honoré znalazła rozwiązanie tej zagadki. Nie mniej zaskakujące.

Jak z filmu

Pustynia Libijska znajduje się we wschodniej części Sahary, na terytorium Libii i Egiptu. Z morza piasku wznosi się na wysokość kilkuset metrów płaskowyż Dżilf al-Kabir – prawie niezamieszkany teren o wielkości porównywalnej z Portoryko. To tu znajdują się groty z prehistorycznymi malowidłami na ścianach. Rysunki pochodzą sprzed 6–8 tys. lat, gdy klimat na Saharze był bardziej wilgotny.

Najsłynniejsza z pokrytych malowidłami grot to Wadi Sura I, nazywana Jaskinią Pływaków. Odkrył ją w 1933 roku Węgier Laszlo Almasy sportretowany w książce i filmie „Angielski pacjent". Co prawda sceny do filmu kręcono w przygotowanych dekoracjach, ale oscarowa produkcja źle się przysłużyła malowidłom. Grota przeżyła oblężenie turystów, którzy śmiecili, odrywali fragmenty skał i zabierali je z sobą, spryskiwali ściany wodą, aby wydobyć lepszy kontrast na potrzeby zdjęć, a nawet... rysowali własne graffiti.

Ten los ominął (na razie) znajdującą się ok. 10 km dalej Wadi Sura II. Nazywana jest Jaskinią Zwierząt albo Jaskinią Mestekawi-Foggini – od nazwisk odkrywców. Zbadana w 2002 roku grota ma ok. 17  metrów długości i 8 głębokości. Znajduje się w niej aż 5 tys. symboli – rytów i malowideł w kolorach czerwonym, czarnym i żółtym. Przedstawiają głównie zwierzęta, postacie ludzkie oraz obrysy kończyn.

Reklama
Reklama

Dłonie, stopy, całe ręce – mniejsze i większe – to w sumie 900 malunków.

– Kiedy tylko je zobaczyłam, moją uwagę, spośród tysięcy innych, zwróciły właśnie te małe dłonie – mówi dr Emmanuelle Honoré, która odwiedziła Wadi Sura II w 2006 roku. Dr Honoré specjalizuje się w antropologii i archeologii północnej Afryki, szczególnie z okresu tzw. zielonej Sahary. Pracuje we francuskim Centre National de la Recherche Scientifique i Uniwersytecie Cambridge.

Naukowcy dotąd uważali, że obrysy tych najmniejszych rąk to dłonie dziecięce. Ale dr Honoré nie dawała spokoju ich dziwna anatomia. Dzieci mają palce o długości – z grubsza – takiej jak długość dłoni. Tymczasem te obrysowane i „stemplowane" w jaskini były inne. Część dłoni była mniejsza, a palce długie i spiczaste. Dokładnie wymierzono 11 spośród 13 namalowanych rąk.

Pierwsze porównanie z rączkami dzieci w jej rodzinie tylko spotęgowało wątpliwości. Proporcje wcale się nie zgadzały. Na wszelki wypadek zmierzono też malowane „duże" dłonie i ręce dorosłych mężczyzn. Tu wszystko było jak należy i nie budziło wątpliwości.

Wtedy badaczka poprosiła o pomoc Szpital Uniwersytecki w Lille. Jak opisuje na łamach „Journal of Archeological Science: Reports", zmierzono dłonie ponad 30 noworodków i ponad 20 wcześniaków. Okazało się, że dziecięce dłonie średnio mają nieco ponad 6  cm długości. Te z jaskini były znacznie mniejsze. Co to mogło oznaczać?

Małpa, waran i krokodyl

Pierwsze podejrzenie padło na niewielkie małpy. Oczywiście nie odrysowały sobie rąk same – ludzie zamieszkujący te tereny musieli posłużyć się nimi jak szablonami. Ale proporcje małpich łap i tak nie pasowały do tych narysowanych w Wadi Sura II.

Reklama
Reklama

Drugi strzał to... przednia łapa krokodyla. Problem polega jednak na tym, że po najbliższego krokodyla trzeba było się udać aż nad Nil. Najlepiej dopasowany – geograficznie i anatomicznie – okazał się waran szary – dość duży i agresywny gad zamieszkujący kamieniste pustynie północnej Afryki.

Przyczyna, dla której ludzie posługiwali się szablonami z łap gadów i rysowali je obok własnych, pozostaje zagadką.

– Nie wiem, czy kiedykolwiek uda nam się uzyskać odpowiedź, ale to kompletnie zmienia sposób myślenia o tych prehistorycznych artystach – przyznaje dr Emmanuelle Honoré. – Nie spodziewaliśmy się, że przejawiali tak złożone zachowania.

Archeologia
Największa znana konstrukcja cywilizacji Majów. Naukowcy dokonali przełomowego odkrycia
Archeologia
„Niesamowity poziom wyrafinowania”. Nowe odkrycie zmienia pogląd na historię ludzkości
Archeologia
„Nowy obraz przeszłości”. AI pomogła odkryć zagadkę zmian w dawnej Europie
Archeologia
Nowe ustalenia na temat ewolucji człowieka. Naukowcy porównali czaszki małp człekokształtnych
Materiał Promocyjny
Startupy poszukiwane — dołącz do Platform startowych w Polsce Wschodniej i zyskaj nowe możliwości!
Archeologia
Przełomowe odkrycie zmienia spojrzenie na przodków człowieka. Co ujawniło nowe badanie?
Materiał Promocyjny
Nowa era budownictwa: roboty w służbie ludzi i środowiska
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama